Տաղեր

4. ԻՂՁՔ ԱՌ ՀԱՅԱՍՏԱՆ
       Երբոր ցողին փաղփուն շիթերն գիշերուան
Խոտի, թերթի, ծաղկի վըրայ կը շողան,
Երկինքն երբոր աստղեր փալփլին գիշերը՝
Ցայտեն արցունք, կայծ իմ ցաւած աչերը.
Ի՜նչ, Հայաստա՛ն, քեզ մոռնա՜լ…
Երբե՛ք, այլ սեւ նոճի մ՚ըլլալ, քեզ շո՛ւք տալ:
       Զ՚իս աստղազարդ երկին սփոփել չ՚է կարող,
Մասեաց սարին արտասուալից է նա քօղ,
Ձեր յիշատակն ինծի համար հեշտագին՝
Նըման կուսին սիրոյ առջի արցունքին.
Դամբա՛նք, աւե՛րք, Ձեզ մոռնա՜լ…
Երբե՛ք, այլ ուղխ մ՚արցունք ըլլալ, Ձեզ թա՛ց տալ:
       Երկաթ, շղթայ, զնդան, անդունդք ու վըհեր,
Ամպրոպ ու շանթ, մահուան զանգակ ու ջահեր,
Չ՚է, չ՚են կարող պահ մը Ձեր վառ յիշատակ
Ծածկել սեւի ու սոսկումի՝ վէմի տակ.
Ազա՛տ օրե՛ր, Ձեզ մոռնա՜լ...
Երբե՛ք, այլ հուր մ՚ըլլալ եւ Ձեզ Հայո՛ւն տալ:
       Զուարթ բնութեան այն կամարներն ծաղկահիւս,
Բոյր, կայծ ու գեղ, նայուածք , ժըպիտ սիրուհւոյս.
Անուշ հովեր, արծաթ ալիք վըտակին
Ձեր հուրն սրտէս պահ մը առնել չը կրցին.
Փառա՛ց օրեր, Ձեզ մոռնա՜լ…
Երբե՛ք, պատրոյգ մ՚ըլլալ այլ Ձեզ, ու լո՛յս տալ:
       Արշալոյսին տժգոյն աստղեր երբ փալփլին ,
Գողտըր գեղգեղ վարդակարօտ բուլբուլին ,
Բնութեան դաշնակք, ո՜հ չ՚են կրնար նըւաճեր
Ձեր հառաչներն որով մռընչեն նոճիներ.
Սե՛ւ սե՛ւ օրեր, Ձեզ մոռնա՜լ…
Երբե՛ք , արիւն մ՚ըլլալ եւ Ձեզ կարմի՛ր տալ:
       * ժպտին Մասեաց մըթին սարերը,
Կամ արտասուին Սիպերիոյ սառերը,
Բայց սեւ հոգիք ու սեւ ճանկեր չ՚են կրնար
Խեղդել իմ ձայնս, փշրել փըշոտ իմ քնար.
Արդարութի՛ւն, քեզ մոռնա՜լ,
Երբե՛ք, այլ սուր մ՚ըլլալ, սրտեր քեզ մուտ տալ:
       Մինչ ց՚ե՞րբ գոչեմ, ձայնըս մէկը չը լըսեր,
Հայն իւր ժանգոտ շղթան երբե՛ք չը սարսեր…
Վայրկեան մ՚ինձ հետ դեռ իրաւունք չ՚թոթովեց,
Հայն զ՚իս ծաղրեց, եւ ձայն մը զ՚իս չը թովեց.
…Դեռ կը գոչեմ Ձեզ , Հայե՛ր,
Որ դամբանիս մէջ չը լըսեմ Ձեր վայեր:
       Հարուստն ու կղեր թէ ազգ ըզգան ու վառին,
Թէ «լոյս եւ սէր» Հայ սրտերուն մէջ թառին,
Թէ լուսոյ դարն երկնէ «ազատ զաւակներ» ,
Թ՚եղբայրութեան, սիրոյ վառին կըրակներ,
Թէեւ ըլլամ ես մեռել ,
Դամբանէս դուրս կ՚նետուիմ ԱԶԱՏ Հայն տեսնել:
       1869