Զպատասխանի
թղթոցն
Հաշտարխանու
նուիրակ
և
Առաջնորդ
Յովսէփ
վարդապետին,
այժմ
գրեալ
յղեաց
սրբազան
վեհն
առ
նա:
Զի
ի
Մօզտօքու
դարձեալ
ի
Ղզլար,
Բ
թուղթ
էր
գրեալ
առ
սրբազան
վեհն,
մինն
ի
յունվարի
ԺԲ,
ի
ձեռն
Թիֆլիզեցի
մեր
ճորտ
Յարութիւն
տղայի
միոյ՝
որ
յառաջ
աստ
ի
Դպրատանն
էր,
և
Յուսիկ
կոչիւր:
Եւ
զերկրորդն
ի
Ղզլարու
դարձեալ,
ի
մարտի
Ե,
ընդ
իւր
եղբայր
Մովսէսին:
Եւ
յերկոսեանսն
ևս
խնդրէր
զթուղթս:
Որք
են
թուղթ
առ
Ղզլարու
նոր
կամէնդատ
և
պօլկովնիկ
Իւան
Պետրովիչ
ոմն,
որ
էր
ի
մեր
ազգէ,
և
Ղափանցի:
Որ
յետ
վախճանման
հօրն՝
որ
լեալ
էր
պօ՛տ
պօլկովնիկ,
գնացեալ
էր
ընդ
եղբարց
իւրոց
ի
դուռն
կայսեր:
Եւ
անտի
ընդ
զօրացն
գնացեալ
ի
մեծ
մարտն,
որ
ընդ
օսմանցիս,
զմեծ
և
երևելի
քաջութիւնս
էր
ցուցեալ:
Զորոյ
զքաջութիւնն
գովաբանեալ
մեծի
Զօրապետի
առաջի
կայսեր,
մեծարեալ
էր
զնա
կայսրն,
տալով
զպօլկովնիկութիւն,
և
զկամէնդատութիւնն
Ղզլարու:
Ուստի՝
շնորհաւորութիւն
գրեաց
նմա
սրբազան
վեհն,
որ
դեռ
նո՛ր
էր
գալոց
անդ,
և
էր
փեսայ
Ներսէս
աղային:
Եւ
գրեաց
զի
խնամս
ունիցի
ի
վերայ
համազգեաց
իւրոց,
և
զսէր
առ
սուրբ
Աթոռս
և
առ
մեզ:
Թուղթ
ևս
ի
Ղզլար ,
առ
Զաքարիա
Պաւլիչն,
որ
է՛ր
մայեօռ
և
զօրապետ
Ղզլարու,
և
մերազգ:
Օրհնութիւն
և
շնորհակալութիւն
վասն
սիրոյն
որ
առ
սուրբ
Աթոռս
և
առ
մեզ:
Թուղթ
ևս
ի
Ղզլար՝
առ
Անդրէի
Միխայէլիչն,
որ
էր
Ռուս,
և
պատուովն
կապիտան
կայսերական,
և
զինուոր,
և
գլուխ
մաքսապետացն
Ղզլարու:
Շնորհակալութիւն
վասն
սիրոյն,
զոր
ունէր
առ
ազգս
մեր,
և
առ
սուրբ
Աթոռս,
և
առ
մեզ,
և
առ
Յովսէփ
վարդապետն:
Թուղթ
առ
Մակար
Վասիլիչն ,
որ
է՛ր
որդի
Ներսէս
աղային,
և
ընկեր
մաքսապետութեան
վերոյգրեալ
մաքսապետին,
նոյնպէս
օրհնութիւն
և
շնորհակալութիւն:
Եւ
սոցա
ամենեցուն
յորդորումն,
զի
մնասցեն
ի
նոյն
սէր:
Եւ
սմա
յատուկ
շնորհակալութիւն
ևս,
որ
սեղանի
գոգնոցին
և
մեծ
վարագուրացուին
լաւ
օգնութիւն
էր
արարեալ՝
զորս
հոգայր
Յովսէփ
վարդապետն:
Սոցա
երեցունց
օրինակն
ի
բոլորագրահամար
տետրոջն
է,
յերեսն
ՉՀԶ,
ՉՀԷ:
Թուղթք
ևս
առ
Գ
իշխանս՝
որք
ի
Ղզլար,
այսինքն՝
առ
պարոն
Գեօրկինն,
պարոն
Եղիայն,
և
պարոն
Յոհանջանն,
նոյնպէս
շնորհակալութիւն
վասն
հարազատութեանցն
և
սիրոյն,
և
յատուկ
շնորհակալութիւն,
որք
դրամս
էին
տուեալ
ի
յօգնութիւն
գոգնոցին
(Բ)
(Բ)
(կս
)
ի
մասնակցիլ
նմին:
Թուղթ
առ
պարոն
Գեօրգինն
Էստատեան,
որ
յայսմ
ամի
էր
երիցփոխան
ի
Ղզլար.
նոյնպէս
շնորհակալութիւն
վասն
սիրոյն
և
հարազատութեանցն,
որ
իւր
ձեռօք
ողջոյն
էր
գրեալ
սրբազան
վեհին
ի
Յովսէփ
պետի
թղթոջն
վրացերէն:
Թուղթ
ևս
առ
Յովհաննէսն
և
Մնացականն,
որք
վասն
հոգւոյ
հօրն
իւրեանց
նոր
վախճանեալ
Աբրահամին
ոսկերչի
զմէկ
արծաթեայ
սկիհ
էին
տուեալ
սրբոյ
Աթոռոյս:
Օրհնութիւն:
Թուղթ
ևս
առ
Չիպուխլուեցի
Յարութիւնի
որդի
Կարապետն,
որ
ի
մասնակցութիւն
սրբոյ
եկեղեցւոյս
մերոյ
սեանց
նորոգմանն,
դրամ
էր
տուեալ:
(Բ
)
օրհնութիւն
և
շնորհակալութիւն:
Թուղթ
առ
Ահարցի
և
ի
Ղզլար
հանգուցեալ
զարկեար
Մինասի
կին
Արզուն
գրեցաւ,
վասն
Ա
ձեռք
տանն,
զոր
այրն
իւր
ի
ժամ
վախճանին
կտակեալ
էր
սրբոյ
Աթոռոյս,
այնու
պայմանաւ,
զի
որքան
իւր
կին
Ներսէսի
դուստր
Արզուն
կենդանի
է՝
նստցի
ի
նմա,
և
յետ
մահուան
կնոջն
սրբոյ
Աթոռոյս
լիցի:
Եւ
այսր
աղագաւ
կինն
Ա
գիր
էր
տուեալ
ի
բերանոյն,
հաստատելով
զկտակ
առն,
և
ինքն
ևս
զնոյն
խոստանալով,
զի
յետ
իւր
մահուանն
սրբոյ
Աթոռոյս
լիցի:
Զի
որպէս
իմ
այր
Մինասն
տուեալ
է
ասէ
սրբոյ
Աթոռոյն,
ես
նորին
կենակից
Արզուս
ևս
ետու:
Ուստի՝
յետ
մահուան
իմոյ.
մի՛
ոք
ի
յընտանեաց
կամ
յօտարաց
դաւի
արասցէ
այս
տանս,
զի
մեզ
անյիշատակս
յիշատակ
լիցի
ի
դուռն
սրբոյ
Աթոռոյն
Էջմիածնի:
Տան
կողմունքն
ևս
էին
գրեալ,
որք
էին,
հիւսիսակողմն՝
Փանոսի
տունն,
հարաւակողմն՝
քուչայ.
Արևելից
կողմն
Բէկլարի
տունն,
և
Արևմտից
կողմն
Սողոմօնի
տունն:
Եւ
բազումք
զթուղթն
ձեռագրեալ՝
Բ
օրինակ
էին
արարեալ,
զմինն
աստ
էին
յղեալ
որպէս
ասացաւ
ի
վերն,
և
զմինն
անդ
առ
սրբոյ
Աթոռոյս
գործակալսն
թողեալ,
զի
ըստ
ժամանակին
այնու
տիրեսցեն
տանն:
Ուստի՝
գրեաց
սրբազան
վեհն
օրհնութիւն
և
շնորհակալութիւն
առ
կինն,
և
պատուէր՝
զի
հաստատուն
պահեսցէ
զխոստումն
առն
իւրոյ
զարկար
Մինասին,
և
իւր,
զի
յիշատակ
լիցի
ինքեանց
միշտ:
Թուղթ
ևս
առ
Ղզլարցի
Պօղոսի
որդի
հանգուցեալ
Իսախանի
կին
Մարիամն,
վասն
կտակի
առն
իւրոյ,
որ
ի
ժամ
վախճանին՝
զտունն
իւր
և
զայգին
կտակեալ
էր
սրբոյ
Աթոռոյս:
Այսու
պայմանաւ,
զի
որքան
կինն
կենդանի
է
նստցի
ի
տանն,
և
զտունն
և
զայգին
վայելեսցէ,
և
յետ
մահուան
կնոջն
սրբոյ
Աթոռոկս
լիցի:
Իսկ
եթէ
կինն
առն
երթիցէ,
ապա
բոլոր
տունն
և
այգւոյ
կէսն
սրբոյ
Աթոռոյս
լիցի,
և
այգին
կնոջն
լիցի:
Զայս
միջնորդութեամբ
և
ձեռամբ
իւր
խոստովանահայր
տէր
Մարգարին
էր
կտակեալ,
որոյ
կտակագրի
օրինակն
յղեալ
էին
աստ,
զոր
և
ձեռագրեալ
էին
գիտակքն.
իսկ
զիսկն
տուեալ
էր
անդ
Յովսէփ
վարդապետն
գործակալացն
սրբոյ
Աթոռոյս,
զի
առ
ինքեանս
պահեալ՝
ըստ
ժամանակին
տիրեսցեն
տանն
և
այգւոյն:
Իսկ
զի
կինն
փոքր
ինչ
դժկամակ
լեալ՝
կամեցեալ
էր
տալ
զտունն
ընտանեաց
իւրոց,
ուստի՝
Յովսէփ
վարդապետն
գրէր
յորդորումն
գրել
նմա
զի
հաստատուն
պահեսցէ
զկտակ
առն
զի
ինքեանց
յիշատակ
լիցի:
Զոր
և
սրբազան
վեհն
գրեաց
յոյժ
յորդորմամբ:
Թուղթք
ևս
առ
գործակալսն
սրբոյ
Աթոռոյս՝
պարոն
Դանիէլն,
և
պարոն
Նուրիջանն,
որք
աշխատեալ
էին
ի
վերայ
վերոյ
գրեցեալ
երկուց
վախուպիցն,
և
էին
յոյժ,
հարազատք
սրբոյ
Աթոռոյս,
և
Յովսէփ
վարդապետին
ձեռնտուք
անդէն
ի
Ղզլար:
Վասնորոյ՝
յոյժ
օրհնութիւն
և
շնորհակալութիւն
գրեցաւ
երկուցն
ևս,
և
պատուէր
ի
նոյնն
մնալ,
և
ամենայն
արդեանց
սրբոյ
Աթոռոյս,
և
վախուպիցն
և
յիշատակացն՝
հարազատօրէն
մուղայէթ
լինիլ:
Եւ
Դանիէլին
յատուկ
շնորհակալութիւն
ևս,
որ
ընդ
իշխանաց
քաղաքին
կատարելով
զհրաման
սրբազան
վեհին,
զհօրեղբօր
որդի
սրբազան
վեհին
ազատ
էին
արարեալ
յամենայն
արքունական
հարկաց:
Թուղթ
ևս
օրհնութեան
և
շնորհակալութեան
առ
Ղզլարու
իշխանսն
գրեցաւ,
և
պատասխանի
իւրեանց
թղթոյն:
Որք
որպէս
ասացաւ
ի
վերդ,
զհօրեղբօր
որդի
սրբազան
վեհին
զԷլիազն
ազատ
արարեալ
յամենայն
հարկաց՝
գրեալ
էին
սրբազան
վեհին:
Նաև
շնորհակալութիւն
դարձեալ
և
օրհնութիւն
վասն
առ
սուրբ
Աթոռոյս
հարազատութեանց
և
սիրոյն,
և
պատուէր
ի
նոյնն
մնալ:
Եւ
վասն
Էլիազին,
զի
որպէս
արարեալ
են
նմա
խնամս,
նոյնպէս
ի
խնամ
ունիցին
միշտ:
Թուղթ
ի
Հաշտարխան
առ
Շամախեցի
սարգիս
աղայն,
ո՛չ
այլ
ինչ
այլ
միայն
սէր՝
և
օրհնութիւն
վասն
հարազատութեանցն
և
մխիթարութիւն
ևս,
զի
կոտր
էր
անկեալ:
Թուղթ
ևս
ի
Մոսկոս՝
առ
Եղիազար
աղայն,
որ
ըստ
խոստմանն
իւրոյ՝
որ
ասացաւ
ի
ՌՄԻԵ
և
յապրիլի
ԺԹ,
թափեցուցեալ
վասն
սրբոյ
Աթոռոյս
զմէկ
ջուխտ
մեծ
և
ազնիւ
զանկակ,
յղեալ
էր
ի
Հաշտարխան,
զի
անտի
նաւու
յղեսցեն
ի
Բաքու՝
և
բերցի
աստ:
Որում
օրհնութիւն
և
շնորհակալութիւն
յոյժ
յոլով:
Նաև՝
մեծ
վարագոյրն
զոր
Յովսէփ
վարդապետն
կարել
տայր
ի
Ղզլար՝
որ
ի
վերն
յիշեցաւ,
կամեցեալ
էլ
սա
իւրեան
ևս
առնել
յիշատակ
տալով
և
ինքն
զդրամս,
ի
գինս
նորին,
առ
ի
մասնակցիլ
նմին.
(Է)
այսր
աղագաւ
ևս
գրեաց
զշնորհակալութիւն:
Նաև
վասն
սիրոյն
և
հարազատութեացն
որ
առ
սուրբ
Աթոռս
և
առ
ինքն,
և
լաւութեացն՝
որ
առ
Յովսէփ
վարդապետն :
Եւ
խնդիր՝
մնալ
ի
նոյնս
միշտ:
Որդւոցն
իւրոց՝
Յովհաննէս՝
Մինաս
և
Յովակիմ
աղայիցն,
ողջոյն:
Օրինակն
ի
բոլորագրահամար
տետրոջն
է,
յերեսն
ՉՀԸ,
ՉՀԹ ,
ՉՃ:
Թուղթ
ևս
առ
ինքն
Յովսէփ
վարդապետն,
ի
պատասխանի
երկուց
թղթոցն ,
որք
ի
վերն
յիշեցան
իսկզբան
բանիս:
Առ
որ
հասեալ
էր
այն
թուղթըն
սրբազան
վեհին,
որ
գրեցաւ
առ
նա
ի
յունվարի
Դ,
համառօտ:
Զոր
յիշէր
ի
յետին
թղթոջն,
որ
ի
մարտի
Ե
էր
գրեցեալ:
Եւ
զայս
գրէր
նախ,
թէ
մեր
Եսային
դարձեալ
ի
Պետրպօլքու
ի
Մոսկով,
գրէ
թէ՝
զքեզ
բերելոց
են
ի
մայիս
ամսեանն
ի
Պետրբօրք՝
իւրեանց
ծախուքն,
զի
օծանիցես
զեկեղեցին:
Ուստի
ասէ
թէ՝
մինչև
ցարդ
չես
յղեալ
յայսկոյսն
զնոր
նուիրակ,
այլ
մի՛
յղել,
մինչև
տեսից
թէ
ե՛րբ
տանին
զմեզ,
և
կամ
տանին
թէ
ո՛չ:
Եւ
երբ
և
գրեցից,
յայնժամ
յղեա՛
զնոր
նուիրակն,
զի
ես
եկից:
Գրեաց
թէ՝
բարի
է,
եթէ
տանելոյ
են
զքեզ՝
կամ
տարեալ
իսկ
են,
մեզ
գրեալ
ծանո՛:
Եւ
գրէր
թէ՝
յորժամ
Եսային
աստ
եկեսցէ,
զնորին
առեալ
քսուրսն
կամ
ընդ
ինքեան
եմ
յղելոց,
և
կամ
ի
վերայ
Թիֆլիզու՝
ի
ձեռն
որիշ
հաւատարիմ
մարդոյ
շուտով:
Գրեաց
թէ՝
որպէս
և
պատշաճն
է՝
այնպէս
արա:
Քանզի
դու
գիտես
զտեղւոյդ
և
զճանապարհաց
որպէսն:
Զարտաւայ
ևս
էր
առեալ
ի
Տաղստանու,
ընդ
մեր
գրեցելոյ,
գրեաց
զայն
ևս
շուտով
ընդ
Եսայուն,
կամ
ընդ
այլ
հաւատարիմ
մարդկանց
յղել
շուտով:
Եւ
թէ՝
ահա
զոր
ինչ
օրհնութեան
թուղթս
էիր
խնդրեալ
յայս
Բ
թղթոջս,
զամէնն
գրեալ
առ
քեզ
յղեցաք:
Նոյնպէս
և
վասն
Զանկակացն՝
Եղիազար
աղային
և
իւր
որդւոյն
գրեցաք
զթուղթ
օրհնութեան
և
շնորհակալութեան:
Իցէ
թէ՝
ասէ
մինչև
ցարդ
նաւու
յղեալ
իցես
ի
Բաքու
զԶանկակսն,
որպէս
խոստանաս:
Եւ
զի
գրէր
թէ՝
եղիազար
աղային
գրեա՛
թէ՝
զամենայն
որպէսն
մեր
ի
Յովսէփ
վարդապետէն
իմա,
զի
ի
հարկէ
տանելոց
էք
զնա
յայդր
վասն
օծման
Պետրպօլքու
եկեղեցւոյն:
Սրբազան
վեհն
ևս
այնպէս
գրեալ
նմա,
սմա
ծանոյց:
Եւ
վասն
վախուպ
տանցն
և
այգւոյն
Ղզլարու
որք
ի
վերն
յիշեցան,
օրհնութիւն
և
շնորհակալութիւն
գրեաց
սմա.
և
պատուիրեաց
ջանալ՝
զի
հաստատուն
լիցին:
Եւ
զի
զՎարդան
վարդապետն՝
որ
էր
սպասաւոր
սորին,
ըստ
խնդրոյ
ժողովրդեանն
Մոսկովու
յղեալ
էր
անդ
ի
մէջ
նոցա:
Իսկ
այժմ
նոքա
չթողուին,
ասելով
թէ՝
թող
սրբազան
վեհն
զսա
մեզ
բաշխեսցէ:
Քանզի
մեզ
խոստացեալ
է
ի
վաղուց
հետէ
ըստ
խնդրոյ
մեր՝
յղել
աստ
զքահանայ
կամ
զԱբեղայ՝
կամ
զսարկաւագ
ոմն,
թող
զսա
աստ
թողուցու,
սա
մեզ
բաւական
է:
Իսկ
Յովսէփ
վարդապետն
կամէր
զնա
հանել
անտի
որպէս
գրէր,
և
նոքա
ո՛չ
թողուին,
և
կամէին
ևս
թուղթ
գրել
առ
սրբազան
վեհն,
և
ի
սմանէ
խնդրել:
Ուստի
սա
գրէր
թէ՝
երկնչիմ
թէ՝
եթէ
զնա
անտի
հանցուք,
նոքա
զայլ
ոմն
խաբեբայ
ճարեալ
յայլուստ
պահեսցեն
անդ,
և
սրբոյ
Աթոռոյդ
խոչ
լիցի,
եթէ
ո՛չ
է
յոյժ
ընդդէմ,
շնորհեա
զնա
նոցա:
Բայց
թէ
շնորհելոց
իցես,
մերովս
խնդրանօք
շնորհելդ
բարւոքագոյն
է,
քան
թէ
նոցին
խնդրանօքն,
իբրու
ակամայ:
Գրեաց
թէ՝
դեռ
ի
նոցունց
թուղթ
ոչ
է
եկեալ
առ
մեզ,
դու
տես,
թէ
սիրով
չթուլատրեն ,
այլ
պնտապէս
ստիպեն,
յայնժամ
վերստին
մեզ
գրեա՛:
Վասն
Սարգիս
աղահին
ասէ
որ
մխիթարութեան
թուղթ
էիր
խնդրեալ,
ահա
յղեցաք,
տուր
իւրեան
և
ի
դիմաց
մերոց
մխիթարեա՛:
Բայց
որպէս
յառաջ՝
որ
ասացաւ
ի
մարտի
Զ
նոյնպէս
և
այժմ
գրէր՝
գրել
առ
այն
սարգիս
աղայս
վասն
առ
Ագուլեցի
Յովսէփն
եղեալ
Յակոբ
կաթողիկոսի
թամասուկին,
զի
առնուցու
ի
նմանէ:
Գրեաց
թէ՝
զայդ
պատշաճ
ո՛չ
տեսաք
գրել,
որոյ
պատճառն
գրեալ
եմք
ի
մարտի
Զ.
զի
շատ
հետևելով՝
զոչինչ
առնեմք:
Վասն
Սաղիմայ
անդ
գնացօղ
նուիրակին
որ
յիշեցաւ
ի
մարտի
Զ,
գրէր
թէ՝
դեռ
չերևի
յայս
կողմունքս.
բայց
գրեա՛
որ
եպիսկոպոս
չյղեն:
Գրեաց
թէ՝
աեաջին
եկօղն
այլ
չէ
գալոց,
լուաք
թէ
զԱբեղայ
են
յղեալ,
դեռ
չիմացաք
զհաւաստին:
Եւ
Հալէպցի
Ախթարմայ
ոմն՝
անդ
ի
դրունս
Ռուսաց
անկանելով՝
կամէր
առնուլ
զդուստր
Ղևոնդ
աղային,
իսկ
սա
արգելոյր:
Գրեաց
պնտապէս
կանգնել՝
և
չթողուլ,
զի
մի՛
այլոց
չար
ճանապարհ
լիցի
ասէ:
Իսկ
և
զպատճառս
յետանալոյն
այս
թղթոցս
գրեաց,
որ
էր
յԵրևան
ի
Նաւռուզին
շատ
յամիլն,
(զոր
և
լաւապէս
անցուցաք
ասէ),
և
այլ
շատ
զբաղմունք
և
որիշ
թղթադրութիւնք,
և
վերստին
գնալն
յԵրևւան
ըստ
հրաւիրման
խանին,
վասն
դստեր
նշանդրէքին,
և
երկար
մնալն
անդ:
Եւ
հիւանդանալն:
Եւ
նա
ինքն
ևս
հիւանդ
էր
լեալ,
սփոփութիւն
գրեաց:
Բայց
կարճամտաբար
գրէր
թէ՝
ահա
յամենայն
տեղիս
նուիրակ
ես
յղեալ
ինձ,
չգրեցեր
թէ՝
զոր
տեղի
ես
տալոց.
զի
գոնեայ
ուրախանայի ,
թէ
և
չգնայի,
և
զանունս
գնացողացն
խնդրէր
գրել:
Զոր
և
գրեաց,
և
փոքր
ինչ
սիրով
յանդիմանեաց
վասն
այսպիսեաց
կարճմտութեանց
և
սնոտի
մտածմանց:
Այլ
և՝
նոյն
Յարութիւն
տղայն՝
որ
ի
սկիզբն
բանիսս
յիշեցաւ,
ունէր
ի
Ղզլար
փեսայ՝
Սարգիս
անուամբ,
որ
էր
Թիֆլիզեցի:
Որ
ձեռամբ
սորին
աջահամբոյր
էր
յղեալ
սրբազան
վեհին,
և
զտուրս
ինչ
ևս՝
վասն
մասնակից
լինելոյ
նորոգութեան
սեանց
սրբոյ
եկեղեցւոյն:
Իսկ
սա
գրէր
թէ՝
այսպէս
է
ասացեալ
տղային,
զի
թէ
տեսցէ
աստ
զպատշաճաւոր
յիշատակ
ինքեանց
լինելի
շինուածք
իմն,
կամ
ի
քարանց
սեանցն,
ևս
աւելի
տացէ,
զի
մասնակցին
հոգևոր
յիշատակին:
Գրեաց
թէ՝
դեռ
աստ
է
տղայն,
և
յորժամ
գայցէ
յայտկոյս՝
կամ
տայցէ
ևս
ինչ,
գրելոց
եմք
առ
փեսայն
իւր
զթուղթ
օրհնութեան:
Եւ
խնդրէր
գրել
Հերակլ
Արքային,
զի
թողուցու
նմա
տանիլ
զտունն
իւր
ի
Թիֆլիզու
ի
Ղզլար:
Զոր
խոստացաւ
գրել:
Քանզի՝
կամէր
տղայն
էրէց
լինիլ
ի
Մօզտօք:
Այլև
Չիպուխլուեցի
Բայրամի
որդի
Մանուչար
անուամբ
տղայ
մի
գերի
անկեալ
ի
վաղուց
ր
ձեռս
լեկզեաց,
այժմ
փախուցեալ
անկեալ
էր
ի
Ղզլար:
Եւ
տէր
նորին
գնացեալ
անդ՝
խնդրէր՝
յենարալէն
շնորհել
ինքեան
զգերին
իւր,
և
նա
հրամայեալ
էր
տանիլ:
Վասնորոյ՝
յողոք
անկեալ
առ
Յովսէփ
վարդապետն
արք
տեղւոյն՝
մանաւանդ՝
Չիպուխլուեցիքն
որք
անդ,
խնդրեալ
էին
ճար
իմն
առնել:
Եւ
աղաչեալ
էր
ղենարալն
չտալ
զնա
լեկզւոյն,
իսկ
նա
հրամայեալ
էր
լեկզւոյն
դրամով
ծախել
զնա:
Եւ
գին
էին
հատեալ
նմա
վեց
թուման:
Իսկ
ի
չտալն
ումեք
դրամ,
Յովսէփ
վարդապետն
ի
սոյն
Յարութիւն
տղայէս՝
և
ի
սորին
փեսայ
Սարգսէն
առեալ
և
տուեալ
էր:
Որպէսզի՝
Յարութիւնն
եկեալ
ասի
ի
նորին
հօրեղբայր
Չիպուխլուեցի
տէր
Դաւթէն
առնուցու,
որովհետև
աստ
էր
գալոց
լեալ
տղայն:
Եւ
նոյն
գերի
Մանուչարն
գիր
էր
գրեալ
իւր
հօրեղբայր
տէր
Դաւթին
զի
զայն
դրամն
տացէ:
Բայց
ոչ
կնիք
կայր
ի
վերայ
այն
թղթոյն,
և
ո՛չ
ձեռք
և
վկայութիւն
ուրուք,
և
ոչ
գոնեայ
Յովսէփ
վարդապետն
էր
ձեռք
եդեալ,
կամ
գրեալ
աստ
ումեք:
Ուստի՝
ի
գալն
աստ
Յարութիւնին,
տէր
Դաւիթ
և
այլ
Չիպուխլուեցիքն
ոչ
զդրամն՝
անկանելով
յայլ
և
այլ
կարծիս:
Եւ
զայս
ևս
ասէին,
թէ՝
դիցուք
թէ
մեք
զայդ
դրամդ
տամք ,
իսկ
մեր
տղայն
զայն
երկիրն
լաւ
տեսանելով՝
եթէ
չգայցէ,
մեք
ոչ
փողի՛
տէր
լինիմք,
և
ոչ
տղայի:
Եւ
այսու
բանիւք
վիճելով՝
եկին
ի
դատաստան
սրբազան
վեհին:
Եւ
Յարութիւնն
ասէր
թէ՝
թող
այս
իմ
բերած
թղթոյս
վերայ
ձեռք
դնեն,
թէ
մեք
զայս
փողս
չետուք,
ես
անդ
կարեմ
պահել
առ
իս
զայն
տղայն,
և
առնել
յաւիտենական
ծառայ
ըստ
սովորութեան
երկրին,
որ
այլ
չկարիցէ
անտի
ելանել:
Ո՛ւստի՝
Չիպուխլուեցիքն
աղաչէին
զսրբազան
վեհն
գտանել
զհնար
ինչ:
Եւ
սրբազան
վեհն
զայն
վեց
թուման
ետ
աստ
այն
տղային
և
էառ
զբերեալ
գիրն,
յորոյ
վերայ
ձեռն
դնել
ետուք
ւ
կնիք
և
պահեցաք
աստ,
և
ղապզ
ևս
էառ
այսու
պայմանաւ,
զի
թէ
այն
տղայն
եկեսցէ
աստ,
Չիպուխլուեցիքն
և
տէր
Դաւիթն
տացեն
մեզ
աստ
զայն
դրամն:
Իսկ
թէ
ա՛նդ
մնասցէ,
ապա
Յովսէփ
վարդապետն
զայս
դրամս
անդ
ի
յայս
տղայիս
փեսայէն
և
ի
սմանէ
առնուցու,
և
իւրեանք
զայն
Մանուչար
տղայն
զի՞նչ
և
կամիցին ,
այնպէս
արասցեն:
Եւ
զայն
ղապզն
յղեաց
սրբազան
վեհն
առ
Յովսէփ
վարդապետն,
և
զայս
իրակութիւնս
նմա
ծանոյց,
և
գրեաց,
զի
թէ
գայցէ
այն
տղայն,
հաւատարիմ
մարդով
զնա
յղեսցէ
աստ,
և
զայն
ղապզն
անդ
նոյն
տղային
և
իւր
համշարի
Չիպուխլուեցւոցն,
և
դարձեալ
առ
ինքն
պահեսցէ,
մինչև
եկեսցէ
աստ
ասյն
տղայն
և
մեք
զփողն
աստ
առեալ՝
գրեսցուք
ինքեան,
որ
զայն
ղապզն
տացէ
նոցա:
Իսկ
եթէ
ո՛չ
եկեսցէ,
ապա՛
այն
ղապզն
բաթալ
լիցի,
առնուցու
անդ
ի
յայս
Յարութիւն
տղայիս
փեսայէն
զմեր
դրամն,
և
զայն
ղապզն
տացէ
նմա,
և
զայն
տղայն
որպէս
կամիցի
առնել,
այնպէս
արասցէ:
Եւ
վասն
սոյն
բանիցս,
Ա
գիր
Յարութիւնն
գրեաց
իւր
փեսային,
և
Ա
գիր
ևս
տէր
Դաւիթն
գրեաց
առ
անդ
եղեալ
Չիպուխլուեցիսն,
զորս
եդաք
ի
ի
թղթոջ
Յովսէփ
վարդապետին,
տալ
նոցա:
Զայս
ամենայն
եդեալ
ի
մի
պահարան,
պատրաստեցաք
յղել
ի
Հաշտարխան
առ
Յովսէփ
վարդապետն.
ապրիլ
Լ:
Բայց
յետոյ
Թիֆլիզեցի
Վանքի
եկեղեցւոյ
տէր
Ղազարն
տարաւ
մինչ
եկեալ
աւագ
քահանայ
եղև
ի
մայիսի
ԺԴ:
Որպէս
ի
ներքոյ
ասելոց
եմ:
