Ասացեալ
եղև
ի
մայիսի
ԺԳ
վասն
Սալմաստու
Առաջնորդին
ր
Մէլիքացն՝
թէ
սակս
տկարութեան
սրբազան
վեհին
աստ
մնացին:
Իսկ
այժմ
ողորմութեամբն
ամենազօրին
Աստուծոյ
փոքր
ինչ
թեթևացու
սրբազան
վեհն
տկարութենէն:
վասնորոհ՝
ի
յերրորդում
կիւրակէին
զկնի
հոգւոյ
գալստեան՝
որ
է
տօն
սրբոյ
Էջմիածնի,
ձեռնադրեաց
եպիսկոպոս
զնոյն
յիշեալ
Ստեփաննոս
վարդապետն,
ի
յԱռաջնորդութիւն
սրբոյ
Բարդուղիմէոսի
Առաքելոյ
վանիցն,
և
նորին
բոլոր
թեմին
և
վիճակին,
և
դարձոյց
ի
վիճակն
իւր
ընդ
Մէլիք
Ստեփանին
և
Մէլիք
Ենկօյին:
Առաջնորդական
Կոնդակ
ևս
ետ
նմա
վանս
եպիսկոպոսութեանն,
գրելով
ի
ըստ
սովորութեան
մորոյ
զամենայն
կանոն
սն
և
զպայմանսն,
զորս
նա
ի
ձեռնադրիլն
ուխտեաց
և
յանձն
էառ:
Որոյ
և
զօրինակն
նա
կնքեալ
ետ
մեզ
վասն
հաստատութեան
ուխտին
իւրոյ՝
որպէս
և
էր
սովորութիւն:
Թութղ
ևս
առ
Խօյայ
Ահմատ
խանն
գրեցաւ,
զայս
ծանուցանելով
նմա,
թէ
ահա
ձեռնադրեալ
դարձուցաք
զՍտեփաննոս
վարդապետն
ընդ
Մէլիքացն,
և
յանձնարարութիւն
վասն
նորին՝
և
վանիցն:
Եւ
վասն
Վանցի
քարտաշ
Աբրահամին,
զոր
ի
գալն
աստ
անդ
արգելեալ
էր ,
գրեաց
թէ՝
մեք
զնա
բերէաք
աստ
վասն
բազմատեսակ
հարկաւոր
շինութեանց
տան
մերոյ,
և
զծախսն
էաք՝
ի
վան.
իսկ
յայդր
վատաբերտն
անձինք
թէ
ի՞նչ
կերպիւ
են
ծանուցեալ
քեզ
չգիտեմք.
և
դու
զնա
յայդր
մինչև
ցարդ
արգելեցեր:
Խնդրեմ
զի
յղեցես
աստ:
Թուղթ
ևս
ի
յՈրմի
և
ի
շրջակայս
նորին
գրեաց,
նախ
ծանուցանելով
զձեռնադրելն
զՍտեփաննոս
վարդապետն
եպիսկոպոս,
և
առնելն
Առաջնորդ
սուրբ
վանիցն
իւրեանց,
և
բոլոր
երկրին
(որոյ
զմահսարն
սոքա
ևս
էին
կնքեալ
),
պատուիրելով
զի
յամենայն
կողմանէ
հպատակ
կայցեն
նմա.
ըրպէս
և
ի
յԱռաջնորդական
Կոնդակոջն
նորին
ևս
գրեաց:
Այլև՝
նոյն
տեղւոյ
Մէլիքն
որ
Խուտավէրտի
կոչիւր,
ինքնագլուխ
խառնիւր
ի
հոգևոր
գործս
օրինաց
և
եկեղեցւոյ
և
զչհասութիւնս
յոլովս
տայր
առնել.
ցուցանելով
զգիր
իմն
ի
սրբազան
վեհէն,
թէ
ինձ
հրամայեալ
է
հասից
և
չհասից
վերահասու
լինիլ.
և
վէքիլ
է
արարեալ
զիս
աստ:
Իսկ
մեք
այնպիսի
գիր
ո՛չ
էաք
գրեալ
նմա,
այլ
ասէին
թէ՝
հարկաց
յանձնարարութեան
գիր
է
լեալ
այն
գիրն,
զոր
մեք
ի
ձեռն
Գրիգոր
վարդապետ
նուիրակին
մերոյ
յղեալ
եմք.
ըրոյ
ի
լուսանցին
գրեցեալ
թէ՝
հասի
և
չհասի
և
օրինազանցութեանց
այդ
երկրիդ
դու
պարտիս
վերահասու
լինիլ:
Եւ
ասէին
ևս
թէ
այն
լուսանցի
գիրն
որիշ
գիր
էր ,
և
թղթոյ
հասարակ
գրուաշոցն
աննման
էր:
Զոր
և
մահսարով
գրեալ
էին
անտի
աե
սրբազան
վեհն:
Վասնորոյ
գրեաց
թէ՝
լուեալ
եմք
եթէ
յայդր
սիրելին
մեր
Մէլիք
Խուտօն
և
այլք՝
խառնին
ի
հոգևոր
գործս
եկեղեցւոյ,
որոց
սակս
թէպէտ
շատ
սրտնեղեցայ,
և
զայսպիսի
օրինազանցութեանց
հրաման
տուօղսն
պատժել
կամեցայ,
այլ
այժմ
խնայելով՝
ներեցի
հայրաբար:
Ուրեմն՝
այսուհետև
մի
ոք
իշխեսցէ
ի
հոգևոր
գործս
եկեղեցւոյ
խառնւլ,
զի
այդ
գործ
Առաջնորդին
է:
Մինչև
ցայժմ
չունելով
Առաջնորդ՝
զայդ
ինքնագլխութիւնդ
արարեալ
էք,
այսուհետև
այլ
մի
առնիցէք,
այլ
ամենայն
գործ
հոգևոր,
թէ
պսակաց՝
և
թէ
այլոց՝
պարտին
հրամանաւ
և
գիտութեամբ
ձեր
Առաջնորդ
Ստեփաննոս
վարդապետիդ
լինիլ.
ըրում
ներհակօղքն
մեզ
են
ներհակ.
և
զպատիժս
են
կրելոց:
Այլև
Բարսեղ
անւամբ
էրէց
ոմն
գոյր
անդ,
որ
յոյժ
չափազանց
օրինազանցութիւնս
և
զյայտնի
լրութիւնս
առնէր,
որ
էր
յոյժ
ծեր՝
իբրու
Ճ
ամեայ:
Յորմէ
հոգւոյ
չափ
նեղեալ
և
զզուեալ
ժողովրդոցն,
գրէին
զգանգատ
առ
սրբազան
վեհն,
յայտնելով
զոմանս
լրբութիւնս
նորա:
Զի
ինքն
ի
Տիւկեալայ
անւանբ՝
թուրքի
գեղջ
բնակեալ՝
մինչ
վասն
հարկաւորութեան՝
կամ
զհիւանդս
հաղորդելոյ
խնդրէին,
յապաղէր
ի
գնալ,
և
մինչ
նոքա
զայլ
քահանայս
տանէին,
նա
գնացեալ
խանին
մատնէր
զնոսա,
և
տուգանել
տայր:
Ուստի՝
վասն
երկիւղի
զայլ
քահանայ
չտանէին,
և
շատք
ի
ննջեցելոց՝
անհաղորդ
մեռանէին:
Այլև՝
զանլուր
չհասս
առնէր
անխտիր:
Եւ
ի
գնալն
անդ
նուիրակաց
մերոց
կամ
իւրեանց
վանից
Առաջնորդի
յղեալ
սևագլխին
չթողոյր
զբոլոր
երկիրն
և
ժողովուրդսն
տեսանել՝
կամ
շրջագայել
ի
նոսա.
այլ
զսուղ
ինչ
արդիւնս
կերպիւ
ինչ
հասուցեալ
նոցա,
յետոյ
ինքն
լիալիր
ժողովէր
և
ուտէր:
Եւ
զայլ
չարիս
ևս
զնմանէ
վկայէին,
զոր
ո՛չ
գրեմ
աստ.
և
ապա
խնդրէին,
զի
մի՛
արասցէ
նմա
յայտնի
ինչ.
զի
խանին
ասէ՝
և
զմեզ
աւերել
տայ
ասէին:
Այլ
հնարիւ
ինչ
տա՛ր
ամենևին
ի
սուրբ
Աթոռղ,
և
այլ
մի
թողուլ
դառնալ
յետս:
Եւ
պատճառ
զա՛յս
գիր
ասէին
ի
խնդրելդ
զսա
թէ՝
դու
ուխտաւոր
ես
սրբոյ
Աթոռոյս,
եկ
և
կատարեա
զքո
ուխտդ,
և
եթէ
ոչ
եկեսցես,
այլ
չունիս
հրաման
քահանայութիւն
առնելոյ.
զի
Գ
անգամ
եկն
ասէին
մինչև
ի
Սալմաստ
գալ
ի
սուրբ
Աթոռդ,
ւ
թոշիմանեալ
դարձաւ
յետս:
Վասնորոյ՝
և
սրբազան
վեհն
ըստ
նոցին
խնդրոյն
գրեաց
ժողովրդեանն
թէ
լուեալ
եմք
զհամբաւ
ծերունի
տէր
Բարսեղին,
և
կամիմք
տեսանել:
Եւ
լսեմք
թէ՝
ինքն
ևս
ուխտ
ունի
աստ
գալոյ,
թող
եկեալ
զիւր
ուխտն
կատարեսցէ.
և
մեք
ևս
տեսուք,
և
փառաւորութեամբ
դարձուսցուք:
Իսկ
եթէ
ոչ
եկեսցէ,
չունի
հրաման
քահանայութիւն
առնելոյ,
և
ով
ոք
զնա
ինրև
քահանայ
ընկալցի,
զնա
ևս
բանագրելոց
եմք,
զի
նա
լուծեալ
է
ի
կարգէն,
թէ
չգայցէ:
Թուղթ
ևս
առ
նոյն
տէր
Բարսեղն
գրեաց
ըստ
նոյն
ոճոյ,
և
հարկեաց
գալ:
Իսկ
թէ
ո՛չ
եկեսցես
ասէ,
լուծեալ
ես
ի
կարգէգ,
և
չես
քահանայ:
Եւ
յոյժ
հարկ
առ
այս:
Եդաք
զայս
ի
հասարակ
թղթոջն,
զի
տացեն
նմա,
և
զհասարակ
թուղթն
տուաք
տէր
Ներսէսին,
տանիլ
ընդ
իւր:
Եւ
զի
պակասութիւն
շատ
գոյր
մեզ՝
սակս
մսացուի
և
իւղի:
Զի
ի
Վանայ
երկրէն
ոչ
գայր,
իսկ
ի
Բայազիտու
երկրէն
և
յայլ
տեղեաց
եկեալքն
չլինէին
բաւական:
Զի
թող
զբնական
բազմութիւնսն
միաբանից՝
և
վարձաւորաց՝
և
երթևեկաց,
գոյին
ևս
բազմութիւնք
գործաւոր
մշակաց
և
վարպետաց
ի
վերայ
յոլովից
շինութեանց,
զորս
առնէաք՝
և
առնելոց
էաք
Տեառն
շնորհիւ,
թէ
աստ՝
և
թէ
ի
յՕշական,
վասնորոյ
գրեաց
զԿոնդակ
ժողովարարութեան
մսացուի՝
իւղի
և
պանրի,
ի
վերայ
Սալմաստու՝
Հախբատու
և
Որմու,
և
զԽամսեցի
նորընծայ
տէր
Յակոբ
Աբեղայն
յղեաց
անդ
այսու
Կոնդակաւ՝
ընդ
Մէլիքացն
և
Առաջնորդին,
առ
ի
ժողովել
և
բերել:
Եւ
նոքա
յանձն
առին
առատութեամբ
ժողովել
տալ
և
յղել
աստ:
Ելին
Ստեփաննոս
վարդապետն
և
տէր
Յակոբն
և
Մէլիքներն
ի
յունիս
ԺԱ:
