Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Ո՞րպէս երեւին անմարմինքն. մարմնո՞վ, առաչօ՞ք, թէ իսկութեամբ։
       Պատասխան։ Ասեմք թէ՝ երեւմունք նոցա ո՛չ են առաչօք. որպէս նմանագործք ի յաչս ցուցանեն։ Եւ Նախ՝ զի նոցայն՝ էութիւնն ո՛չ է. այլ առաչօք ուրու ական ցուցմունք. որպէս ի միտս ցնորք։ Իսկ աստ էութիւն հրեշտակին է կերպարանեալ մարմին տեսանելի։
       Երկրորդ՝ անդ աչքն տկարանայ՝ ի տեսութիւն ուրուականին։
       Իսկ աստ աչքն զօրանայ ի տեսանել զերեւեալ պատկերն կազմեալ ի յօդոյ։
       Երրորդ՝ զի անդ բազմաց շրտնու տեսութիւնն. ե ւ աստ միայն զօրանայ տեսողական մասն միոյն. որպէս աշակերտին Եղիսէի։
       Չորրորդ՝ այն փոփոխումն միայն տեսութեանն լինի։ Իսկ աստ իրին եւ տեսողականին։
       Հինգերորդ՝ այն հրաշք միայն խաբէութիւն տեսութեան է։
       Իսկ այս հրաշք տեսութեանն եւ իմացմանն է։
       Վեցերորդ՝ այն է՛ արո ւեստ ըստ բնութեան կարգի . եւ այս նշան ի վեր քան զբնութիւն։
       Եօթներորդ՝ այն երեւեալ եւ ո՛չ կայացեալ. եւ աստ երեւեալ եւ կայացեալ, որպէս ասեմք զեղջերւաքաղն անուանեալ եւ ո՛չ ենթակայացեալ, իսկ զեղջիւրն անուանեալ եւ էացեալ։
       Ութերորդ՝ անդ երեւումն եւ ո՛չ ինչ նշանակ։ Իսկ ըստ երեւումն, եւ նշանակ հանդերձելոյ իրողութեանց։
       Իններորդ՝ անդ երեւումն, եւ ո՛չ ինչ յաւելումն։ Եւ աստ երեւումն եւ խրատ ուղղութեան. պատիժ կամ պարգեւք բարութեան։
       Տասներորդ՝ դարձեալ զանազանի, զի երեւմունքն միայն փոխեն զհասարակ զգայութիւնն։ Իսկ դեւք փոխեն զերեւակայութիւնն. որպէս տապ ջերմութեանն։ Իսկ հրեշտակք փոխեն զսոսա եւ զիմացականն վասն բարւոյ. զոր դեւք ո՛չ կարեն փոխել։ Իսկ Աստուած կարէ փոխել եւ զկամքն՝ որ է՛ ախորժակ ի չարէն առ բարին. զոր հրեշտակք ո՛չ կարեն փոխել. այլ միայն զարթուցանեն զախորժակն եւ օգնեն։ Զի Աստուած առնէ զբորբոքումն ախորժակին. որպէս հուր որ վառէ՛ զփայտ։ Իսկ ախորժելի իրն բորբոքէ՛ զախորժակն որպէս փայտ զհուր։ Իսկ հրեշտակն զարթուցանէ զախորժակն՝ որպէս այն որ դնէ զփայտ ի հուրն։