Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Զի՞նչ է բուրվառին խորհուրդ.
       Պատասխանի.
       Բազում ինչ է. Նախ՝ որպէս ասեն ոմանք՝ Բուրվառն նշանակէ զմարդկութիւնն Քրիստոսի, եւ հուրն զաստուածութիւն։ Ծխումն զբուրումն հոգւոյն սրբոյ։
       Երեք չուանքն՝ Գ գոյացութիւնն։ Վերին ագոյցն միութիւնն։ Եւ զանկակքն առաքեալքն։ Այլ եւ պատկերք քորոզչացն։ Եւ Ադամայ՝ ներգոյի սկիզբն։ Դարձեալ՝ բուրվառն է կոյսն Մարիամ. եւ հուր աստուածութիւնն ի նմա բնակեալ. իսկ խունկն մերձեալ ի հուրն եւ զհոտն բուրեալ՝ է մարմինն միաւորեալ ընդ բանին եւ զհոտ անոյշ բուրեալ աշխարհի։ Երեք չուանն՝ եռակի պատիւն նորա։ Որ է կոյս՝ եւ մայր՝ եւ ծնօղ Աստուծոյ։ Եւ ընդ ոլորտս հնչեցաւ առաքելոցն քարոզութեամբ։ Դարձեալ՝ սիրտք մեր բուրվառ է. եւ աղօթքն խունկ. եւ հուրն ջերմ սէրն նիւթ բուրվառին։ Ոսկի է հաւատն ի մեզ։ Արծաթ՝ մաքուր վարքն. Պղինձ հնչօղ ձայնն ի յերգս Աստուծոյ պարապեալ։ Եւ երկաթ՝ բանն որ կոտորէ զախտ ստորադասեալ։ Երեք չուանն յեռեալ ի միմեանս մակդարձապէս, եւ չորեքնիւթեայ բնութիւնս մեր ի տարերց խառնել. կամ շնչոյ մարմնոյ եւ հոգւոյ խառնումն։ Վերին ագոյցն իմացականն հոգի. եւ ներքին կառոյցն մարմնոյս բնութիւն։ Ըմբռնելիքն ի վերին ծայրքն՝ է յիշողականն ի մեզ։ Եւ բոլորն զկատարեալ ընթացս եմեր առ Աստուած ուղղեալ։ Զոր առեալ ի ձեռս միշտ մատուցանեմք Աստուծոյ։ Դարձեալ՝ նշանակէ զբոլոր արարածս։ Զերկինս եւ զերկիր. եւ այլն որպէս ասացաւ։
       Այսքան առ այս։
       Ի Գրակալն Հարցումն։
       Զի՞նչ նշանակէ գրակալն։
       Պատասխանի.
       Նախ՝ գրակալն նշանակէ զՄովսէս. որ ընկեալ զպատգամն Աստուծոյ՝ խօսէր առ ժողովուրդն։ Եւ ծածկոյթն՝ զքօղ օրինացն։ Դարձեալ՝ ցուցանէ զմարգարէս եւ կառաքեալս. եւ ի գլուխ նոցա երեւեալ բանն Աստուծոյ եւ խօսեալ։ Դարձեալ ի վախճանի ի միջոյ առաքելոց եւ մարգարէից խօսեալ եւ դատեալ։
       Իսկ մի տախտակն յերկուս բաժանեալ եւ հնգիւք փակեալ. որ է կրկին տախտակն Մովսէսի. յանձնառական եւ հրաժարական օրինօքն միաւորեալ։
       Դարձեալ՝ մի տախտակն է՛ մի եւ նոյն քարոզութիւնն աքելական ի չորեք ծագեան տիեզերս տարածեալ։ Որ եւ զանազան նկարքն՝ զանազան շնորհաց հոգւոյն նշանակք։
       Դարձեալ՝ նշանակ խաչին. եւ Քրիստոս ի վերայ նորա խաչիւն քարոզեալ.
       Այլ եւ դարձեալ նշանակէ զաստիճանաւորս ի խոնարհ քան զքահանայս. վասն որոյ նոքա միշտ մերձին գրակալին յորժամ ընթեռնուն։
       Դարձեալ, նշանակէ զժողովուրդն Աստուծոյ. յորոց ունկն ընթերցեալ լինին միշտ բանք աստուածայինք. հնգիւք զգայութեամբք հոգւոյ եւ մարմնոյ առ միմեանս յեռեալք։ Յայս միտս այլ ազգք միշտ ի վերայ գրակալին զգիրս. զի արժան է միշտ ուսանիլ։
       Դարձեալ՝ ի դատաստանի յորժամ դպրութիւնք բանին, որք աստ ի ձախմէ մարմնոյ՝ փոխեսցին յաջմէ, որք յաջմէ յահեկէ։
       Տասներորդ, եւ աստի ընտրեալքն յաջմէ, եւ խոտելիքն ի ձախմէ միշտ նշանակին։
       Այս քան առ այս։
       Վասն Տօնից Հարցումն.
       Զի՞նչ է նախատօնակն որ յերեկոյն սուրբ զգեստիւ խաչիւ եւ աւետարանաւ եւ լոյս վառեալ համաձայն պաշտեմք։
       Պատասխանի.
       Որպէս ի գալ թագաւորին նախ կարապետք երւ աւետաւորք մտանեն. եւ քաղաքացիքն նախ զարդարեն զինքեանս եւ զփողոցն եւ կան պատրաստ։ Այսպէս հոգեւոր սակաւ ինչ այսօր ուրախանամք եւ պատրաստեմք զմեզ։
       Դարձեալ՝ կրկին է տօն. մինն տէրունական, եւ միւսն հասարակ սրբոց։ Արդ՝ ի տօնս Տէրունականս նախատօնակ առնեմք յերեկոյս. եւ ի վաղիւն զկատարեալ տօնն։ Այս է խորհուրդն. զի երեկոյս նշանակէ զկեանս զայս որ տնօրէնութեամբ փրկչին սակաւ ինչ տեսօղ եղաք հաւատով։ Իսկ վաղն որ է կատարեալ տօն, նշանակէ զհանդերձելն որ դէմ յանդիման տեսանելոց եմք զնա։ Վասն որոյ զսրբութիւն զխաչն եւ զաւետարանս ի դուրս բերեմք. զի պատմօղ եւ կատարումն են տնօրէնութեանցն Քրիստոսի։ Եւ նոյն ինքն Քրիստոս երեւի մեզ ի խաչն եւ յաւետարանն։ Եւ զմեզ ի լոյս էած, նշանակեն վառեալ մոմեղէնքն։ Եւ զմեզ հաշտեցոյց ընդ Աստուծոյ, եւ միաւորեաց զերկինս եւ զերկիր, զհրէայս եւ զհեթանոսս. նշանակէ համաձայն պաշտելն. Եւ ապա ի գիշերին դնին սրբութիւնքն ի վերայ բազմոցին մինչեւ յառաւօտն անշարժապէս որպէս ասացաք։
       Իսկ հասարակ սրբոցն նախատօնակ ո՛չ է այսօր։ Այլ տօն նոցա է վաղն ի մէջ գիշերոյ ի վեր։
       Եւ այս է խորհուրդն. զի որքան են սուրբք ի յերկրի կենդանի, ո՛չ տօնեմք նոցա մինչ ի հանդէս նահատակութեան են. այլ յետ մահուն եւ յարութեանն առնուն զկատարեալ փառս։ Վասն որոյ ի մէջ գիշերոյ ի վեր սկսան տօն նահատակութեան նոցա։ Իսկ գլխաւորագոյն սրբոցն, որպէս յաւագ տօներն եւ յայլս, որ առնեմք նախատօնակ որպէս ի տօնս տէրունականս։ Զի առաջակայք եղեն Քրիստսի, աթոռակիցք եւ զինաւորք նորա. վասն որոյ յերեկոյս տօնեմք զտօն կատարման ելից նոցա ի յերկրէ։ Եւ վաղն զտօն պսակաց եւ փառաց նոցա։ Որք առին զճապատիկն աստ. եւ զբիւրապատիկն ի հանդերձեալն։ Վասն որոյ յերեկոյն նոյնպէս զսրբութիւնսն արտաքս բերեսք որոց ցանկացան եւ ելին յաշխարհէս եւ ի լոյս են բնակեալ։ Եւ համագումար յոգիս անդրանկաց կատարելոց։
       Վասն որոյ վառեալ մոմեղինիւ ի միասին համաձայն պաշտեմք։