Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Զի՞նչ է. «Ո՛չ միայն հացիւ կեցցէ մարդ, այլ ամենայն բանիւն Աստուծոյ»։
      
       Պատասխան։ Նախ՝ վասն ժողովրդեանն ասէ, թէ ո՛չ միայն հացիւ կեայ մարդ. որպէս ասաց Ադամայ ուտել զհաց քրտամբք։ Այլ բանն Աստուծոյ ի ծովէ լորամարգ ի վիմէն ջուր եւ յօդոյ մանանայիւ կերակրեաց զնոսա. զի ամենակարէ զօրութիւնն Աստուծոյ։
       Երկրորդ՝ զի խ ամ յանապատին հաց ո՛չ ետ նոցա. այլ մանանայ եւ զայլսն. զի բանիւն Աստուծոյ կերակրեցան հոգւով. եւ ո՛չ մարմնական հացիւ։
       Երրորդ՝ զայն ցուցանէ որ կեանք դրախտին առ նոսա յանապատին անկարօտ ամենայնի. զի զգեստն ո՛չ մաշէր. այլ աճէր ընդ աղայոցն. եւ ոտն բոկ՝ եւ ո՛չ կոշկոճէր. որպէս ասաց Մովսէսի թէ. «Լոյծ զկօշիկս քո». եւ ո՛չ կերակրոյ հացի ունէին պէտք. այլ բանն Աստուծոյ կերակրէր զնոսա որպէս ասացաւ. վասն որոյ յայսմանէ ասեն ոմանք թէ՝ Գ ամ կամ Խ օր յամեաց Ադամ ի դրախտին. որպէս ժողովուրդն ի յանապատին. կամ որպէս Մովսէս ի լեառն։
       Չորրորդ՝ հաց ի յերկնից իջեալ մանանայն կենարար. եւ բանն Աստուծոյ նոյն ինքն Տէրն մեր. որպէս ասաց առ փոռձիչն թէ՝ ինեւ կերակրին ամենայն սուբրք եւ ո՛չ հացիւ։
       Հինգերորդ՝ նոյն ինքն մարմինն սուրբ ո՛չ թէ հացիւ միայն կայր որպէս հասարակ մարդ. այլ բանիւն կենդանի ի նմա միացեալ։
       Վեցերորդ՝ ո՛չ միայն հաց է հաղորդութիւնն. այլ հոգւովն սրբով օրհնեալ եւ միաւորեալ ի բանն Աստուած, որով անմահ կենդանութիւն տայ ճաշակողացն։
       Եօթներորդ՝ որպէս հացն մարմնոյ է կերակուր, եւ բանն իմաստութեան Աստուծոյ՝ հոգւոյ. զո ի պակասիլն ասէր. «Տաց ձեզ ո՛չ սոփ հացի եւ ծարաւ ջրոյ, այլ սով լսելոյ զբանն Աստուծոյ»։
       Ութերորդ՝ Մովսէս ի լեառն եկաց խ տիւ եւ խ գիշեր անսուաղ. եւ կերակիւր բանիւն Աստուծոյ. նոյնպէս եւ Եղիա. նաեւ Տէր մեր ի փորձութեան լերինն։
       Իններորդ՝ մանուկն յարգանդի ո՛չ հացիւ կեայ. այլ հրամանաւն Աստուծոյ կերակրի ընդ պորտն զինն ամիս. որպէս տնկականք, եւ որպէս Նոյ ի տապանն. մինչ ելանէ յարգանդէ. եւ ապա ըստեամք կերակրէ զնա մայր իւր բանիւն Աստուծոյ. զոր ասեն յաշխարհի, եթէ զմին դուռն փակէ Աստուած, նա զերկուքն բանայ. զի յորժամ զմին դուռն պորտին փակեցաւ, բ ստինքն բացան։
       Տասներորդ՝ ի յարութեանն ո՛չ է մարմնական կերակուր եւ ըմպելի. այլ բանն Աստուծոյ է կերակուր. որպէս այժմ հրեշտակաց յերկինս։
       Հայեաց ի քեզ Հարցում։
       Զի՞նչ է ասելն հայեաց ի քեզ։
      
       Պատասխան։ Մտացն ասէ հայիլ ի հոգին։ Նախ՝ գիտելի է, զի աչք մարմնոյն զինքն ո՛չ տեսանէ, այլ զայլքն։ Այլ միտքն տեսանէ զինքն եւ զայլս։
       Դարձեալ՝ որպէս աչօք տեսանեմք զմարմնոյս մասունքն եւ զտգեղութիւնն զարդարեմք։ Նոյնպէս եւ մտօք զմասունսն հոգւոյս զբան՝ զցասումն՝ եւ զցանկութիւնն տեսանել եւ զարթարել։ Եւ որպէս ննջեցեալն քնով՝ ո՛չ տեսանէ զինքն։
       Եւ որպէս յաւելի կերակրոյ խնուն զգայարանքն. նոյնպէս ագահութիւն եւ փարթամութիւն եւ հպարտութիւն մոռանալ տայ զինքն. վասն այն ասեն թէ՝ ինքեանց գիտակքն իմաստունք են։
       Դարձեալ՝ հայեաց յանձն քո. եւ նախ զքեզ քննեա եւ տես, եւ ապա՛ զայլս։ Եւ դարձեալ՝ հայեաց ի քեզ. եւ մի՛ մոռանար զտկարութիւն եւ զպակասութիւն քո։
       Եւ մի՛ մոռանար զզօրութիւնն Աստուծոյ եւ զերախտիսն զօր արար հասարակ եւ առանձնակի։