Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Վասն է՞ր օրհնեմք զեկեղեցի։
       Պատասխանի.
       Վասն բազում մարդոյն Ադամայ դատապարտեցան տարերք. հող, ջուր, եւ այլն. ըստ այնմ «անիծեալ լիցի երկիր ի գործս քո»։ Եւ սա յայսպիսի նիւթոցէ շինեալ։ Վասն որոյ նոյն աստուածային բանիւն օրհնեմք եւ սրբեմք յառաջին անիծիցն։
       Երկրորդ՝ զի նիւթ սորա է ի քարանց արտաքին եւ ի փայտից որ կոխանի է եղեալ անասնոց եւ անսրբոց։ Վասն որոյ օրհնեմք եւ սրբեմք։
       Երրորդ՝ զի Մովսէս ի կանգնել զխորանն օրինակի՝ արեամբ նոխազաց եւ ջրով ե իւղովն էօծ եւ սրբեաց։ Նոյնպէս եւ մեք ի ճշմարտութիւնս՝ ջրով եւ գինով եւ սուրբ մեռոնաւն օծանեմք։
       Չորրորդ՝ զի Սողոմոն յորժամ շինեաց զտաճարն՝ յաղօթս եկաց եւ նոյնպէս օրհնեաց եւ օծ. որպէս Մովսէս։ Վասն որոյ փառքն Աստուծոյ լցին զտաճարն. եւ հուր էջ ի պատարագն։ Յայս միտս ի վերայ սեղանոյն խունկ վառեմք. որպէս ասացաւ ի վերոյ ԻԱ գլուխն, ԽԳ համարն։
       Հինգերորդ, օրհնեմք զեկեղեցիս, զի օրհնութիւն վերնատանն ուր Տէրն պատարագեաց, եւ Հոգին Սուրբ էջ յառաքեալսն. նոյն օրհնութիւնն իջցէ ի սուրբ եկեղեցիս. Վեցերորդ օրհնեմք, զի բաժանեսցի յայլ աշխարհական տանց որք ոչ ունին զօծումն սրբութեան։ Եօթներորդ՝ զի Աստուած սուրբ է որ բնակէ ի տաճարն։ Նոյնպէս եւ եկեղեցին սրբի լինիլ տաճար սրբոյն Աստուծոյ. «զի Տէր ի տաճար սուրբ իւր»։
       Ութներորդ՝ սրբեմք զեկեղեցիս, զի լիցի սրբութիւն սրբոց. զի որք մերձեսցին ի սա սրբեսցին։
       Իններորդ սրբեմք, զի բնակելոցս ի սմա եւ պաշտօնիցս պարտ է սուրբ լինիլլ զի մի՛ պղծեսցեն զսրբութիւնսն։
       Տասներորդ՝ սրբեմք եւ օծանեմք զեկեցեցիս յօրինակ մեր։ Զի եւ մեք եկեղեցի կոչիմք որպէս ասացաք ի վերոյ։ Արդ՝ ջուր եւ գինին եւ մեռոնն նշանակեն ի մեզ զջուր սրբութեան աւազանին. եւ մեռոնն որով օծաք եւ դրոշմեցաք. եւ ապա ճաշակմամբ մեղսաքաւիչ արեանն կատարեցաք։ Դարձեալ՝ խոստովանութեան ջրովն սրբիմք. եւ թողութեան գինեաւն զմայլիմք. եւ իւղով շնորհացն զուարթանամք եւ լուսաւորիմք։ Զայս ունի խորհուրդ օրհնութիւն եկեղեցւոյն։ Եւ այն զի պղծեալ տաճարի կարդամք. կամ զշարժեալ սեղանն հաստատեմք։ Զի յորժամ մեղօք ինչ սրբութիւնս մեր ապականի, կամ շարժի ոք ի հաւատոյ, վերստին կարէ հաստատիլ ի հաւատս, եւ դարձեալ կրկնել զխոստովանութիւն եւ զապաշխարհութիւն։ Եւ լինիլ ի յառաջին սրբոււթեան տաճար եւ բնակարան հոգւոյն Աստուծոյ։
       Վասն Նաւակատեաց եկեղեցւոյ
       Հարցումն.
       Վասն է՞ր հինքն բաժան օր նաւակատիս կատարէին որ է նորոգումն խորաննի տաճարին։ Եւ յամենայն ամի տօն քաւութեան եւ տաղաւարահարացն։ Եւ մեք Ը օր։
       Պատասխանի.
       Ասեմք նախ եթէ՝ ոչ երկոտասան. այլ մի օր կատրէին։ Զի իւրաքանչիւր իշխանք եւ ցեղք մի մի օր նաւակատիս առնէին։
       Իսկ մեք ութն օր։
       Նախ զի զմի օր նոցա տօնեմք.
       եւ Է յաւելեաց վասն Է զգայարանաց, եւ վասն եօթնեկի մեղաց քաւութեան։ Երկրորդ, զի Է է խորհուրդ եկեղեցոյ. եւ Է ափեան է շնորհք հոգւոյն. եւ մի կատարմունքն ի մեզ, որ լինի Ը։
       Երրորդ, վասն Է կենցաղոյս՝ եւ ըստ հանդերձելումն Ը օր տօնեմք։ Երկրորդ ասեմք, եւ մեք ԲԺ ան օր տօնեմք եկեղեցւոյ ի բոլոր ամն, որ են այս։ Աշխարհամատրանն, եւ յետ գալստեանն հոգւոյն կիրակէն։ Տապանակին։ Շողակաթին, եւ Դ օր ի խաչին տօնն։ Բ Գալստեանն։ Վերնատանն։ Եւ նոր կիրակէին։ Դարձեալ ասեմք եթէ տօնօղքս եւ տօնելին ԲԺ ան է։ Զի ԲԺ ան առաքելոցնն տօնեմք։ Եւ ԲԺան անդամքսս տօնեմք։ Այլ եւ Ե զգայութիւն հոգւոյ եւ Ե մարմնոյ, մտօք եւ կամօք։ Դարձեալ, ընդ եկեղեցւոյ տօնեմք. եւ մի գլխոյն եկեղեցւոյ։ Եւ անդամոց նորա։ Եւ հին եւ նոր եկեղեցւոյ որ է երկոտասան։
       Այս քան առ այս։
       Հարց. Վասն է՞ր խաչի եւ եկեղեցւոյ իմասին տօնեմք։
       Պատասխանի. Նախ՝ զի իհինն զտօն քաւութեան եւ զտաղաւարահարացն իմասին տօնէին ի թշրինի Ժ։ Իսկ մեր քաւութեան տօն խաչն է. ե տաղաւարահարնն եկեղեցին. վասն այն զխաչի եւ եկեղեցւոյ ի միասին տօնեմք։
       Երկրորդ, յորժամ արմտիքն ժողովեին յաշնանն, յայնժամ տօնէին զերկու տօնն։ Իսկ արմտիք եւ արդիւնք մեր խաչիւն ժողովեան յեկեղեցի սուրբ։
       Երրորդ՝ ի բանակիլն խաչաձեւ բանակեցան երկոտասան ցեղքն, եւ խորանն ի միջի. որ նշանակէ զխորանն եկեղեցւոյ՝ խորհրդով խաչին քարոզեալ ընդ Դ կողմ աշխարհի։
       Չորրորդ՝ զի խորանն Մովսէսի խաչաձեւ էր կանգնեալ որպէս մերս եկեցեցի։ Արեւելք, Արեւմուտք Հարաւ, եւ Հիւսիսոյ կողմն։ Այս ի հին օրինակացն։
       Իսկ հինգերորդն ի նորոյս. զի խաչիւն Քրիստոսի գնեցաւ եւ ազատեցաւ եկեղեցի սուրբ։
       Վեցերորդ՝ զի նոյն է խորհուրդն որ անդ ի վերայ խաչին պատարագեցաւ, եւ այժմ յեկեղեցի սուրբ ի խաչ սեղանին։
       Եօթներորդ՝ զի պսակ եկեղեցւոյ եւ փառք է սուրբ խաչն տէրունական. որպէս ի գլուխն է կանգնեալ։
       Ութներորդ՝ զի ամենայն խորհուրդ եկեղեցւոյ՝ խաչիւն կատարի։ Մկրտութիւն. Դրոշն. Պատարագն. եւ այլն։
       Իններորդ, զի եկեղեցի հաւատացելոց, ունի զձեւ խաչին ըստ մարմնոյ. եւ զխաչն հանապազ կրեն ընդ ինքեանս. եւ լուսով խաչին ելանեն ընդ առաջ Քրիստոսի։
       Տասներորդ՝ զի դշխոյնն Հեղինէ որ շինեաց զսուրբ յարութիւնն յԵրուսաղէմ եւ կանգնեաց զխաչն փրկական ի սուրբ Գողգոթայ ի սեպտեմբերի ժդ ն, կարգեաց ընդ օր նաւակատիս խաչի եւ եկեղեցոյ ի միասին տօնել։ Վասն որոյ եւ մեք միշտ ի նոյն քանիս ամսոյն սուրբ խաչին եւ եկեղեցւոյ տօն կատարեմք։
      
       Հարցումն.
       Վասն է՞ր ի տաճարին զճարպն վաճառէին, եւ յեկեղեցիս մոմ։
       Պատասխանի.
       Պատարագն ի հնումն անբան կենդանիքն էին. վաս որոյ եւ զճարպս նոցա լուցանէին ի տաճարին։ Իսկ նորոյս պատրագն բանաւոր է եւ անարիւն. վասն որոյ յանարիւն կենդանւոյ զլոյսն վառեմք. զի կենդանին այն անարիւն յորմէ մոմն գոյանայ։