93.
ԼԵՒՈՆ
ԶՕՀՐԱՊԻՆ
Թարգմանութիւն
[Փարիզ],
5
յունիսի,
այս
ուրբաթ
[1908]
Շատ
սիրելի
զաւակս,
Հալէպ
—
Ստացայ
վերջին
նամակդ
եւ
«Սիմէնս
եւ
Հալսկէ»
վաճառատան
նամակը:
Ինձ
չէիր
գրել,
թէ
նման
մի
նամակ
ունես
ձեռքիդ:
Ճիշտ
ես
վարուել,
որ
տեղեկագիրն
ուղարկել
ես
նրան:
Միայն
ինձ
զարմացնում
է,
որ
առ
այսօր
ոչինչ
չեն
պատասխանել:
Առանց
ցոյց
տալու,
թէ
դրան
շատ
մեծ
կարեւորութիւն
ես
տալիս,
չէի՞ր
կարող
գրել
նրան
ու
պատասխան
խնդրել:
Տարբեր
հանքեր
—
Ինչ
վերաբերում
է
միւս
գործերին,
հիմա
ձեռքիդ
տակ
ունես
դրանց
թղթածրարները:
Իմ
Բեռլին
գալը
—
Անտարակոյս
գալու
եմ
Բեռլին,
առաւել
եւս՝
մեծ
գործի
համար:
Բայց
այստեղ
հարկաւոր
է
կարգի
բերել
մի
գործ:
Դրանով
եմ
զբաղուած:
Հերակլէ
—
Հերակլէի
հանքը
աշխարհի
ամենահարուստ
քարածքի
աւազաններից
է:
Դա
վիթխարի
եւ
կենսական
գործ
է
գերմանացիների
համար:
Այդ
գործի
մասին
գրել
եմ
պ.
Ռէօսլէրին,
որը
Բեռլինի
«Արեւելագերմանական
բանկի»
տնօրէնն
է:
Գիտէի,
որ
այդ
բանկը
շատ
կը
ցանկանար
ածխահանք
ունենալ
Հերակլէում:
Արդէն
տասներկու
տարի
է՝
ֆրանսիացիներն
այնտեղ
են:
Իմ
շնորհիւ
արդէն
մի
տարի
է,
ինչ
այստեղ
հաստատուել
են
նաեւ
իտալացիները:
Պ.
Ռէօսլէրին
գրածս
նամակին
կցել
էի
Կ.
Պոլսի
իտալական
բանկի
կողմից
ինձ
տուած
շատ
ջերմ
յանձնարարական
նամակն
ու
միջնորդագիրը:
Այդ
բանկը
ձեռնարկել
էր
Հերակլէի
գործը
եւ
չափազանց
գոհ
է:
Բանկը
կուում
է
«Արեւելեան
առեւտրական
ընկերութիւն»:
Ես
կարող
եմ
ձեռնտու
պայմաններով
գերմանական
վաճառատների
համար
ձեռք
բերել
Հերակլէի
ածխահանքերը,
ու
թէեւ
կան
կառավարական
շատ
դժուարութիւններ,
դրանք
եւս
կարող
եմ
յաղթահարել:
Շատ
եմ
զարմանում,
որ
պ.
Ռէօսլէրից
որեւէ
պատասխան
չկայ:
Գուցէ
նամակս
պատահաբար
չի
հասել
նրան:
Այնուամենայնիւ
պատուիրուած
նամակ
էր:
Հնարաւոր
է՝
համաձայնութիւն
գոյութիւն
ունի
գերմանացիների
ու
ֆրանսիացիների
միջեւ`
վերջիններիս
այդ
աւազանը
թողնելու
հարցում:
Այդ
դէպքում
ոչինչ
չենք
կարող
անել։
Բայց
շատ
ցաւալի
կը
լինի
գերմանացիների
համար:
Հիմա,
երբ
նրանք
աւելի
ու
աւելի
են
հաստատւում
Թուրքիայում,
երբ
մեծանում
է
նրանց
նաւագնացութիւնը,
նրանք
ածխի
աւելի
կարիք
ունեն,
քան
միւս
բոլոր
օտարերկրացիները
միասին
վերցրած:
Մեծ
սխալ
են
գործում
եւ
մի
օր
դառնապէս
կը
զղջան
դրա
համար։
Հերակլէն
ածխի
աւազան
չէ,
այլ
ոսկու
իսկական
հանք:
Հարկաւոր
է
գերմանացիների
աչքերը
բացել:
Տես,
կարո՞ղ
ես
արդեօք
գտնել
դրանով
շահագրգռուած
լուրջ
ու
կարեւոր
վաճառատներ:
Ներփակ
ուղարկում
եմ
պ.
Ռէօսլէրին
գրած
նամակիս
պատճէնը:
Մօտաւորապէս
այդպիսի
բովանդակութեամբ
նամակ
պիտի
գրես
վաճառատներին:
Բայց
գործը
ներկայացնելու
համար
իմ
այդտեղ
գալը
անհրաժեշտ
է:
Դա
բաւականաչափ
բարդ
խնդիր
է:
Մինչ
գալս,
աշխատիր
գտնել
այնպիսի
վաճառատներ,
որոնք
սկզբունքօրէն
տրամադիր
են
սկսել
Հերակլէի
ածխահանքերի
շահագործումը:
Կրկնում
եմ.
ի
վիճակի
եմ
լաւագոյն
պայմաններով
լաւագոյն
ածխահանքերի
տէր
դարձնել
նրանց:
Ֆրանսիացիներն
ու
իտալացիները
դրանց
նմանը
երբեք
չեն
ունեցել:
Բայց
հարկաւոր
է,
որ
դրանցով
հետաքրքրուող
վաճառատները
լինեն
լուրջ
ու
կարեւոր,
ոչ
թէ
ինչ-որ
միջնորդներ
ու
օժանդակողներ:
Զբաղուիր
նաեւ
այդ
գործով:
Շնորհակալ
եմ,
սիրելի
զաւակս,
այն
բարի,
քաջալերիչ
խօսքերի
համար,
որ
յղել
ես
ինձ:
Ես
երբեք
չեմ
յուսալքուել,
երբեմն
միայն
նեարդայնացել
եմ:
Համբուրում
եմ
քեզ
ու
սեղմում
կրծքիս`
Գ.
ԶՕՀՐԱՊ
