ՀԱՍԵԱԼ
ըստ
կարգի
տեղագրութեան
գաւառաց
Այրարայտայ
`
՚ի
մուտս
Շիրակայ,
-
որ
ըստ
տարահոլով
բաղդի
Հայաստանեայցս,
ոչ
միայն
հռչակաւոր
գտաւ
`
երրորդի
հարստութեան
նորին
աթոռ
լինելով,
այլ
եւ
զի
յոլովագոյնս
քան
զայլս
՚ի
մասանց
Այրարատեան
աշխարհի
`
պահելով
յիշատակարանս
նախնեաց,
որոց
առաջին
`
գերահռչակեալ
մայր
քաղաքաց
իւրոց
Անի,
որ
այժմու
ամայացեալ
կերպարանօքն
անգամ
գլէ
զողջոյն
հայկական
ձեռակերտօք,
եւ
նուիրական
իմն
առաջնութիւն
ստացեալ
ունի
՚ի
միջի
երկերիւրայ
գաւառաց
Հայոց
Մեծաց.
-
պահանջէր
պատշաճն
եւ
հարկ
`
երկարագոյն
բանիւ
անցեալ
ընդ
այն.
այլ
եւ
այս
իսկ
առաւելամասնութիւն
նորին
յորդորեաց
զմեզ
վաղ
ուրեմն,
(
յորժամ
հարկեցաք
ճաշակ
մի
ընծայել
մանրամասն
ծանօթութեան
Հայաստան
երկրի
),
զնա
նախամեծար
առնել,
եւ
հրատարակել
ընդարձակօրէն
(
յամի
1881)
զտեղագրութիւնն
եւ,
ծանուցանելով
զպատճառս,
որպէս
եւ
յայտ
է
վերծանողաց
գրոցն:
Իսկ
որոց
չիցէ
այնմ
հանդիպեալ
`
արժան
էր
աստանոր
`
՚ի
կարգի
իւրում
գտանել
զՇիրակ,
չարայարեալ
՚ի
Վանանդ
եւ
յայլս
`
որ
յառաջ
քան
զայն
ստորագրեցան
եւ
որք
յետ
այնր
ստորագրելիք,
որպէս
եւ
լրման
գործոյս
կամ
աշխարհին
Այարարատայ
`
վայել
էր
այս:
Բայ
ոչ
կրկնութիւնն
միայն
`
այլ
եւ
ընդարձակութիւն
այնր
տեղագրութեան
(
զոր
չէր
օրէն
զեղչել
յերկրորդմանս,
իբրեւ
առ
՚ի
պատշաճութիւն
հասակի
այլոցն
գաւառաց
)
ծանրացուցանէր
զստուարութիւն
այսր
ներկայ
մատենի,
եւս
առաւել
զհայթհայթանս
տպագրութեան.
եւ
որքան
իղձ
յորդոր
լինէր
ներմուծանել
զայն
այսր
՚ի
չարի
այլոցն
գաւառաց
Այրարատայ,
հարկ
եղեւ
յիշել,
մանաւանդ
թէ
զգալ
`
զհին
առակն
`
զտեղւոյս,
յարմարեալ,
եթէ
ըղձակերտացս
Շիրակայ
անյագ
նցէ
տենչ,
այլ
շիրակային
ամբարքն
ոչ
բացան
մեզ,
առ
՚ի
կարող
լինել
միւսանգամ
յանդիման
առնել
`
կստ
պատշաճի
այլոցն
եւ
զոստանս
Բագրատունեաց,
թերեւս
ճոխագոյն
եւ
ստուգագոյն
եւս
ցուցակութեամբք: