Քերթուածներ

ՅԵՏԻՆ ՀԱՌԱՉՔ

Որպէս այս օրհասական ի յանկողնոյն իւր, ի ցաւոց
Ըզհուսկ ողջոյն եւ ըզկարօտ թըռուցանէ առ լոյս արփւոյն,
Առ ծով, առ մարդարօտս, առ դաշտավայր եւ առ հովիտ,
Առ հովանիս անտառակին, առ զովութիւնս վըտականւոյն,
Առ ամենայն, որ խայտայ զարդու, գեղով, դաշնակութեամբ,
Առ ամենայն, որ շընչէ, ցոլայ, ժըպտի եւ նըւագէ,
Հանգոյն եւ ես զիմ հուսկ ողջոյն, զիմ հուսկ կարօտ հըրատոչոր
Տամ սլանալ առ քեզ, ո՜ կոյս, թոյլ տուր յետին եւ այս նըւագ
Հայիլ ի քեզ, պըչնուլ ի դէմսդ, եւ աչերոյդ լուղիլ ի լոյս,
Ի քոյդ խոպոպս գընալ ծածան որպէս եւ այնք յայտիցդ ի վայր,
Յետոյ մեկնիլ ի նոցունց, սըրտակըտո՛ւր մեկնիլ ի քէն,
Ըզպըսակն երջանկութեան իմոյ առ ոտըս քո եդեալ,
Զոր ի քնքուշ ձեռանէդ եւ ի գըթոյդ ես ընկալայ,
Զոր պահեցի սըրտիս կրակով, ցօղով աչացս ոռոգեցի,
Եւ արդ՝ թափուր յիւր ի գեղոյն եւ լուսափթիթ կայ ի թերթիցն.
Ա՛ռ, քո ընծայն էր այն, աւա՜ղ, տե՛ս իցէ՞ նոյն զոր ինձ ետուրդ…
Մեկնիմ ի քէն եւ դու ինձ ո՜չ զանճառ նայեացսդ յուղարկ դիցես,
Տեսանել թէ յո՞ գընայ այն դալկահարն եւ որբ պանդուխտ.
Մեկնիմ ի քէն, եւ դու ըզգլուխըդ շարժելով աղաւնակերպ՝
Վուվուս ըզհետ իմ չարկցե՜ս թէ «Յո՞ գընաս ա՛յ թըշուառիկ…»։

Լո՛ւր ինձ՝ Հրանոյշ, ամպք բարձրադէզ, զերթ սեաւ ճիւաղ թեւօք խաւար
Պատեցան ըզլուսնիւ, եւ լըռութիւն աներերուն՝
Տեղի տըւեալ մըթութեան, հողապատեան կայանս էր ցուրտ.
Եւ թօթափեալ ըզհող շիրմիս՝ քեզ ի խընդիր եկի, Հրանո՛յշ.
Զի ո՛չ մահուն ժանտ երես, ո՛չ գերեզման անդընդափոս
Կորզել ըզքեզ ինչ կարացին ի սերտ գըրկաց իմ ոգւոյս.
Խորութիւնք յաւիտենից զիս ոչ ի քէն անջատեցին.
Արեւ կենացս իմ թըռեաւ, հարեալ անկայ երիտասարդ,
Այլ պինդ ըզսէր քո ունէի, այն ընդ իս էր, երբ իջուցին
Զիս յաշխարհ ըստուերաց, մոռացութեան եւ մըռայլից։
Լո՛ւր ինձ, Հրանոյշ… այլ է՞ր նըւաղ ձայնիս չըտաս դու դարձուած.
Չե՛մ կենդանի, եւ է՞ր փակես զաչսըդ զիս ոչ տեսանել,
Չե՛մ կենդանի, եւ է՞ր ի բաց խոժոռ ըզդէմսըդ շրջես.
Եկեալ չեմ գիշերազբօս ձեր գըգուանաց դընել կըրճիմն,
Եւ ոչ համայն զօրութեամբ մեռելութեան եւ դամբանին
Ամբաւութեան իմոյ սիրոյս փոխան ըզսէր քո պահանջել.
Զոր կենդանեաւս ինձ զըլացար, միթէ մահո՞ւս տացես շընորհ։

Լո՛ւր ինձ՝ Հրանո՛յշ, գամ հարցանել թէ երանեա՞լ իցես եւ գոհ,
Բոցատերեւ աշխոյժք եւ խանդք քեզ ընդ ոտիւք փթթի՞ն դարձեալ,
Զըւարթութիւն եւ խընծիղ դեռ փայլակե՞ն ի դէմըս քո,
Առաւել վըճիտ շողա՞ն աչկունքըդ զերծք ինձ դիպելոյ,
Ըզչորաբեկ տերեւիկս յիշատակիս ի քոյին սիրտ
Քաջիկ ի բա՞ց վարեցեր, զի անարգել եւ ընդարձակ
Մուտ տացես նորոգ բաղձից. դիպեալ յուղւոջդ իմ տապանին,
[1] Անժոյժ ոստեա՞ր ըզնովաւ յայլում ի ծոց սլանալ ի մուտ.
Դու կենդանիդ մոռացա՞ր զայն՝ որ ի մահուն իսկ յաւէտ
Ո՜ Հրանոյշ, յիշէ ըզքեզ… հոգիս սիրով է խարակեալ.
Ընդ թեւովք անմահութեան իրոյ պատեաց սէրըն զայն,
[2] Ոչ հանդարտէ մըշտատոչոր ահեղ բոցոյն բռնութիւն,
Արագագոյն քան զաստեղս եւ քան ըզսայլ հրաշէկ գընդին
Ընդ անոլորտ ասպարէզ տիեզերաց սրարշաւէ,
Եւ ի սլացս իւր առաւել բոցն այն վառեալ բորբոքի։

Այո՛, Հրանո՛յշ, յիշե՛մ ըզքեզ, եւ ընդ ուրուի մօրն իմոյ
Հանապազ ըզքէն խօսիմ, եւ զայսոսիկ ասեմ նըմա.
«Ներեա՛ ինձ՝ մա՛յր, թէ որբացեալ ի քէն՝ սակայն եւ ապրեցայ,
Եւ որբ կացեալ ի նմանէ՝ հատաւ արեւս ի գերեզման.
Ըսքանչելի էր, մա՛յր, կոյսն այն քան զամենայն սքանչելիս.
Զոր ինչ երկինք եւ բընութիւն ունին զարդեր, ե՛ւ գեղ, ե՛ւ լոյս,
Յիւր դէմս ՚ւ ի բիբսն էին ամփոփ, յիս ի նոցունց ցոլանային.
Շըրթունքն եւ վարսք մեղր ունէին վասըն բոլոր սրտիս վիրաց,
Թըւէ՜ր ինձ, մա՛յր, յանդարձական յինէն ի քում հրաժեշտին
Դու բարեգութ մաղթեցեր զերկինս յըղել յիւր զուարթնոց,
Քան զամենայն տարփելին եւ գըգուելին եւ մանկագոյնն
Ինձ մօր եւ քեռ լինել փոխան, փոխան ամէն սփոփանաց.
Սիրոյ հրեշտակ ես կարծեցի, մահուան հրեշտակ էր նա, մա՛յր իմ»։