ՅԸՆՏՐՈԻԹԻՒՆ
Վ.
Հ.
ԳԷՈՐԳԱՅ
ՎԱՐԴԱՊԵՏԻ
ԱԲԲԱՅ
ՄԽԻԹԱՐԵԱՆ
ՈԻԽՏԻՆ
ԵՐԳ
Ո՜
Հայրենիք,
ուրախութեան
ա՛ռ
երգ
յոսկի
ի
քընար,
Եւ
դուք,
ծընու՛նդք
պերճ
դիւցազանց,
ելէ՛ք
ի
թինդ
գեղապար.
Ոգի
անմահ
այսօր
յերկիր
ձայն
հընչեցոյց
աւետեաց,
Ըզտրտմութեան
խաւարազգեստ
քօղ
փարատել
ի
դիմաց.
Խաղաղութեան
աստ
թեւաւոր
զեփիւռ
շընչեալ
քաղցրասիւք,
Եւ
ժամանել
մեզ
գարնայնոյ
թըռչնոց
ի
հեշտ
դայլայլիկ,
Փողեն
ի
մեզ
ըզցանկալւոյն
շըքեղ
փառաց
զաւետիս.
Օ՜ն,
ցընծութեան
առեալ
նըւագելէ՛ք
ի
պար
հանդիսիս.
Աղէ՛
եւ
դու,
Մուսա՛յդ
անմահ,
երգեա՛
որպէս
մինչ
ի
սուգ
Նըստեալ
Ոգին
Հայաստանեայց`
դառըն
ցօղէր
արտասուք,
Ի
լուր
փառացըն
Գէորգայ
եւ
ի
նորայն
պերճ
համբաւ`
Մերժեալ
ըզսուգն
աղեխորով
զըւարթ
յոտին
կանգնեցաւ:
Այրարատայ
հանդէպ
լերին
է
լայնաձիգ
դաշտավայր`
[1]
Գեղազըւարթ
նըստեալ
ի
դիր,
ծաղկեալ
ի
բոյս
ի
դալար.
Մանուածաւալ
անդ
ի
պըտոյտ
գընայ
Երասխ
սըրընթաց,
Եւ
ի
ծաղկունս
բազմաբուրեան
պըճնին
ափունք
գեղապանծ.
Ի
միջավայր
դաշտին
այնմիկ
լայնատարած
է
անտառ,
Ուր
թաւոստեան
նոճիք
տըխուր,
երկայնաձիգ
կան
ի
շար.
Ամբարձուղէշ,
յաղթ
եղեւին
խոր
կանդաղեալ
ի
յերկրի`
Զըւարթարար
ի
սիւք
հեզիկ
ձըգէ
ախորժ
հովանի,
Եւ
անդանօր
յաւերժական
հնչեալ
զեփիւռ
քաղցրաշունչ`
Շարժէ
զտերեւըս
վարսագեղ
ծառոցըն
մեղմ
ի
մըրմունջ.
Համատարած
խոր
լըռութիւն
եւ
մութ
ահեղ
եւ
նըսեմ`
Ո՜հ,
ի
տըխուր
միայնութեան
կան
ի
տեղին
անդ
վըսեմ,
Եւ
հոյակապ,
պերճ
մահարձանք,
կոթողք
շիրմանց
մեծասքանչ`
Աստ
անդ
ի
ցիր
կիսականգուն
կան
ի
տեսիլ
վեհապանծ.
Անդ
դիւցազունք
մեր,
որ
երբեմն
արիական
ի
հանդէս`
Կազմեալ
ի
կռիւ
ահեղասաստ
գուպարայաղթ
ասպարէզ,
Գոռ
նահատակք
ընդ
արքայից
բերեալ
ահեղ
ի
պայքար
Յաղթանակաց
պըսակ
ի
գլուխ
բոլորէին
գերափառ,
Եւ
մեծաշուք
տիրեալ
փառօք
աշխարհակալ
աթոռոց`
Յորոտընդոստ
խօշիւն
զինուց
զերկիր
սարսեն
ի
խորոց.
Եւ
որ
հըզօր
երբեմն
ի
ձեռըս
ունէին
գաւազան`
Աճիւնացեալ
են
արդ
ի
հող,
ի
սեաւ
մահուն
ի
կայան.
Անդ
կայծակունք
շիջեալ
ո՛չ
եւս
ճայթեն
ի
դաշտ
խազմարար,
Արքունական
թագք
ի
փոշի
անկեալ
դընին
վայրապար.
Եւ
պերճ
համբաւ
նոցին,
աւա՜ղ,
ծածկեալ
է
մութ
ի
գիշեր,
Ո՛չ
ոք
տըխուր
գայ
արտասուս
ձօնել
շիրմացն
ի
նըւէր.
Եւ
Հայաստան
անփառունակ,
թափուր
յորդւոց
քաջազանց,
Անկարեկիր
կայ
ի
տեսիլն
եւ
ըզնոքօք
առնէ
զանց:
[2]
Այլ
մենաւոր
անդր
ի
նոճիս,
Հայաստանեայց
վեհ
Ոգին,
Թափառական
շըրջէր
ի
ճեմ,
ի
սուգ
թաղծեալ
տրտմագին.
[3]
Մերթ
եւս
նստեալ
անդ,
ուր
Երասխ
թափէ
պղտոր
զիւր
ալիս,
Ձեռն
ի
ծընօտ`
եղերական
հեղոյր
արտօսր
եւ
լալիս.
Եւ
զնախկին
փառըս
Թորգոմայ
բերեալ
աչացն
յանդիման`
Զաշխարհաւէր
արդ
ըզկորուստն
ողբայր
նորա
անդարման.
Մերթ
յանտառին,
շիրմացն
հանդէպ
նըստէր
թաղծեալ
եւ
տըխուր,
Աղիողորմ
ի
ձայն
ողբոց
հընչէր
ողջոյն
տեղին
լուռ.
«Աւա՜ղ,
-
գոչէր,
-
կենդանարար
կորոյս
երկիրն
իմ
զարեւ,
Եւ
սեւամաղձ
մըթին
խաւար
պատեաց
զնովաւ
մշտատեւ.
Ա՜հ,
դու,
Արա՛մ,
ընդ
ծանրակիր
հեծես
շըղթայս
անմըռունչ.
Ո՞ր
ձեռն
անգութ
ի
քում
գլխոյ
զշըքեզ
զարդուց
կապեաց
փունջ.
Ըզգեղանի
քոյ
զայդ
դիտակ
եւ
զայն
երես
վայելուչ`
Յարիւնացայտ
կայլակ
վիժեալ,
արդ
տեսանեմ
թաթաւուչ.
Ողբամ
ըզքեզ,
Հայո՛ց
աշխարհ,
ըզքեղ
ողբամ
դառն
ի
կոծ.
Վա՜յ
եւ
եղու՜կ
քեզ
եղկելւոյդ,
աւա՜ղ
փառացդ
անցելոց.
Ու՞ր
թագաւորք
քո
վեհափառ,
գեղապաճոյճ
ի
հանդէս,
Եւ
քաջազանց
վաշտից
փաղանգ`
վառեալ
փառաց
յասպարէզ.
Աստէն
գոռոզ
Նեբրովթըն
Բէլ`
դիաթաւալ
ի
յերկիր,
Ի
լայնալիճ
աղեղանէ
անկաւ
Հայկայ
գըրկալիր.
Քաջակորովն
անդէն
Արամ,
գոռ
ի
մարտի
նահատակ,
Ըզժանտաժուտ
Նիւքար
ի
յօդ
տայ
աշխարհի
նըշաւակ.
Դիւցանըմանն
ահա՛
Տիգրան
գոռայ
ի
մարտ
դըժընդակ,
Ի
ճապաղիս
յարեան
վըտակ
դընէ
ի
լիւղ
զԱժդահակ.
Առաքինին
աստ
Վաղարշակ`
օրէնըսդիր
գերիմաստ,
Ըզցանկալին
զիւր
Հայաստան
փութայր
գործել
բարեբաստ.
Մեծն
Արտաշէս
սպառազինօք
ծածկեալ
զերկիր
պատ
ի
պատ`
Տիեզերաց
ընդդէմ
ահեղ
վառեալ`
կազմի
ի
ճակատ.
Աշխարհ
համայն
երկիւղաբեկ
դէտակն
ի
նա
հիքաբար`
Ո՛չ
խիզախէ
ընդդիմամարտ
բերել
նըմա
ի
պայքար,
Տիգրան
գոռոզ
յաղթող
զինուք
շանթս
արձակէ
ի
յերկիր,
Ահեղախրոխտ
սէգ
թըշնամւոյն
փառքըն
դարձան
ի
մոխիր.
Աբգար
ըզգօնն
իւր
Տէրունւոյն
վառեալ
ի
սէր
խանդակաթ,
Ըզհաւատոյ
կապեաց
ի
գլուխ
գեղապարոյր
ըզպըսակ.
Աստ
Տըրդատէս
հըսկայազօր
երագաթեւ
ի
յընթաց
Կոխէր
զազինս,
'ւ
ի
քայլ
ոտին
դողայր
երկիր
ի
հիմանց.
Ի
կռիւ
ապա
վառեալ
զինու
Խաչին
ընդդէմ
անդընդոց`
Չարադիւթից
դիւացն
ըզխումբ
հոսեաց
ի
վիհ
դըժոխոց.
Քաջը՛դ
Վարդան,
պըսակաւոր
առաքինի՛դ
նահատակ,
Դիւամոլից
զաշխարհդ
ընդդէմ
դու
կազմեցեր
ի
բանակ.
Խաւարաբորբ
սանդարամէտք
հուր
ժայթքեցին
ի
խորոց,
Այլ
շիջուցէր
բոսորաբուղխ
արեամբդ
ըզհրոյն
կիզիչ
բոց:
Զարթի՛ք
ադէ՛,
ո՜
Արամեան
պերճ
դիւցազունք
քաջայաղթ,
Զարթի՛ք,
տեսէ՛ք
զաւաղելին
ըզԹորգոմայ
նըկուն
բաղդ.
Շիջաւ
նորա
աստղըն
փառաց,
որ
լուսափայլ
շողշողէր,
Եւ
արդ
յողորմ
նըստի
ի
սուգ
նըսեմաստուեր
ի
գիշեր,
Այն,
որ
պճնէր
վայելչագեղ
երբեմն
ի
շուք
իւր
յաւէժ,
Մերկ
եւ
թափուր
անդընդախոր
անկաւ
ի
վիհ
գահավէժ.
Եւ,
որ
երբեմն,
իշխան
գոռոզ,
մեծափարթամ
ճոխանայր,
Ի
մեծաշուք
կապտեալ
փառաց
արդ
կայ
տընանկ,
ապիկար,
Աւա՜ղ
նըմա,
ըզցանկալին
լըքեալ
զերկիր
հայրենի,
Կեայ
խուժդուժից
ի
մէջ
ազգաց,
ի
տար
աշխարհ
վայրենի,
Վա՜հ
եղկելւոյն,
որ
հայրենեաց
մերկ
կենսաձիր
յարեւէն,
Թափառական
ընդ
անծանօթ
շըրջի
գաւառ
տարադէմ.
Աղէ՜,
զարթի՛ք
…այլ,
ո՛հ,
նոքա
դընին
ի
հող
մահագիր,
Եւ
Հայաստան,
անյիշատակ,
նընջէ
ի
քուն
անյարիր…»:
Այսպէս
Ոգին
ի
լուռ
անտառն,
հանապազորդ
էր
սովոր
Աշխարելի
ի
ձայն
ողորմ,
եղերերգել
մենաւոր,
Մերթ
այս,
մերթ
այն
շիրմին
վերայ
ձօնեալ
աղի
արտասուս,
Ըզնազելի
գըլուխն
ի
կախ
ճեմէր
ի
վայրըն
անլոյս.
Այլ
միշտ
անդ
աստ
հայէր
տըխուր
աչօքն
յուսով
ինչ
բարեաց,
Ծագէ՞
արդեօք
լոյս
կենսաձիր
յաճիւնացեալ
ոսկերաց.
Մինչ
արփենին`
վեհ
Մըխիթար,
ծագեաց
յերկիր
լուսագեղ,
Խընդաց
Ոգին
եւ
բերկրաձայն
երգեաց
ըզնա
ի
գեղգեղ.
Ետես
զորդիս
նորա`
զաստեղս
պայծառափայլ
ի
ճաճանչ,
Ծագեալ
յաշխարհըն
Թորգոմայ
զըւարթ
ի
լոյս
գեղապանծ.
Այլ
աստ,
մինչդեռ
շողն
արփաւոր
խաւարեցաւ
արեւուն`
Ըզտըխրականն
արկաւ
զանձամբ
ըզմութ
հանդերձ
սեւագոյն.
Ողբաց
ըզնա,
ողբաց
ցաւով
զազգն
ի
հօրէն
անտէրունչ,
Լընոյր
լալեօք
զանտառն
ողջոյն
հանապազորդ
ի
մըրմունջ:
Այլ
ո՜հ,
ո՞ւստի
քաղցրանըւագ
հընչեն
քընարք
օրհնաբան.
Ո՞ւր
բազմամբոխ
ժողովըրդոց
պարըն
դիմէ
բերկրական.
Ահա՛
տաճարն
աստուածաբնակ,
պըճնեալ
ի
զարդ
գեղապանծ`
Փայլեն
աստեղք
անդ
լուսալիր
պայծառագեղ
ի
ցոլմանց.
Քահանայից
դաս
լուսերամ
շուրջ
պար
առեալ
երգեցիկ՝
Ըզմեծաշուք
հանդէս
վեհին
կազմեն
ի
կարգ
գեղեցիկ.
Եկըն,
տեսէ՛ք,
մուտ
ի
փառս
իւր
առաքինին
հանճարեղ`
Հեզահամբոյր
ի
կերպարան
եւ
ի
տեսիլ
փառահեղ.
Յաստուածարեալ
կալեալ
ձեռին
ըզշնորհազարդ
գաւազան`
Ի
քայլ
վըսեմ
եւ
մեղմընթաց
մատեաւ
ի
բեմ
սըրբազան.
Եդեալ
ի
գլուխն
ի
խոհական
գեղապաճոյճ
վեհ
ըզթագ`
Եւ
յորինեալ
պըսակաւոր`
որպէս
յաղթող
նահատակ.
[4]
Ի
նոյն
եւ
փողք,
վին
եւ
տաւիղ
դաշնակաւոր
յերգ
ամբաւ`
Հընչեն
զանուն
նորա
չքնաղ
եւ
հըռչակեն
ի
համբաւ,
«Կեցցե՜ս,
-
գոչեն
միաբարբառ
ազգ
եւ
ազինք
համօրէն,
-
Կեցցե՜ս
յաւերժ
եւ
մեծաձիր
ընկալ
պարգեւս
ի
հօրէն.
Վատաբախտիկ
կացցես
Հայկայ
ակընկալիք
մեծայոյս,
Մատաղերամ
եւ
իւր
որդւոց
լիցիս
ի
մեծ
ի
խրախոյս»:
Զայս
բերկրանաց
լըւաւ
նըւագ
Ոգին,
անդէն
եւ
յարեաւ.
[5]
Յառաքինին
ակնկառոյց`
ասէ.
ՙ«Երկի՛ր
դու
բարեաւ,
Ինձ
զուարթարար
քո
է
գալուստ,
պըսա՛կ
փառաց
Թորգոմայ.
Քանի՛
արդեօք
խինդ
բերկրալիր
ո՜հ
յաւելցես
դու
նըմա»:
Որպէս
յորժամ
գորովաղէտ
մայր
կողկողեալ
ի
թախանձ`
Ողբայ
զորդեակն
իւր
ի
ժանիս
ծախեալ
գայլոյ
մարդախանձ.
Յանկարծ
նըմա
թէ
աւետեաց
ձայն
հնչեսցէ
խընդական,
Եւ
ըզմատաղն
իւր
ըզմանուկ
տեսցէ
աչացն
յանդիման`
Հըրճուեալ
հոգին
բերկրապարար
մերժէ
ըզկոծ
մահաբեր,
Եւ
մոռացօնք
լինին
նըմա
ցաւքըն
տաղտուկ
վըշտըմբեր,
Այսպէս
Ոգին`
վեհին
ի
տես,
եւ
շուք
անմահ
ճակատուն
Փայլեաց
գեղով
իբրու
զպարզել
ի
թուխ
ամպոց
արփենւոյն.
Անդէն
ի
թաւ
փայլակնացայտ
լոյս
ծագեցաւ
յանտառին,
Եւ
բարեբաստ
Յոյս
ի
յերկնից
էջ
ի
յաշխարհ
ըստորին.
Ի
նոյն
եւ
վեհն
ձայնեաց.
ՙ«Տեղի՛
տուք,
հեռ,
նախանձ
վայրենիք,
Իսկ
դու
յաւե՜րժ
կեցցես,
այո՛,
ո՜
իմ
չըքնաղ
հայրենիք.
Կենդանարար
ցորչափ
զայեր
շընչեմ
կենաց
քաղցրաշունչ,
Ա՜հ,
մի՛
երբեք
վատաբախտիկ
լըքեալ
թողցիս
անտէրունչ.
Քեզ
զայս,
ուրեմն,
երդումն
անսուտ
յինէն
ընկա՛լ
ի
նըւէր»:
Ասաց,
եւ
յոյժ
գորովեցան
աղիքն
ազգին
առ
ի
սէր.
Զայս
բան
վեհին,
ո՜
քաղցրաշունչ
տարէ՛ք
զեփիւռք
առ
Ոգին,
Եւ
կարեւէր
ի
սիրտ
նորա
ցօղ
տեղասցէ
զովագին.
Զայս
ի
գեղգեղ
յեղանակել
առէ՛ք,
թըռչո՛ւնք
բազմերանգ,
Աւետաւոր
զայս
բան
յաւերժ
թո՛ղ
հնչեսցէ
արձագանք:
Ի
թինդ
ոտին
գեղապարեալ
ձայն
ետ
Ոգին
ցնծութեան.
«Ի
մահառիթ
թըմբրութենէն
զարթի՛ր
ի
լոյս,
Հայաստա՛ն.
Քեզ
երանիս
այսուհետեւ
մենաբարբառ
փողեմ
արդ.
Ե՛լ
ընդ
առաջ,
աղէ՛,
վեհին`
պճնեալ
ի
շուք
գեղազարդ,
Դա
մեզ,
անշուշտ,
չքնաղ
պարգեւ
ընծայեցաւ
երկնառաք.
Անմահ
ի
գլուխ
առաքինւոյն
բոլորեսցո՛ւք
պերճ
պըսակ.
Քեզ
անձկայրեաց,
վեհազը՛ն
դու,
սիրտ
իմ
մընայր
բազմատենչ.
Բիւր
նըւագաց
օրհներգութիւնք
յաճախեսցին
առ
ի
մէնջ.
Դու
զարտասուաց
կայլակահոս
սըրբեցեր
զուխն
ապաժոյժ.
Արամազնեայց
ի
մութ
սրտէն
ցաւք
մերժեցան
մահագոյժ.
Հայաստանեայց
երկնաբընա՛կք,
եւ
դուք,
հովի՛ւք
լուսաճեմք,
Իջէ՛ք
ի
տես
այս
վեհազին
անմահ
յերկնից
ի
գահէն.
Դա
սըրբափայլ
վարուց
ձերոց
բերէ
յանձին
ըզտիպար»:
Լըւան
անմահքն,
եւ
ի
յերկիր
իջին
թեթեւ
գարշապար,
Փայլակնաշող
լոյս
սփռեցաւ,
ըզվայրն
ելից
գեղապանծ,
Եւ
ոսկեթոյր
ամպք
ծալ
ի
ծալ
ծածանեցան
ի
բարձանց.
Հայրըն
բարձրեալ
յՈղիւմպոսէն
որոտընդոստ
հուր
տեղաց.
Զուարթունք
անդ
չորք
լուսապարփակ
փայլին
նըման
աստեղաց.
Մեծըն
Գրիգոր,
Ներսէս,
Սահակ,
ոսկի
մական
ի
ձեռին,
Սեբաստիոյ
ծընունդըն
պերճ`
անդ
Մըխիթար
քաջարին,
Ի
մեծայաղթ
կալեալ
յաջոյն
ըզջահըն
մեծ
լուսավառ,
Որով
ի
մէնջ
զանգիտութեան
մերժեաց
զահեղն
ըզխաւար.
Փակ
ըզնոքօք
բազմագունին
ոսկեկամար
ծիածան
Յօդ
պարզեցաւ
լուսացընցուղ
երկնահանգէտն
ի
կայան.
Նըման
յորժամ
գեղանըշոյլ
շողք
լուսասփիւռ
արփենւոյն,
Կապուտագեղ
շանթեն
յալիս
խաղաղանիստ
ովկեանուն.
Զեփիւռ
քաղցրիկ
շուրջ
թեւածէ,
լուռ
են
այերք
եւ
անդոյր,
Անդ
վէտ
ի
վէտ
գեղապարեալ`
շողան
ալիքն
ոսկեթոյր,
Այնպէս
շողայր
յօդըն
տարած
եւ
տիպ
վեհիցն
հոգեղէն.
Ել
ճաճանչեղ
յամպոյ
միջի
ցոլմունք
ցայտեն
բոցեղէն.
Քայլեն
նոքա
հանդարտահետ,
լոյս
յառաջոյ
փայլակէր,
Որպէս
թըռչնոց
հոյլք
տարմաբար
թռուցեալք
թեթեւ
ընդ
այեր.
Այն
ինչ,
մինչդեռ
զառաքինին
ի
յակն
արկին
յանդիման,
Սիրտք
խայտացին
հոգեգորով
վեհիցն
ի
խինդ
անպայման.
Ժըպիտ
ծաղու,
քաղցրահամբոյր
նոցուն
ի
դէմս
փայլեաց,
Եւ
շողշողեաց
վայելչագեղ
գոյն
կարմրերփեան
երեսաց.
Վեհք
ընդ
վեհին
ոգեխառնին
խանդաղակաթ
ի
գորով,
Զեղուն
անձինք
նոցին
մաքուր`
անմահական
սերտ
սիրով.
Եւ
անդ
համբուն
լեալ
ցընծազգեաց
հաւատոյ
հայրըն
Գրիգոր՝
Արժանագով
ի
ներբողեան
շարժեաց
շըրթունս
երկնաւոր.
Ողջո՜յն,
վեհա՛զըն
շնորհափայլ,
չըքնա՛ղ
պարգեւ
երկնաձիր,
Խաւարարգել
Հայաստանեայց
ծագել
արփի
լուսալիր.
Առ
քեզ
տարփմամբ
ցընծայ
հոգիս,
երանութեանց
դու
աղբիւ՛ր,
Համբաւդ
ի
լուր
տիեզերաց
տարածեսցի
համասփիւռ.
Շուք
պարծանաց
զարմին
Հայկայ
գոլ
եւ
պըսակ
գեղապանձ,
Շուք
եւ
կրօնիցն
աստուածաւանդ`
զիմոյս
բերեալ
ըզնախանձ.
Ըզհաւատոյ
վառեալ
յինէն
լոյսն
յաշխարհի
բերկրատար`
[6]
Քեզ
ի
նըշոյլ
ճաճանչաւէտ
բորբոքեսցի
վառ
ի
վառ.
Քեզ
աջ
Տեառն
ամենազօր
հովանասցի
ի
բարձանց,
Տարտարոսին
դղորդեալ
անդունդք
սասանեսցին
ի
յիմանց»:
Զայս
լուսազգեաց
Մեծն
Հայրապետ
մաղթեաց
վեհին
բարեփառ,
Իսկ
եւ
Ներսէս,
ժիր
նահատակ,
զայս
հրճուանաց
ետ
բարբառ.
«Ողջո՜յն
վեհիդ,
շնորհաց
հոգւոյն
վայելչազարդ
յօրինուա՛ծ,
Պայծառագեղ
դու
Թորգոմայ
ճառագայթեալ
լո՛յս
փառաց,
Որ
աղեկէզ
ի
հեծութիւն
վիրաւորեալ
ի
հոգի,
Եւ
քըրձազգեաց
դընէր
անկեալ
հողաթաւալ
ի
փոշի`
Ի
քեզ
միայն
ակընկառոյց
վերամբառնայ
ըզգըլուխ,
Եւ
զապաժոյժ
սըրբէ
յաչաց
ըզգերարտօսր
յորդաբուխ.
Վերածնանի
նորափետուր,
զի
մահացեալ
յոյս
նորա,
Վերածնանին
եւ
հայրենիք
աւերակացն
ի
վերայ.
Տեսցէ
նա
զքեզ
ընդդիմազէն
հանդիսացեալ
ախոյեան,
Զաղիտաբեր
մերժել
չարիս
ակնարկելովըդ
միայն,
Յանդորր
ըզնա
յանկուցանել
վաստակաբեկ
ի
հոգի
Զաջ
քո
հըզօր,
լայնատարած
կարգեալ
նըմա
հովանի.
Եւ
թօթափեալ
ըզթախծութիւն
յանձնէ,
զաճիւն
եւ
ըզքուրձ,
Զայն
ցընծութեան
բերկրապարար
տացէ
ազանցըն
հանուրց
Առաքինւոյդ
յո՞յց
երանեաց,
իսկ
ես
հիւսեմ
քեզ
պըսակ»:
Բարբառեցաւ
աստուածարեալ
Պարթեւազունըն
Սահակ.
«Քեւ
խըրթնացեալ
վայելչութիւն
պայծառասցի
Թորգոմայ,
Մատաղերամ
հոյլք
մանկըտեաց
ըզլոյս
տեսցեն
գերակայ.
Զի
դու
եղծեալ
ըզբանտն,
ուր
կան
ի
մութ
ահեղ
եւ
նըսեմ,
Իմաստութեան
ծաղկափըթիթ
ածցես
իւղին
լուսաճեմ.
Եւ
ի
նորայն
բարձրադիտակ
լուսաճաճանչն
ի
տաճար,
Շոյտ
սաւառնեալ
թեւապարիկք`
դադարեսցեն
ի
կատար.
Անտի
'մաստից
եւ
հանճարոյ
փայլատակեալ
ճառագայթ
Եւ
յաննըշոյլ
երկիրն
Հայկայ
բոց
վառեսցի
հըրացայտ.
Ամպրոպայոյզ
գնասցեն
մըրրիկք
եւ
դառնաշունչ
ձըմերունք,
Եւ
փըթթեսցին
անուշահոտ
յարազըւարճ
նոր
գարունք.
Իմաստութեան
վերընձիւղեալ
նորաբողբոջ
ծաղկանց
փունջ,
Թըռչունք
ի
յոստս
ըզքոյդ
անուն
առցեն
երգոց
ի
մըրմունջ»:
—
«Ո՜հ,
յիս
քանի՜
հոգեզըւարճ
զեղուն
հրճուանք
խընդարար`
Որդւոյս
ի
տես
իմ
անձկաւէտ,
-
արին
գոչեաց
Մըխիթար.
-
Ի
նորատունկ
բուսեալ
դրախտէն,
տունկըդ
մատաղ
աճեցուն,
Զի՛
գեղեցիկ
յանկարծ
ըզգլուխ
բարձէր
ի
միրգ
ակաղձուն.
Յաւուր
յորժամ
պըսակազարդ
ցուցար
փառօք
յերեւան
Եւ
պարզեցեր
ըզվեհ
ճակատդ
ապշեալ
ազանցն
յանդիման,
Տօն
խմբեցաւ
հանդիսակիր
առ
խորանաւն
աստեղեայ,
Մատունք
անմահ
նըւագածուաց
հարին
զքնար
տասնաղեայ,
Եւ
խընդակից
ինձ
երկնախումբ
լուսերամից
եղեն
պարք,
Զի
դու,
որդիա՛կ
իմ,
ծագեցար
տանըս
իմոյ
շըքեղ
փառք:
Օ՛ն,
ըզբաժակ
արբեալ
հոգւոյն`
ե՛լ
'ի
հանդէս
նահատակ,
Քեզ
ի
զընին
կացեալ
յերկնից
զաջ
կարկառեմ
օժանդակ.
Մի՛
բախտ
դըժխեմ
չարանախանձ
կամ
թէ
աղէտք
դըժընդակ
Քեզ
ի
դիմի
արձանացեալ`
կայցեն
ձեռինդ
հակառակ.
Այլ
աղջամուղջ
տըգիտութեան
եւ
չարակնող
խեռ
նախանձ,
Ի
թուխ
գիշեր
դարանամուտ`
ժանիս
սըրեալ
գիշախանձ,
Յանկարծ
ի
դուրս
արշաւելով
ահեղասռիչ
ի
գալար`
Թոյն
մահահոտ
ամենասփիւռ
ճարակեսցեն
քոյդ
յաշխարհ,
Եւ
քեզ
ընդդէմ
նախանձաբեկ
թէ
յուզեսցեն
տարապարտ,
Արի՛
եւ
դու,
զիմաստութեան
դի՛ր
ի
գըլուխդ
սաղաւարտ,
Կա՛լ
ի
ձեռինդ
զայս
իմ
աւանդ,
գիտութեան
ջահ
լուսավառ,
Զանգիտութեան
մերժել
ի
բաց
զաշխարհակուլն
ըզխաւար,
Սուր
հանճարոյդ
հըրաբորբոք
փայլակնեցո՛
ըզսուսեր,
Անկցին
ոսոխքըն
դիմագրաւք,
գոռ
խիզախողքն
ի
վըսեր.
Յերկնից
յայնժամ
հանդիսատես
Բարձրեալն
ի
քոյդ
յաղթանակ,
Աստեղազարդ
պըսակ
ի
գլուխըդ
կշռեսցէ
մրցանակ.
Աջն
հովանի,
աչք
իւր
անքուն
լիցին
հսկող
պահապան`
Մենարանիդ,
Քեզ
եւ
Քոյոցդ
մընալ
յաւերժ
անսասան»:
Զայս
ասացին,
սաւառնաթեւ
թըռեան
յերկինս
լուսաճեմ.
Եւ
աւետիս
բերկրեալ
Ոգին
սփռեաց
յաշխարհ
համօրէն:
[1]
Ա(1870)
Գեղազըւարճ
նըստեալ
ի
դիր,
ծաղկեալ
ի
բոյս
ի
դալար.
[2]
Ա(1870)
Այլ
մենաւոր
անդր
ի
նոճիս
Հայաստանեաց
վեհ
թագին՝
[3]
Ա(1870)
Մերթ
եւս
նըստեալ
անդ
ուր
Երասխ
թափէ
պղտոր
եւ
զալիս,
[4]
Ա(1870)
Ի
նոյն
եւ
փողք,
վին
եւ
տաւիղ
դաշնակաւոր,
յերգ
յամբաւ՝
[5]
Ա(1870)
Առաքինին
ակընկառոյց՝
ասէ
«Երկի՛ր
դու
բարեաւ.
[6]
Ա(1870)
Քեւ
ի
նշոյլ
ճաճանչաւէտ
բորբոքեսցի
վառ
ի
վառ.