Տարեգիրք

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Ի թուին ՇԻԸ [528=1079] եղեւ սով սաստիկ ընդ ամենայն տիեզերս, եւ այս լինէր վասն անօրէն ազգին /54ա/ Մահմետի, զի տարածեցան ընդ տիեզերս եւ աւերեցին զաշխարհս. վասն այնր սով եղեւ յոյժ եւ ոչ ուրեք գտանէր կերակուր կամ տեղի հանգստեան, բայց միայն յԵդեսիա եւ ի սահմանս Անտիոքայ եւ յաշխարհն Կիւլիկեցւոց. որ եւ անդ դիմեալ գային յամենայն գաւառաց, եւ լցաւ բազմամարդութեամբ որպէս զմարախ բազմախիտ։ Եւ արք հանդերձ կանամբք, փարթամք եւ փառաւորք, մուրանային աղքատապէս, եւ ի սաստկութենէ սովոյն մեռանէին, եւ ոչ ոք էր որ թաղէր. եւ բազումք կերակուր լինէին թռչնոց եւ գազանաց։ Եւ այս եղեւ սկիզբն աւերման տանն արեւելից։ Ի սոյն ամի գնաց Գագիկ արքայն բազում զօրօք ի մայրաքաղաքն Տարսոն առ Ապլղարիպ իշխանն Հայոց, յաղագս խնամութեան ինչ բանի՝ կոչմամբ Ապլղարիպին. եւ յաղագս պատճառի ինչ իրիք ոչ եղեւ գործ խնամութեան։ Եւ դարձաւ Գագիկ լի բարկութեամբ, մռնչելով, եւ եկեալ ի դաշտն Առճիասու /54բ/ եւ ընդ նմա Ռ հեծեալ, մերձ ի բերդն որ կոչի Կիտռօսկապի։ Եւ էին տէրք բերդին Յոյնք Գ եղբարք որդիք Մանտալէի։ Եւ Գագկայ թողեալ զզօրս իւր խոտորեցաւ ի ճանապարհէն Գ արամբք եւ ելանէր առ նոսա ի տեսս. իսկ նոքա յառաջագոյն նենգութեամբ դարանամուտք եղեալ Գագկայ Ծ [50] ձիաւորով, եւ յորժամ մերձ եղեւ ի բերդն Գագիկ, գային Գ եղբարքն Յոյնք յերկրպագութիւն նմա. եւ Գագիկ խոնարհեալ առ նոսա ի համբոյր, եւ նոքա կալան զպարանոցն նորա եւ քարշեցին ի վայր յերիվարէն, եւ ելեալ դարանքն եւ առին զԳագիկ եւ ածին ի բերդն Կիտռօսկապի. եւ յորժամ լուան զօրքն նորա՝ ցրուեցան, եւ յետ Ը աւուր ժողովեցան ի վերայ բերդին ամենայն տունն Հայոց, Գագիկ որդին Աբասայ եւ ամենայն ցեղն Սինաքերիմայ, Ատոմ եւ Ապուսահլ եւ ամենայն իշխանքն Հայոց, եւ զաւուրս բազումս նեղեցին զբերդն եւ ոչ կարացին ինչ առնել. եւ իշխանքն որք կալան զԳագիկ՝ ոչ համարձակեցան թողուլ. զոր եւ գրե/55ա/աց առ նոսա Ֆիլառտոսն, թէ զիարդ համարձակեցայք զայդ առնել ընդ թագաւոր. եթէ թողուք եւ եթէ ոչ, կորուստ անձանց ձերոց գործեցիք։ Յայնժամ աստուածուրացքն խեղդեալ զթագաւորն Գագիկ եւ կախեցին զնա ընդ պարիսպն զօր մի, եւ ապա հանեալ արտաքոյ բերդին թաղեցին. զոր հետ Զ ամսոյ եկեալ այր մի ի քաղաքէ նորա Բանիկ անուն, գողացեալ զմարմինն Գագկայ տարաւ ի քաղաքն իւր եւ յազգն, եւ արարին ի վերայ նորա կոծ մեծ ազգն Հայոց եւ թաղեցին զնա ի վանս իւր Պիզու. եւ մնաց աւագ որդին իւր Յովհաննէս։ Աստանօր դադարեցաւ թագաւորութիւն ի տանէն Հայոց եւ յազգէ Բագրատունեաց։