Տարեգիրք

Ի թուին ՇԿԲ [562=1113] գայ անօրէն ամիրայն Մամտուտն ի Խառան։ Եւ կոմսն Ճօսլինն եւ Պաղտինն էր ի Թլպաշար, եւ հասանէր առ նա համբաւ չար եթէ քաղաքացիքն բերին զի զքաղաքն ի նա տայցեն, որոյ հաւատաց իբրեւ ճշմարտութեան, եւ վճիռ կորստեան հատանէր նոցա։ Եւ առաքեաց զկոմսն Սրճոյ զԲայէնն յՈւռհա, եւ հրամայեաց ելանել ամենայն բնակչաց քաղաքին եւ գնալ, եւ թէ ոք գտցի անտ՝ այրեսցի ի հուր։ Եւ յայնժամ էր տեսանել դառն լալիւն յելանելն յընչից /91ա/ եւ ի տանէ իւրեանց, եւ ոչ համբերէին բնաւ. եւ ի մի օր ելին ի քաղաքէն, եւ մնաց դատարկ այնչափ քաղաքն, եւ առ հասարակ գնացին ի Սամուսատն։ Եւ յայնժամ Մամտուտն անցեալ ի Խառնայ գնաց յԵրուսաղէմ, պատերազմել ընդ թագաւորն Երուսաղեմի. եւ լուեալ զայս Պաղտինն տէրն Ուռհայոյ, ամաչեաց ընդ անիրաւ գործն զոր արար, եւ հրամայեաց դարձուցանել զամենեսեան ի տունս իւրեանց։ Եւ Մամտուտն գնացեալ բանակեցաւ ի Տապարի. եւ թագաւորն Երուսաղեմի առաքեաց եւ կոչեաց յօգնութիւն իւր զտէրն Անտիոքայ զՌօճէլն եւ զկոմսն Տրապօլսոյ, եւ նոքա գնացին յօժարութեամբ։ Իսկ Երուսաղեմացիքն իւրեանց միայն կամեցան զյաղթութիւնն եւ ոչ մնացին զօրացն Անտիոքայ եւ Տրապօլսոյ, այլ ինքեանք միայն յարձակեցան ի պատերազմ. եւ զի տէր ամբարտաւանից հակառակ կայ, Թուրքն յաղթեաց։ եւ Թուրք մի քաջապէս վար /91բ/ էր զթագաւորն, եւ երկաթի լախտիւն ծեծէր զթիկունս նորա։ Եւ նոյնժամայն եհաս Ռօճէլն եւ այլքն, եւ տեսեալ զթագաւորն այնպէս բերելով, քաջն Ռօճէլ յարձակեցաւ եւ եհար նիզակաւ զքաջազօր Թուրքն այն եւ սատակեաց առժամայն։ Եւ զօրացան քրիստոնեայքն եւ կոտորեցին ի Թուրքէն արս Ռ եւ փախստական արարին զնոսա։ Եւ դարձաւ Մամտուտն եւ եկն ի Դամասկոս, եւ խորհէր կորուսանել զտէրն Դամասկոսի զՏուշտիկին. զոր իմացեալ Տուշտիկին, եւ հանէր ի բանտէն այր մի մահապարտ Պարսիկ, եւ խոստանայր նմա ազատութիւն եւ պարգեւս. եւ ետ նոյնժամայն Շ [500] կարմիր զի սպանցէ զՄամտուտն։ Եւ այրն գնացեալ եսպան զՄամտուտն ի Ճեմեղն, ի ժամ աղօթիցն, եւ ինքն այլ սատակեցաւ։ Եւ զօրքն գնացին յաշխարհն իւրեանց։ Ի սոյն ամի, յամսեանն Տրէ, մեռաւ սուրբ հայրապետն տէր Բարսեղ չար պատահ/92ա/մամբ. քանզի ի գեօղ մի էր, որ կոչէր Վարդերի մօտ յԱնծանիթ, եւ կայր ի տանիսն աշակերտօքն յաղօթս, եւ յանկարծակի կործանեցաւ տունն, եւ ոչ ումեք եղեւ վնաս բայց միայն տէր Բարսղի, զի հարեալ ողնն նորա յորմն՝ բեկաւ, եւ ապրեցաւ աւուրս Գ եւ ետ տանել զինքն ի Շուղրն, եւ եդ յաթոռ իւր զորդի Ապիրատին զԳրիգորիս, եւ ածէր ի կատարումն զաւանդն, եւ վախճանեալ թաղեցաւ։ Իսկ զկնի փոխմանն տէր Բարսղի, ժողովեցան ի Կարմիր վանքն բազմութիւն եպիսկոպոսաց եւ վարդապետաց եւ հարց, եւ եդին զտէր Գրիգորիս կաթողիկոս Հայոց, ընդ դաստիարակաւ ծերոց, զի տղայ էր տիօք եւ ոչ եւս ունէր մօրուք։