ա.
Զկնի
այսորիկ
իբրեւ
հաշտութիւն
եղեւ
առ
ժամանակ
մի
՚ի
մէջ
պարսից
եւ
յունաց,
ապստամբեցան
՚ի
Յուստինիանոսէ
կայսերէ
ափրիկեցիք.
առաջնորդ
ունելով
ինքեանք
զԳօնթար
անուն
զօրավար
յունաց,
որ
կայր
անդ
՚ի
պահպա
նութիւն
երկիրն
յերեսուց
թշնամեաց.
զորս
եւ
փոքր
մի
յռջ
նուաճեալ
էր
մեծ
սպարապետն
յունաց
Բեղիսարիոս:
Զայն
իբրեւ
լուաւ
կայսրն,
թէպէտ
եւ
կամեցաւ
վերստին
առաքել
՚ի
վերայ
նոցա
զնա
ինքն
զԲեղիսարիոս,
բայց
քանզի
նա
՚ի
մեծամեծ
իրս
զբաղեալ
էր
յարեւմտեան
կողմանս,
փոխանակ
նորա
առաքեաց
զԱրովբինդ
զօրագլուխ
բազում
զօրօք
յունաց.
ընդ
նմին
եւ
գունդ
մի
՚ի
հայոց,
որոց
զօրավար
էր
նախասացեալ
արին
Արտաւան
որդի
Յովհաննու
Արշակունւոյ.
որոյ
էին
ընկերակից`
Վահան
եղբայր
նորա,
եւ
Գրիգոր
եղբօրորդի,
եւ
Արտաշիր
ազգակից
նոցին:
Լուեալ
ապստամբին
Գոնթարայ
զգալուստ
Արովբինդայ`
միաբանեաց
ընդ
իւր
զբազում
երեւելի
մարդիկ
՚ի
մովրիտանացւոց,
որք
են
մղրըպք.
եւ
ել
ընդէմ
Արովբինդայ.
եւ
պատերազմեալ
ընդ
նմա
վանեաց
զնա
եւ
զզօրս
նորա.
յորում
մարտի
քաջ
ութիւն
մեծեցոյց
Վահան`
ասէ
Պրոկոպիոս,
եւ
անկաւ:
Այլ
գոնթար
յետոյ
ուրեմն
նենգութեամբ
հաշտ
ութիւն
խօսեցեալ
ընդ
Արովբինդայ`
կոչեաց
զնա
առ
ինքն.
եդ
սեղան
առաջի
նորա,
եւ
անդէն
խողխողել
սպան
զայրն.
եւ
առաւել
եւս
բռնացաւ:
Զայս
տեսեալ
Արտաւանայ`
խորհեցաւ
հնարիւք
դավաճանել
զԳոնթար.
յայս
սակս
խնդրեաց
՚ի
նմանէ
հրաման
եւ
երդումն`
աներկիւղ
եւ
անկասկած
գնալ
առ
նա,
ցուցանելով
թէ
եւ
ինքն
ապստամբիլ
կամի
՚ի
կայսրէ.
եւ
իբրեւ
ընկալաւ
՚ի
նմանէ
զհաստատ
ութիւն
երդմանն,
առեալ
ընդ
իւր
զԳրիգոր
եւ
զԱրտաշիր
հանդերձ
քանի
մի
զօրօք`
գնաց
առ
նա,
եւ
խօսեցաւ
ընդ
նմա
բազում
ինչ.
եւ
իւրով
քաղցրամօք
լեզուաւ
եւ
զուարթ
բանիւն
յանկոյց
զսիրտ
նորա,
եւ
պատիր
խոստմամբ
խոստացաւ
նմա
զհնազանդութիւն.
մինչեւ
ամենեւին
հաւատալ
նմա
Գոնթարայ,
ոչ
գիտելով`
թէ
խորհի
Արտաւան
բառնալ
զնա
՚ի
կենաց:
Յաւուր
միում
իբրեւ
առանձին
եղեն
Արտաւան
եւ
Գրիգոր
եւ
Արտաշիր,
սկսան
խօսիլ
՚ի
վերայ
կորստեան
Գոնթարայ
եւ
նուաճութեան
ափրիկեցւոց .
այլ
Արտաւան
կամելով
առաւել
գրգռել
զնոսա
եւ
հաստատել
զմիտս
նոցա`
խորագիտութեամբ
իմն
բազում
դժուար
ութիւնս
եւ
վտանգս
առաջի
արկանէր,
եւ
զանձն
անբաւական
ցուցանէր:
Յայնժամ
ասէ
ցնա
Գրիգոր.
լո'ւր
ինձ
արի'դ
Արտաւան,
ո՞չ
ապաքէն
այր
զօրաւոր
ես
դու
՚ի
մանկութենէ.
քանի
քանի
քաջ
ութիւն
ցուցել
է
քո
ընդդէմ
յունաց
եւ
այլոց
ազգաց.
եւ
արդ`
ե'կ
դու
բուռն
հար
եւ
յայդ
գործ`
բառնալ
զապստամբդ
՚ի
կենաց,
զի
արասցես
քեզ
անուն
մեծ
առաջի
տ
րութեան
յունաց.
զի
թէ
բեղարիոս
բազմութեամբ
զօրաց
գրավելով
զԱփրիկէ`
քաջ
անուն
ժառանգեաց,
քանի՞
եւս
դու`
եթէ
սակաւուք
արասցես
զայդ.
փութա
'
արդ
եւ
մի
'
յապաղեր.
եւ
ես,
եւ
Արտաշիր
ձեռնտու
լիցուք
քեզ:
բ.
Յայս
խորհուրդ
հաստատեալ
Արտաւանայ`
առաւել
եւս
մտերմացաւ
Գոնթարայ,
եւ
իսպառ
գրաւեաց
յինքն
զսիրտ
նորա.
եւ
զի
՚ի
նմին
ժամանակի
թշնամացեալ
եղեն
բազումք
՚ի
մովրիտանացւոց
ընդդէմ
Գոնթարայ,
առաքեաց
Գոնթար
զԱրտաւան
՚ի
վերայ
նոցա ,
ոչինչ
կասկած
ունելով
զհաւատարմութենէ
առն:
Եւ
նորա
պատերազմեալ
ընդ
թշնամիսն`
դարձաւ
՚ի
Կարթագինէ,
որ
է
Թունուզ.
առաքեաց
անտի
դեսպան
առ
Գոնթար,
եւ
ասէ.
հա'րկ
է`
զի
եւ
դու
բազում
զօրօք
եկեսցես
այսր ,
քանզի
զօրացան
թշնամիք
մեր:
Եւ
նորա
առեալ
զզօրս
իւր`
եհաս
առ
Արտաւան.
եւ
անդ
կարգեալ
պատրաստեցան
դիմել
՚ի
վերայ
թշնամեաց:
Այլ
աւուրբ
միով
յառաջ
զուարճացեալ
Գոնթարայ
՚ի
միտս
իւր
յաղթօղ
լինել
ձեռամբ
Արտաւանայ,
հրամայէր
խնջոյս
կարգել
համօրէն
իւրոց
մտերմաց
եւ
ծառայից:
Զայս
ժամ
խրախ
ութեան
առիթ
դիպօղ
առեալ
իւր
Արտաւանայ
սպանանել
զԳոնթար`
խորհեցաւ
յառաջագոյն
ընդ
Գրիգորի
եւ
ընդ
Արտաշիր
եւ
ընդ
այլ
երիս
թիկնապահս
իւր,
եւ
կարգեաց
զամենայն
ըստ
խորհրդոց
իւրոց:
Պատուէր
ետ
թիկնապահացն,
որոց
օրէն
էր
յոտին
կալ
՚ի
թիկնաց
առ
իւրեանց
՚ի
ժամ
ճաշուն,
զի
՚ի
խնջոյս
անդ
զգաստ
կայցեն.
որպէս
զի
յակնարկել
իւր
առ
նոսա`
կատարեսցեն
զհրամայեալսն:
Հրամայեաց
եւ
Գրիգորի
առնուլ
՚ի
քաջացն
հայոց
ընդ
իւր,
եւ
բերել
զնոսա
՚ի
պալատն,
եւ
թողուլ
՚ի
Դաւթի
ընդ
ծառայսն
Գոնթարայ.
եւ
տալ
նոցա
հրաման,
զի
՚ի
ժամ
սեղանոյ
արասցեն
ինչ
գործ
խաղարկ
ութեան
ընդ
ծառայս
Գոնթարայ.
իբր
զի
առեալ
զՎահանս
նոցա
ընդ
խաղս`
բաղխեսցեն
զմիմեամբք.
եւ
եթէ
լուիցեն
աղաղակ
ինչ
եւ
աղմուկ
՚ի
ներքս`
նովին
Վահանօք
ընթասցին
անդր.
իսկ
թէ
ասիցեն.
ընդէ՞ր,
զգացուսցէ
նոցա,
թէ
վասն
զի
կասկած
ունիմք
՚ի
Գոնթարայ,
գուցէ
անպատեհս
ինչ
գործեսցէ
եւ
դաւաճանեսցէ
զմեզ:
Եւ
արար
Գրիգոր
զամենայն
ընդ
հրամայելոյ
նորա:
Յայնժամ
եւ
Արտաշիր`
որ
առաջին
ցանկայր
լինել
յայն
գործ,
կամելով
իբր
Վահանաւ
իմն
ամրացուցանել
զինքն
՚ի
ներքուստ,
խորտակեաց
զքանի
մի
նետս,
եւ
՚ի
կոտորոց
նոցա
պնդեաց
փոկով
՚ի
վերայ
ձախու
բազկին
մինչեւ
ցարմունկն.
եւ
պատեաց
զգեստովն,
զի
նովին
կարասցէ
փոքր
մի
զդէմ
ունիլ
ձգման
եւ
բաղխման
սուսերաց:
Զայս
արարեալ
Արտաշրի`
ասէ
ցԱրտաւան.
յանձին
կալեալ
է
իմ
անյապաղ
՚ի
գլուխ
տանիլ
զիրսդ.
եւ
ակն
ունիմ
՚ի
մի
հարուած
սատակել
զայրն
սուսերաւս.
այլ
չունիմ
ասել,
թէ
յի՞նչ
ելս
վճարեսցին
այս
գործք.
զի
թէ
արդարեւ
հասեալ
իցէ
՚ի
վերայ
բռնաւորին
բարկ
ութիւն
տեառն,
անշուշտ
զօրացուսցէ
տէր
զբազուկ
իմ .
իսկ
եթէ
ոչ
յաջողեսցի,
համարիմ
զայն
ինձ
՚ի
պատիժ
պատուհասի
վասն
յանցանաց
իմոց.
բայց
դու
թէ
տեսցես,
եթէ
չէ
իմ
խոցեալ
զայրն
առ
՚ի
մահ,
անդէն
սպան
զիս
որով
իմով.
զի
գուցէ
մատնեալ
նորա
զիս
՚ի
տանջանս,
ակամայ
հարկ
լիցի
ինձ
խոստովանիլ,
թէ
խորհրդով
քով
արարի
զայն.
որով
լիցի
ինձ
եւ
քեզ
միանգամայն
՚ի
մահ
մատնիլ.
իսկ
եթէ
դու
սպանեսցես
զիս,
մեցասցի
անուն
քոյ
առաջի
նորա,
եւ
ցուցցի
քոյդ
հաւատարմութիւն:
գ.
Արդ`
իբրեւ
ժամ
եղեւ
խնջոյից,
եւ
բոլորեցան
հրաւիրեալքն,
բազմեցաւ
եւ
Արտաւան
առընթէր
Գոնթարայ`
իբրեւ
սիրելի
բարեկամ
նորա.
եւ
երկու
թիկնապահք
կային
՚ի
յետուստ
նորա.
մտին
յետոյ
եւ
Գրիգոր
եւ
Արտաշիր .
ընդ
որս
եւ
մին
յերից
թիկնապահացն.
իսկ
զօրքն
հայոց
կացին
արտաքոյ
ընդ
ծառայսն
գոնթարայ`
կատարել
զհրամայեալսն:
Եւ
այն
ինչ
նորոգ
ընդ
գինի
մտեալ
էր
նոցա,
եռայր
սիրտ
Արտաշրի
ձեռն
՚ի
գործ
առնել
վաղվաղակի
սպանութեան
Գոնթարայ .
եւ
ոչ
սպասեալ
դիպօղ
ժամու`
իբրեւ
մօտ
տարաւ
զաջ
իւր
՚ի
վաղակաւորն,
նշանացի
արարեալ
կասեցոյց
զնա
Գրիգոր.
եւ
խօսեցաւ
ընդ
նմա
հայերէն.
չեւ
է
ասէ
բռնաւորին
հարեալ
՚ի
գինւոյ,
եւ
դեռ
իշխէ
մտաց
իւրոց :
Խոժոռ
հայեցեալ
Արտաշրի
ընդ
Գրիգոր,
եւ
զուսպ
կալեալ
զհառաչանս
սրտի
իւրոյ,
ասէ
ցնա.
ա'յր
դու`
չարեօք
նահանջ
արկեր
քաջի
ձեռին,
որ
արդ.
իսկ
զոգիս
կորզեալ
էր
դորա:
Եւ
զայս
այնպիսի
օրինակաւ
խօսէին ,
մինչեւ
ոչ
ումեք
՚ի
բազմականաց
իմանալ
ինչ:
Եւ
իբրեւ
կարի
իմն
զուարթացաւ
Գոնթար
՚ի
գինւոյ`
հրաման
ետ
եւ
թիկնապահացն
կերակուր
առնուլ.
եւ
ելանել
նոցա
արտաքս`
պատճառանօք
իմն
գնաց
ընդ
նոսա
եւ
Արտաշիր.
եւ
յառանձին
տեղւոջ
ուրեք
՚ի
բաց
եդեալ
զպատեանս
սրոյն`
ծածկեաց
զսուրն
՚ի
ներքոյ
զգեստուցն
ընդ
անթով`
առ
՚ի
պատրաստի
ունել
զայն.
եւ
ճեպով
անդրէն
՚ի
ներքո
մտեալ
մարաստի
ունել
զայն.
եւ
ճեպով
անդրէն
՚ի
ներքո
մտեալ
մատեաւ
առ
Գոնթար ,
իբր
թէ
ունիցի
ինչ
գաղտ
խօսիլ
յականջս
նորա:
Տեսեալ
Արտաւանայ
զմուտ
Արտաշրի
շտապաւ
գոյն
երեսաց
նորա
շրջեցաւ
առ
վարանելոյ
սրտին
իւրոյ,
թէ
զիարդ
երեսաց
նորա
շրջեցաւ
առ
վարանելոյ
սրտին
իւրոյ,
թէ
զիարդ
յաջողեսցին
այն
իրք.
մինչեւ
յայտնի
տեսանել
ոմանց
՚ի
բազմականաց
թէ
տագնապ
մեծ
կայ
՚ի
սրտի
առն.
թէպէտ
եւ
ոչ
հարցին
ինչ
զպատճառն:
Եւ
եղեւ
՚ի
մատչիլ
արտաշրի
ստիպաւ
առ
Գոնթար`
միւսն
՚ի
ծառայիցն
Գոնթարայ
խօսեցաւ
ընդ
նա,
եւ
ասէ .
զի՞նչ
բան
է
քո
ընդ
գոնթարայ.
եւ
՚ի
կասիլ
անդ
Արտաշրի
տեսեալ
ծառային,
թէ
սուր
մերկապատեան
կայ
ընդ
անթով
նորա,
աղաղակեաց
եւ
ասէ.
զի՞նչ
է
այդ:
Յայն
բարբառ
եւ
Գոնթար`
որ
յեցեալ
էր
՚ի
սեղանն`
զաջ
ձեռն
իւր
՚ի
ծնոտս
ունելով,
իբրեւ
դարձաւ
հայիլ
՚ի
ծառայն,
աճապարեալ
Արտաշրի
եհար
սրովն
զգլուխ
Գոնթարայ.
եւ
ընկէց
՚ի
բաց
զմասն
ճակատուն
հանդերձ
մատամբք
ձեռինն:
Զայն
տեսեալ
մի
ոմն
՚ի
բազմելոց`
որ
եւ
՚ի
սրտէ
զմահն
կամէր
Գոնթարայ,
ձայն
եբարձ
եւ
խրախոյս
ետ
Արտաշրի`
կրկնել
զհարուածն.
եւ
՚ի
մահ
վիրաւորեալ
զայրն:
Այլ
իբրեւ
՚ի
վեր
ոստեաւ
Գոնթար`
կամելով
զդէմ
ունիլ
հարկանողին,
հանեալ
Արտաւանայ
զվաղակաւոր
իւր
մեծ
եւ
երկայն`
զոր
կրէր
յազգէր
իւրում,
մխեաց
ուժգին
՚ի
ձախու
կողս
Գոնթարայ
մինչեւ
ցերախակալն,
եւ
եթող
՚ի
վիրին:
Եւ
մինչդեռ
ոգիքն
գոնթարայ
՚ի
նմա
էին,
թէպէտ
եւ
ջանացաւ
խլրտիլ
եւ
առնուլ
վրէժ
յԱրտաւանայ,
բայց
քանզի
կարեվէր
խոցեալ
էր,
անդէն
անկաւ
եւ
եհան
զոգի:
դ.
Յայս
շփոթ
ամբոխեալ
ամենայն
բազմականդ
որոց
կէօք
՚ի
կողմն
Գոնթարայ
էին,
եւ
կէօք
թշնամի
նորա
՚ի
ներքուստ,
անկան
՚ի
խուճապ
տագնապի.
եւ
Ուղիթէոս
ոմն
մտերիմ
Գոնթարայ
յարձակեցաւ
սուսերաւ
՚ի
վերայ
Արտաշրի,
եւ
նորա
ձախու
բազկաւն
որ
՚ի
ներքոյ
պատեալ
էր,
իբր
վահանաւ
՚ի
բաց
վանել
զսուրն`
եհար
աջովն
զնա
ինքն
զՈւղիթէոս,
եւ
սպան
անդէն:
Եւ
յորժամ
տապաստ
անկան
երկոքին
սոքա`
Գոնթար
եւ
Ուղիթէոս,
զէն
վերացոյց
Արտաւան
եւ
յարձակեցաւ
՚ի
վերայ
թիկնապահացն
Գոնթարայ,
որք
ընթացեալ
էին
՚ի
ներքո,
ընդ
որում
յարձակեցան
եւ
քանի
մի
իշխանք:
Յայն
տագնապ
հասին
՚ի
ներքո
եւ
զօրքն
հայոց`
ընդ
հրամանին
զոր
առեալ
էին
՚ի
Գրիգորի
եւ
սրախողխող
կոտորեցին
զամենայն
ծառայս
եւ
զբարեկամս
Գոնթարայ:
Յայնժամ
միաբանեալ
ընդ
զօրս
հայոց
բազումք
՚ի
զօրացն
Գոնթարայ`
որք
ակամայ
կային
՚ի
հնազանդ
ութիւն
բռնաւորին,
սփռեցան
շուջ
յամ
տեղիս.
եւ
վանեցին
զամենեսին`
որք
կամակիցն
էին
յապստամբութիւն
Գոնթարայ:
Եւ
այսպէս
վերստին
նուաճեալ
քաջին
Արտաւանայ
Արշակունւոյ
զկողմն
Ափրիկոյ
ընդ
տէրութեամբ
Յուստիանոսի,
եկաց
անդէն
՚ի
զգուշ
ութիւն
պահպանութեան
երկրին.
եւ
առաքեալ
հրեշտակս
ծանոյց
կայսեր
զամենայն
եղեալսն:
Ընդ
այս
գործ
Արտաւանայ
ուրախացեալ
յոյժ
Յուստիանոսի,
եւ
գովեալ
մեծապէս
զհաւատարմութիւն
նորա,
կացոյց
զնա
դուքս
Ափրիկոյ.
եւ
այնուհետեւ
մեծացաւ
անուն
Արտաւանայ
յոյժ.
եւ
փառաւորեալ
լինէր
համբաւ
քաջ
ութեան
նորա
՚ի
դուռն
կայսեր
եւ
յամենայն
տեղիս:
Եւ
յետ
կալոյ
իր
զժամանակ
ինչ
յԱփրիկէ
հրաման
առեալ
՚ի
կայսերէ
դարձաւ
՚ի
Կոստանդինուպօլիս.
եւ
կայսրն
կրկին
փառաւորեաց
զնա`
տուեալ
նմա
պատիւ
հիւպատոսութեան:
ե.
Այս
Արտաւան
հաւանութեամբ
կայսերն
խօսեցաւ
իւր
՚ի
կ
նութիւն
զդուստր
քեռ
նորա
զՊրեկտիոս
որ
էր
լեալ
կին
Արովբինդայ
զօրագլխի
սպանելոյ
՚ի
Գոնթարայ,
եւ
մինչդեռ
՚ի
պատրաստի
էր
կարգել
զհանդէս
հարսանեացն
լուաւ
կայսրն
թէ
Արտաւան
բազում
ամօք
յառաջ
ամուսնացեալ
է
ընդ
այլում
յաշխարհին
Հայոց,
եւ
թէ
ոչ
հաճեալ
ընդ
կին
իւր`
արձակեալ
է
զնա
՚ի
բաց:
Զայս
իբրեւ
իմացաւ,
ոչ
արժան
համարեցաւ
տալ
նմա
զՊրեկտիա
զմերձաւոր
ազգական
իւր:
Եւ
՚ի
տարածիլ
այսր
համբաւոյ,
առաջին
ամուսին
նորա
ելեալ
յաշխարհէն
Հայոց`
եկն
՚ի
Կոստանդինուպօլիս.
եւ
յանդիման
եղեալ
թագուհւոյն`
ծանոյց
նմա
զիրսն:
Որոյ
վասն
զայրացեալ
թագուհւոյն
՚ի
վերայ
Արտաւանայ`
ետ
նմա
ակամայ
կամօք
առնուլ
առ
ինքն
վերստին
զառաջին
կին
իւր:
Բայց
ոչ
յետ
բազում
աւուրց
կրկին
արձակեաց
զնա
Արտաւան.
եւ
զի
Արտաւանայ`
վառեցաւ
ատելութեամբ
ընդդէմ
պե
տութեան
յունաց:
Էր
ընդ
այն
ժամանակս
՚ի
Կոստանդինուպօլիս
ազգական
ոմն
Արտաւանայ
Արշակ
անուն
՚ի
տանէ
Արշակունեաց.
սա
յառաջնմէ
դաւաճա
նութիւն
խորհեալ
ընդդէմ
կայսեր`
դաշնագիր
էր
լեալ
՚ի
ծածուկ
ընդ
Խոսրովու
պարսից
արքայի.
որոյ
վասն
հրամանաւ
Յուստինիանոսի
կալեալ
էին
զնա,
եւ
գան
հարեալ
ընդ
թիկունս,
եւ
առ
առարկէ
շրջեցուցեալ
՚ի
մէջ
քաղաքին
՚ի
վերայ
ուղտու.
եւ
ապա
թողեալ
էին
զնա
անվնաս:
Եւ
նա
վասն
այսպիսի
անարգանաց
դառնացեալ
յոյժ
ընդդէմ
յունաց`
միշտ
չարիս
խորհէր
զնոցանէ
՚ի
սրտի
իւրում,
եւ
սպասէր
դիպօղ
ժամու
առնուլ
զվրէժ
նախատանացն:
Եւ
իբրեւ
իրազեկ
եղեւ,
թէ
նաեւ
ազգակից
իւր
մեծն
Արտաւան
գժտեալ
է
ընդ
կայսեր
եւ
ընդ
թագուհւոյն,
եկն
յարեցաւ
՚ի
նա,
եւ
առաւել
եւս
բորբոքեաց
՚ի
սիրտ
նորա
զհուր
բարկ
ութեան
ընդէմ
Յուստինիանոսի.
առ
ի՞նչ
է
ասէ
այդչափ
քոյ
պատիւ
զօրապե
տութեան
եւ
հիւպատո
սութեան
ընդ
այդչափ
անարգանաց
եւ
վատանունութեան
՚ի
պատճառս
կնոջ.
ես
զիմ
անարգանս
մեծ
ինչ
համարէի,
այլ
քոյդ
առաւել
եղեւ.
եւ
ես
զքոյդ
տեսեալ`
զիմս
մոռացայ.
եւ
արդ`
մինչեւ
ցե՞րբ
իցէ
մեզ
տառապիլ
՚ի
ձեռաց
ազգիս
հոռոմոց.
ո՞չ
տեսանես
մեր
հանապազ
լլկեալ
ընդ
իշխանութեամբ
սոցա,
եւ
ճնշեալ
ընդ
բեռամբ
հարկատուութեան .
ինձ
ոչինչ
անդէպ
թուի
վտարանջել
մեզ,
եւ
գործ
մեծ
գործել
ընդդէմ
սոցա.
եւ
արդ
զի՞
յապաղես.
զոր
դիւրաւ
կարես
վճարել.
ոչ
ապաքէն
Յուստինիանոս
առանց
զգուշ
ութեան
պահապանաց
յառանձին
սենեկի
ընդ
ալեւոր
քահանայս
նստի
զցայդ
յընթերցումն
գրոց.
եւ
եթէ
ձեռն
մխեսցես
՚ի
նա,
ո
'
կարասցէ
զդէմ
ունիլ
քեզ.
ահա
եւ
Գերմանոս
մտերիմ
քո
եւ
սիրելի`
եղբօրորդի
կայսեր`
գժտեալ
է
ընդ
նմա.
եւ
գիտեմ,
զի
ձեռնտու
լիցի
եւ
նա
քեզ :
Եւ
այլ
եւս
բազում
բանս
խօսելով
Արշակայ`
գրգռեաց
զԱրտաւան
՚ի
սպա
նութիւն
կայսերն:
Եւ
իբրեւ
դիւրահաւան
եգիտ
զնա,
յայտնեց
զխորհուրդ
իւր
եւ
այլում
ումեք
իշխանաւորի
հայոց,
որ
էր
երիտասարդ
փառացի
եւ
կորովի.
եւ
որսաց
զնա
եւս
՚ի
կողմն
իւր:
Եւ
ապա
գտեալ
առանձինն
զերէց
որդի
Գերմանոսի
զՅուստինոս
պատանին,
էառ
նախ
երդումն
՚ի
նմէ`
ոչ
յայտնել
ումեք,
զոր
ինչ
ունիցի
ասել
նմ.
եւ
ապա
՚ի
վեր
եհան
զբանն:
Իսկ
նա
այլայլեալ
՚ի
ներքուստ,
եւ
ոչինչ
ցուցեալ
արտաքուստ`
պատ
՚ի
պատ
բանիւք
արձակեաց
զնա.
եւ
գնացեալ
պատմեաց
հօր
իւրում:
Եւ
՚ի
բազում
շշնջմանէ
հուսկ
յետոյ
իբրեւ
եհաս
բանն
յականջս
կայսեր,
կալաւ
զԱրտաւան,
եւ
ընկեցեալ
զնա
յիշխանութենէ
`
եդ
՚ի
դիպահոջ
յարքունիսն.
նոյնպէս
եւ
զԱրշակ
եւ
զայլ
համախոհս
նոցա
արգել
՚ի
բանտի:
Այլ
զկնի
ժամանակաց
իբրեւ
սաստկացաւ
պատերազմ
յունաց
ընդ
գոթացւոց,
որոց
յարձակեալ
՚ի
Սիկիլիա`
յաղարտ
վարէին
զայն,
կայսրն
Յուստինիանոս
յետ
առաքելոյ
անդ
զբազմութիւն
զօրաց`
խորհեցաւ
յանձնել
Արտաւանայ
զայն
գործ.
նա
ասէ
միայն
կարէ
դիւրաւ
վանել
անտի
զգոթացիս.
վասնորոյ
վերստին
հանեալ
զնա
՚ի
պատիւ
կացոյց
զօրավար
զօրացն
Թրակիոյ,
եւ
առաքեաց
՚ի
Սիկիլիա:
՚Ի
չուել
Արտաւանայ`
ալեկոծութեան
պատահեալ
`
անկաւ
՚ի
կղզի
մի.
եւ
յետոյ
հասեալ
՚ի
Սիլիկիա`
առաջնորդեաց
իմաստութեամբ
եւ
քաջութեամբ
յունական
զօրուն.
եւ
՚ի
նեղ
արկեալ
զգոթացիս`
վանեաց
զնոսա.
որով
եւ
միւսանգամ
ժառանգեաց
զանուն
յաղթութեան.
եւ
փառաւորեցաւ
առաջի
յունաց
մինչեւ
ցվախճան
կենաց
իւրոց:
