Փարպեցին
դնէ,
թէ
Հմայեակ`
Վահան
եւ
Մեհրուժան
գնացին
դեսպանք
առ
կայսրն,
միանգամայն
եւ
առ
Հայս
բնակեալս
՚ի
բաժնին
յունաց.
եւ
թէ
անդ
յամելով`
ոչ
հասին
՚ի
պատերազմ.
իսկ
Եղիշէ
զԱտովմ
միայն
յիշէ
գնալ
առ
յոյնս.
որ
եւ
դարձաւ
նախ
քան
զմեծ
պատերազմն:
Այլ
երկոքին
եւս
ճշմարիտ
են.
իբր
զի`
Ատովմ
հանդերձ
նոքօք
գնացեալ
առ
կայսրն`
դարձաւ.
իսկ
Հմայեակ
եւ
ընկերք
նորա
՚ի
դառնալ
Ատովմայ`
մնացին
՚ի
մասն
բաժնի
յունաց`
գտանել
օգն
ութիւն
՚ի
հայոց
բնակելոց
՚ի
կողմանս
յայնոսիկ:
Այլ
վասն
այսր
հրեշտակութեան
Ատովմայ
եւ
այլոց,
եւ
վասն
բանի
Թէոդոսի
կայսեր
եւ
Մարկիանոսի`
՚ի
գիրս
ինչ
յետնոց
ոմանց
այլընդայլոյ
զրոյցք
աւանդին,
որք
ընդդէմ
ելանեն
ճշմարտապատում
բանից
Եղիշէի
եւ
Փարպեցւոյն.
զորովք
թէպէտ
պա'րտ
էր
զանց
առնել,
բայց
առ
՚ի
ծանօթ
ութիւն
ճշմար
տութեան
եւ
՚ի
զգուշ
ութիւն
ընթերցողաց
հարկանիմք
նշանակել
աստ:
՚Ի
գիրքն
Պարտավճար
կոչեցեալ.
երես.
186.
դնի
այսպիսի
ինչ .
Սուրբն
Վարդան
(յետ
կոտորելոյ
զմոգսն
)
առաքէ
առ
նա
(այսինքն
առ
Թէոդոս
կայսր
)
զսուրբն
Ատոմ
իշխան
հարազատն
իւր.
եւ
խնդրէ
՚ի
նմէ,
զի
եթէ
Յազկերտ
դիմելոց
իցէ
յաշխարհս
մեր,
յօգն
ութիւն
հասցէ.
իսկ
բարեպաշտն
Թէոդոս
յօժա
րութեամբ
յանձն
առնու
կատարել
զխնդիր
Վարդանայ.
եւ
գրէ
առ
նա,
թէ
՚ի
դիմելն
Յազկերտի
՚ի
վերայ
ձեր`
ա'զդ
արասջիք
մեզ.
եւ
սուրբն
Ատոմ
այսու
գրով
դառնայ
ուրախութեամբ
առ
սուրբն
Վարդան:
Եւ
ապա
յաւելու
`
թէ
յորժամ
զայս
յուսադրութիւնս
եւս
ընկալան
(իշխանք
հայոց
)
՚ի
Թէոդոսէ`
իսպառ
զերեսս
դարձուցին
՚ի
Յազկերտէ:
Եւ
յարէ
զկնի,
թէ
յառաքել
Յազկերտի
զօրս
՚ի
Հայս`
կրկին
գրեաց
(Վարդան
)
առ
Թէոդոս.
եւ
զի
մեռաւ
ասէ
Թէոդոս,
զթուղթն
մատուցին
առ
Մարկիանոս.
եւ
Մարկիանոս
անարգանօք
յետս
դարձուցանէ
յուսակտուր.
եւ
գրէ
եւս
առ
Յազկերտ,
թէ
ազգդ
այդ
հայոց
խստապարանոց
եւ
անհնազանդ
անգ
մի
է,
ո'չ
ձեզ
հնազանդի
հարազատութեամբ`
եւ
ո'չ
մեզ .
վասնորոյ
զի'նչեւ
կամիս`
արա
'.
զի
մեք
ոչ
եթէ
օգնօղ
եմք
դոցա,
այլ`
շնորհակալ
եւս
եմք
լինելոց
զձէնջ:
Իսկ
՚ի
գիրս
ճրագ
ճշմար
տութեան
կոչեցեալ.
երես.
107.
գրի
թէ
Մարկիանոս
գրգռեաց
զարքայն
պարսից
ջնջել
զհայս.
եւ
բանքն
են
այս.
Պատճառաւ
ժողովոյն
Քաղկեդոնի
պարսից
արքայն
Շապուհ
Սափիւռոս
աւերեալ
քանդեաց
զաշխարհս
Հայոց`
դրդեցմամբն
Մարկիանոսի.
որ
գրեաց
Շապհոյ
Սափիւռոսին,
թէ`
եթէ
ոչ
ջնջիցես
զազգդ
զայդ,
թագաւոր
ութիւն
քո
կեալ
ոչ
կարէ:
Եւ
զայս
ամպարշտութիւնս
վասն
այնորիկ
արար
Մարկիանոս,
զի
հրաւիրէր
զսուրբն
Իսահակ
Պարթեւ
ծայրագոյն
քահանայապետն
մեր
երթալ
՚ի
ժողովն,
նաեւ
զիշխանս
հայոց.
եւ
նոքա
գրեցին
նմա,
թէ
դուք
կամիք
զմի
մասն
հաւատոյ
ուղղել.
իսկ
պարսիկքն
զբոլոր
եկեղեցի
կամին
հիմնայատակել,
եւ
զերկոտասան
մասունս
հաւատոյ
բնաջինջ
առնել.
նարդեանս
դու
մեզ
օգնեա
',
զի
կայսր
քրիստոնէից
ես,
եւ
անիրաւաբար
զրկելոցս
արժա'ն
է
բարեպաշտութեանդ
օգնել
եւ
փրկել.
եւ
զի
թագաւոր
ոչ
միայն
զիւր
համար
տացէ,
այլեւ
որոց
պատճառ
լինի
կորստեան.
եւ
մեք
յօժար
եմք
ընդունիլ
զոր
ինչ
եւ
հաստատէ
ժողովն
ձեր:
Որ
ոչ
միայն
ոչ
օգնեաց
Մարկիանոս,
այլեւ
գրեաց
Շապհոյ
ջնջել
զազգն
հայոց:
Բայց
այս
բանք
գուցէ
՚ի
տպագրողաց
աղաւաղեալ
են,
նախ`
զի
ո'չ
երկիցս,
այլ`
միանգամ
միայն
առաքեաց
Վարդան
զհրեշտակս
առ
Թէոդոս:
Երկրորդ`
զի
ոչ
գոյր
յայնժամ
Շապուհ
թագաւոր.
զի
Շապուհ
բազում
ամօք
յառաջ
մեռեալ
էր,
եւ
թագաւորէր
Յազկերտ
որդի
թոռին
նորա,
որպէս
վկայեն
ամենայն
պատմիչք,
եւս
եւ
Խորենացին,
Եղիշէ,
Կորիւն,
եւ
Փարպեցին,
որք
էին
ժամանակակիցք.
այլ
թէ
՚ի
գիրս
Եղիշէի.
երես.
6.
էջ.
1.
՚ի
տպագրեալն
եդել
իցէ
Շապուհ ,
այն
յայտնի
վրիպակ
է.
որպէս
է
տեսանել
՚ի
բազում
ձեռնագիրս:
Երրորդ`
զի
՚ի
ժամանակս
Փոքուն
Թէոդոսի`
յռջ
քան
զնստիլ
Մարկիանոսի
վախճանել
էր
սուրբն
Սահակ
երկոտասան
ամօք
յառաջ.
եւ
զիա՞րդ
հնար
էր
գրել
թուղթ
առ
միմեանս:
Չորրորդ`
զի
Մարկիանոս
ոչ
գրեաց
առ
պարսիկս
ջնջել
զհայս,
զի
այս
ընդդէմ
եւս
էր
ինքեան,
այլ`
թէ
ինքն
զդաշն`
զոր
եդեալ
էր
Թէոդոսի
Փոքու
ընդ
պարսից,
ոչ
կամէր
լուծանել:
Իսկ
այն
`
որ
յարի
զկնի.
յերես.
108.
թէ
Եղիշէ
այսպէս
գրէ,
յաւելեալ
իմն
է.
զի
՚ի
գիրս
նորա
այսպիսի
ինչ
ոչ
գտանի`
ո'չ
՚ի
ձեռագիրս,
եւ
ո'չ
՚ի
տպագրեալն.
եթէ
կամիս`
տե'ս
անդ:
