Օգուտ Բժշկութեան

Որոյ լերդն ուռի երկնուն կալվածուն եւ ճամփնուն լինայ

Պատճառ ի թանծր պալղամէ

Մասրճուէն ասէ, թէ թանծր խառնվածէ եւ լազիճ, որ ժողվի ի լերդն եւ յաւելնայ եւ կապէ զլերդին ճանփնին եւ լինի լերդնմէն այս կապս։

Նշան թանծր պալղամէ այն, որ յաջ դիհն ծանր լինայ եւ զկերակուրն չմարսէ, եւ փորն կակուղ լինայ, եւ գոզն իսպիտակ լինայ։

Ստածումն որ ի պալղամէ լինի։

Մասուային որդին ասէ, թէ պարտ է բժշկին որ գիտենայ զպատճառն. թէ ի խլտէ է, թէ կալուածն լերդին կռնակն է եւ կամ ի փոս դիհն է կամ ի լերդին գունդ դիհն է՝ նա գոզն նօսր լինայ. եւ թէ կալուածն ի փորոքն լինայ լերդին՝ յարտաքս պակաս գայ. եւ թէ կալուածն յերկնուն ի մէջն լինայ՝ գուշակէ որ լերդն լման ցաւի։ Եւ թէ լազիճ պալղամէ լինայ՝ դեղն այն է, որ տաս անօթեց սրքնճուպին եւ կամ կուլանկուպին, եւ ի բաղնիս մտէ։ Եւ թէ կալուածն երկնին լինայ՝ տո՛ւր կարօսի հունտ եւ անիսօն։ Եւ թէ այսով չյաջի՝ տո՛ւր օշինդրին ղուրսն սրքնճուպինով. օգտէ։

Զաքարիային որդին ասէ, թէ տո՛ւր սրքնճուպին քասնու ջրով. թէ ի ցաւն քիչ մն տաքութիւն լինայ, եւ չճանաչէ զտաքութիւնն, եւ թէ պատճառն ի թանծր պալղամէ լինայ՝ տո՛ւր զքրքումին դեղն եւ զտակերուն շարապն, եւ ամէն ծանր կերակրէ պատրաստէ՛, որպէս փալուզայ եւ յասիտայ, եւ բաղարջ հացէ եւ պանրէ, եւ ուտէ զայն իրվին, որ յիստկէ եւ ճլէ տայ, որպէս գարէջուրն եւ բակլայի ջուրն եւ սիսռան ջուրն։ Եւ թէ քապարի տակի կեղեւ տաս մազտաքիով եւ անիսոնով եւ հուլպայ, սեւ հալիլայ եւ չամիչ անկուտ, զամէնն եփէ՛ եւ քամէ՛ եւ մեղրի սրքնճուպինով տուր, եւ զայն կերակուրքն ուտէ, որ զպալղամն պակսեցնէ. լաւնայ աստուծով։

Պատճառ սավտայէ

Մասրճուէն ասէ, թէ լերդին կալվածին պատճառն սավտայէ լինայ, որ այրի եւ ժողվի լերդն եւ յաւելնայ եւ կապէ զճանապարհն։

Նշան սավտայէ այն է, որ յաջ կողն ցաւ լինայ, եւ ծարաւ քիչ լինայ, եւ երակն պինտ, եւ գոզն սեւ, ջերմն եւ տաքութիւն լինայ։

Ստածումն որ սավտայէ լինայ։ Թէ պատճառն այրած սավտայէ լինայ՝ դու տո՛ւր զմտպուխ աֆթիմոնն, եւ տո՛ւր զայն իրվին որ զկալուածն բանայ, որ է սրքնճուպինն եւ քասնու հունդ եւ թմրհնտու ջուր եւ ծորի ղուրս սրքնճուպինով եւ պանրաջրով։ Եւ յորժամ ցաւն պակսէ՝ տո՛ւր զերպայ եւ հաւձագ սիսռան ջրով։ Եւ թէ կալուածն ի փորոքն լինայ լերդին՝ տո՛ւր մտպուխ աֆթիմոնն եւ օշինդրի ջուր։ Եւ թէ ցաւն ուժով լինի՝ տո՛ւր զքրքումին դեղն սրքնճուպինով, եւ զերպայ տէհուճի մսով եւ տուռէճի, եւ ղալիայ արա։ Եւ թէ կալուածն ի լերդին գնդին դիհն լինայ՝ տո՛ւր զծորին ղուրսն եւ օշինդրին ղուրսն սրքնճուպինով, եւ թթուէ պատրաստէ՛. եւ յորժամ կերակուր ուտես՝ մի՛ շարժիր։ Եւ թէ ցաւն ի լերդին փորոքն լինայ՝ լուծումն արա հոկնայով եւ տո՛ւր զայն ճուարիշնին, որ զլերդին կալուածն բանայ, որպէս ճուարիշ պանտատիղոնն եւ քամոնին, եւ պապունէճ եւ աքլիլմէլիք եւ պարանճասիֆ Ե Ե դրամ, լեղի նուշ Դ դրամ. զամէնն ծեծէ՛, ըռզիանի ջրով շաղվէ՛ եւ յորժամ ստամոքն դատարկ լինայ՝ ի վերայ լերդին տիմէտ արա, եւ տո՛ւր սիսռան ջուր, քամոնով եւ տարչինով լինի եփած։ Եւ թէ ցաւն լերդին փորոքն լինայ՝ տո՛ւր մտպուխ աֆթիմոնին, որ սրբէ եւ յիստկէ զլերդն եւ խիստ օգտէ աստուծով։