Օգուտ Բժշկութեան

Ստամոքացաւութիւն որ ի տաքէ լինայ եւ կամ ի հովէ

Պատճառ որ ի տաքէ լինի

Զաքարիային որդին ասէ, թէ մէկ այն որ ի քաղցենալուն լինի, եւ այլ լինի ուտելուն ժամն եւ յետեւ այլ լինի. եւ այն որ ի տաքէ լինայ՝ ի սաֆրային յաւելվածուն լինայ եւ լերդին։

Նշան որ ի տաքէ լինայ այն է, որ քաղցենալուն լինայ՝ որ ուռի ստամոքն, եւ այն որ ուտելուն ժամն լինայ՝ եւ ծարաւ լինայ եւ բերանն լեղի, եւ այն որ լերդէն լինայ՝ անխախտ լինայ։

Ստածումն որ ի տաքէ լինի։

Եւ այն որ ի քաղցենալուն լինայ՝ պատճառն կամ ուռեց եւ կամ խոց լինայ որ ի ստամոքն լինայ. եւ զամէն մէկի ստածումն յիր համարն յիշած է։ Եւ այն որ կերակուր ուտելուն ատենն լինայ՝ ի սաֆրայէ լինի. դեղն այն է, որ լուծումն առնես այն դեղերով որ զսաֆրան պակաս առնէ. եւ տո՛ւր մատն արկանել, եւ տո՛ւր կաթն եւ դալար ձուկն, եւ յետոյ տո՛ւր գարէջուր եւ սրքնճուպին, եւ թէ կարենաս փսխել՝ լաւ է։ Եւ տո՛ւր օշինտրի շարապ եւ սալորով եւ թմրհնտով, եւ հնդուպայ եւ անծխոտ եւ չամիչ անկուտ. եւ զամէնն եփէ եւ Ա դրամ ֆայղարայ խառնէ եւ Բ դրամ դեղին հալիլայ. եւ Ա քանի հեղ խմէ։ Եւ չամիչ հանց կու պիտի որ քիչ մն թթու լինայ. որ ստամոքն ուժովցնէ։

Սահակն ասէ, թէ ստամոքացաւութիւնն պատճառն ի լերդէն լինայ՝ երակ առ, եւ պանրի ջուր տուր. եւ սրքնճուպին եւ դեղին հալիլայ եւ սակամոնի խորված եւ հնտի աղ եւ Բ ցեղ նռան ջուր. եւ տատրուճի միս եւ կաքվու եւ հաւձագ եւ սալոր եւ պախրու թան։ Եւ տո՛ւր զայս ղուրսն. օգտէ. - Ա՛ռ տապաշիր եւ սանտալ եւ դդմի հունտ եւ Բ ազգ խիարի հունտ եւ փրփրեմի Ե Ե դրամ, եւ վարդ Է դրամ, եւ ծորի քամուքսն Զ դրամ, հայկաւ Զ դրամ. քաֆուր Ա դանկ. զամէնն ծեծէ՛, եփէ՛ փրփրեմի ջրով, ղուրս արա եւ տո՛ւր պախրու կաթով եւ կամ հով շարապնով։

Պատճառ որ ի հովէ լինի

Եւ այն որ ի կերակրէն յետեւ լինի՝ փսխելով լինայ, եւ փսխելուն պատճառն շատ ուտելն է, որ աւիրի ստամոքն եւ շատ պալղամ լինայ ի ստամոքն։

Նշան որ ի հովէ լինայ այն է, որ ուտելվէն յետեւ լինայ, բնաւ չմարսէ զկերակուրն, եւ փսխէ եւ հանգիստ չառնու. եւ այն որ ի շատ պալղամէ լինի՝ չծարվի եւ բերնին ջուրն շատ լինայ եւ երակն կակուղ լինայ։

Ստածումն որ ի հովէ լինայ։

Զաքարիային որդին ասէ, թէ տո՛ւր կերակուր քիչ քիչ։ Եւ գէշ ստամոքացաւութիւն այն է, որ յետ կշտանալուն ցաւի եւ մինչեւ չփսխէ՝ չհանգչի. եւ դեղն նուխուի սապռն է, եւ տո՛ւր զղուրսն ասղական եւ զղուրսի յէլայօսն. եւ զկերակուրն ի ժումն մի՛ տալ, եւ յառաջն Բ Գ դգալ մեղրն տուր եւ Գ հաւկթի դեղնուց թերխորով տուր, եւ ծեծէ՛ զչոր գինծն եւ մեղրով շաղվէ՛ եւ տո՛ւր յառաջ քան զկերակուրն. շատ օգտէ աստուծով։

Էհանան ասէ, թէ լաւն այն է, որ աղի ձկով փսխել տաս եւ բողկի ջրով. եւ զհապի ստամահիկոնն տաս եւ զհապի սապռն, եւ մազտաքէ եւ տիզկանէփայտ. եւ լեղի ձէթ նշի տուր տակերու ջրով։ Եւ այս դեղս օգտէ. - Ա՛ռ մազտաքէ եւ վարդի ղուրս եւ հին կուլանկուպին եւ անուխ, խառնէ՛ եւ տո՛ւր. եւ յօտ խամ խառնէ եւ տո՛ւր հին գինով կամ անիսոնի ջրով եւ մազտաքէով. եւ օշինտրին շարապն եւ ճուրաիշ քամոնին օգտէ. եւ զանճապիլ սնուցած եւ հալիլայ սնուցածն լաւ է. եւ տո՛ւր զամէն տաք իրվին, եւ աղաւնոյ ձագ մի՛ տար. ծանր է եւ չէ աղէկ. եւ տո՛ւր սիսռան ջուր եւ ղալիայ, եւ տո՛ւր գինի եւ մեղրաջուր անուշ համեմնով, եւ մուշք եւ անպար եւ յօտ սուսանի ձիթով օծէ՛ ի կուրծքն եւ ի ստամոքն, եւ այն թպտիրնին որ տաք է՝ լաւ է, եւ պատրաստ կացիր յամէն պաղ եւ հով իրաց. եւ օծէ՛ զստամոքն տաք ձիթով. օգտէ աստուծով։