Օգուտ Բժշկութեան

Որոյ երիկամն խոցնայ եւ արիւն եւ թարախ գայ ի ճուճին ծայրէն

Պատճառ արիւն գալուն

Մասուային որդին ասէ, թէ ի սուր սաֆրայէ լինայ, կամ ուռէց լինայ որ ճղքի, եւ կամ ընկնելուն լինայ ի բարձր տեղաց, կամ երակ բացվի յերիկամն մարդուն։

Նշան արիւն գնալուն այն է, որ խոց լինայ յերիկամն այն է, որ փորն խիստ ցաւի, եւ արիւն գայ ճուճին ծայրէն. եւ այն որ երակ բացվի՝ այն է որ արիւն շատ գայ մէկ հեղէն։

Ստածումն արիւն գոզելուն։

Մասուային որդին ասէ, թէ որ խոց լինայ երիկամն՝ տո՛ւր մանուշկի շարապն ջրով խառնած, եւ տուր պնդուխ պզուրի եւ խաշխշի շարապ անօթեց, եւ նռան ջուր եւ ձարխոտ եւ խիարի հունդ եւ շանկիարի եւ սեխի, եւ խառնէ՛ ի ճուլապն եւ տո՛ւր խմէ։ Եւ թէ այսով չի յաջի՝ տո՛ւր ղուրսի քաքանաճ եւ քիչ մն պանճի հունդ խառնէ, եւ թէ սանդալ եւ վարդէջուր եւ գղթոր ծեծէ՛ եւ խառնէ՛ քացխով եւ սպեղանի արա. օգտէ աստուծով. եւ ի բանճրնուն տո՛ւր հազար եւ եղերդակ եւ փրփրեմ. եւ որ ցաւն աղէկ լինայ՝ հայկաւ եւ զամխ արապի եւ քիթրայ եւ մուրտ՝ եւ խաշխշի շարապով տուր, եւ զերպայ այլ. եւ թէ ջերմն չլինայ՝ տո՛ւր հաւու միս եւ զշուրվան. օգտէ։

Գեղիանոս ասէ, թէ որոյ ջրին ճամփէն արիւն գայ՝ տո՛ւր ղուրսի քահրուպար Կիպրոսի կաւով եւ տարասիսով, եւ քօշմօրուաց քամուքսն եւ գառնալեզվի ջուր շաղվէ՛ եւ ի բան տար։ Եւ այս այլ օգտէ. - Ա՛ռ դդմի եւ խիարի եւ շանկիարի հունդ եւ նշայ եւ քիթրայ եւ զամխ արապի Գ Գ դրամ, ճուլինար Բ դրամ, կարմիր շիպ եւ ակակիայ Ա Ա մթխալ, քահրուպար Ա դրամ. զամէնն մաղէ՛ եւ ղուրս արա եւ տո՛ւր ի ժմուն Ա մթխալ. օգտէ աստուծով։ Եւ տո՛ւր փրփրեմի ջուրն եւ աղտորի, եւ այլ արա զինչ որ պատեհն է ժմուն. օգտէ։

Պատճառ թարախ գալուն

Էհանան ասէ, թէ այս ուռէցէ լինայ, երիկամն բացվի, եւ կամ տուպայլայ, եւ կամ խոց որ հին լինայ, նա հոտած լինայ։

Նշան թարախ գալուն այն է որ ուռէցէն տուպալայէն լինայ այն է, որ ճղքի եւ թարախն ի ճուճին ծայրէն գայ եւ այն որ երիկամուն խոցուն լինայ՝ թարախն քիչ քիչ գայ եւ կսկծէ խիստ։

Ստածումն թարախ գալուն։

Դեղն այս է, որ տաս զայս ղուրսն. օգտէ - եւ խիարի հունդ եւ շանկիարի, եւ սեխի եւ դդմի Ե Ե դրամ, նշայ եւ նուշ կտուած եւ շահտանաճ Դ Դ դրամ, ըռուպի սուս Զ դրամ, խաթմու հունդ եւ փրփրեմի հունդ եւ ճալղուզայ եւ սերկեւիլի կուտ եւ հապի մալհապ կտուած եւ չքնտուր վայրի, որ է աւելուկին հունդն, եւ եղլի նուշ կտուած եւ նշի խէժ եւ քիթրայ Գ Գ դրամ, եւ ըռզիանի հունդ Բ դրամ, զաֆրան Ա դրամ, եւ ֆատր ասալիոն Ա մթխալ. զամէնն աղա՛ եւ մաղէ՛ մանր, եւ ջրով շաղվէ՛ եւ ղուրս արա Բ Բ դրամ. եւ տուր ժմուն Ա ղուրս մուսալասով. մեծ օգտութիւն առնէ. եւ այն կերակուր որ ծանր եւ յուշ հալի՝ մի՛ ուտեր, եւ քնքուշ կերակուր կեր. օգտէ։

Մասուային որդին ասէ, թէ դեղն այն է, որ զայս դեղս տաս, որ փորձած է. - Ա՛ռ քամատարիոս եւ քամաֆատոս, զամէն մէկէ Զ Զ դրամ. ասարոն եւ պղպեղ ԺԵ ԺԵ դրամ, տարչին կէս մթխալ. զամէնն մանր ծեծէ՛, Ա գդալ տուր մուսալասով. եւ յետ այնոր տո՛ւր մալէզ եւ ցորենի ալրով կամ նշայով եւ շաքրով եւ նշի ձիթով, եւ մուզաւարայ սպանախի, եւ մաշով եւ ոսպով լինի եփած, եւ թերխորով հաւկիթ եւ նուշ եւ իսպիտակ շաքար եւ խաշխաշ, եւ որ նման է սոցա։ Եւ յորժամ լման ողջանայ՝ գինի տուր ջրախառն, որ խմէ. օգտէ։

Եւ լինի կէս մի մարդ, եւ չկարէ ջրհեղել, եւ ջրհեղին ամէնն տաք է եւ չոր, եւ հեղն մաղձախառն ելնէ եւ զճանապարհն այրէ եւ զհալաբշտին բերանն խոց առնէ, եւ յայնմանէն չկարէ ջրհեղել. գիտացի՛ր որ ի մաղձէն է։ Երբ ջրհեղն լցվի՝ մարդն չպիտի արգիլել. շուտ ելնել պիտի, թէ չէ մարդուն թուլութիւն առնէ եւ գանձակցաւ, վասն այնորիկ երբ ելանէ, այլ ի տեղն դառնալ չկարէ, եւ այլ տեղ չգտնու որ մտանէ. թէ ճանապարհ գտնուր որ այլ տեղ մտանէր՝ նա զմարդն չարածաղիկ առնէր եւ շուտ մեռանէր։ Եւ ինքն հով եւ գէճ է, եւ տանուտէրն Լուսինն է։