Հայերէն Յիշատակարաններ

***

ՃԱՌՔ ԳՐԻԳՈՐԻ ՍԿԵՒՌԱՑՒՈՅ

Վիեննա 166,

Յ. Տաշեան, Ցուցակ, էջ 577

Գրիչ` Յովսէփ

Վայր` [Սկեւռա]

ա

<36a> Որ վայելէք մեծի փրկագործութեանս եւ մխիթարիք ի քաղցրաճաշակ բանիցս գծողս զյոքնամեղ Յովսէփ յիշման արժանի արարէք ի Տէր:

բ

Ապա եւ զանձն իմ եղկելի,

Վատթար գործով լցեալ իլի,

Սուրբ եւ մաքուր հարսն դշխոյ,

Վասն իմ առ Տէր աղերս մատոյ:

Յիշման արա զիս արժանի,

Եկեղեցի Տեառն առաջի,

ԶՅովսէփ անունս եւ անպիտան

Եւ զքահանայս Տեառն անարժան:

Զի որ բազում փափագանաւք

Զճառս գրեցի աշխատանաւք,

Յորմէ արբեալ զմայլիմ հոգւով,

Թագուն եւ խորհս խորհրդով,

Զոր ի սրբոյս իմոյ հաւրէ

Յայտնեալ է քեզ ի Գրիգորէ:

Իսկ փափագողք եւ իմաստունք

Արագաստի մաքուր մանկունք,

Որք յաւրինակ առնոյ զսա,

Սիրով սրտիւ ըղձիգ սմա:

~~~~~~~~~~

Լիցին եւ այլք այսմ արժանի,

Ձեր մաղթանաւք տաւնողք բարի,

Որք ըստ մարմնոյ զիս մարդ ծնան

Եւ ի Քրիստոս վախճանեցան:

Եւ որ հոգւով զիս դիեցոյց,

Ուսմամբ երկաւք խրատեալ լցոյց,

Որոց եւ ձեզ հանդի[պեսցի]\\

գ

<234b> Որք զմայլիք հոգւով եւ քաղցրաճաշակ բանից մեծ հռետորին Գրիգորի, մանաւանդ ի տաւնի մեծին Գրիգորի Լուսաւորչին մերոյ, հայցեցէք յառատապարգեւ Տեառնէն յաղագս մեծապատիւ իշխանաց իշխողիս մերոյ Կոստանդեայ եւ բարեշաւղաց որդւոց իւրոց Հեթմոյ եւ Աւշնի, որ է տէր աստուածապահ դղեկի Լամբրաւնի, զի պահեսցէ զկեանս սոցա խաղաղութեամբ ըադ երկայն աւուրս ի Քրիստոս Յիսուս ի Տէր մեր, որ է աւրհնեալ յաւ[իտեանս]:

***

ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ ԿԱԹՈՂԻԿԵԱՅՑ ԹՂԹՈՑ ՍԱՐԳՍԻ ՇՆՈՐՀԱԼՒՈՅ

Յովսէփէան, Յիշատակարանք, էջ 1007-1010

Գրիչ` Ստեփանոս

Վայր` Ձորոյբերդ

Փառք ամենասուրբ Երրորդութեանն երից անձին եւ միոյ տէրութեանն Հաւր եւ որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից, ամէն:

Գրեցաւ ոգեշահ գիրս ձեռամբ մեղաւոր եւ յետին գրչի Ստեփ[անոսի]` յանապատիս, որ կոչի Ձորայբերդ, ընդ հովանեաւ սուրբ մաւրս Կաթողիկէի եւ Սրբուհոյ Աստուածածնի եւ սուրբ վկային Մինայի եւ այլ սուրբ վկայիցս, որոյ բարեխաւսութեամբ Քրիստոս փրկութիւն ոգւոյ շնորհեսցէ ստացողի սորա` Ստեփանոսի` սուրբ եւ ոգելից քահանայի, եւ ծնաւղաց նորին, եւ վերակացուաց անապատիս` Թադէոսի եւ Մարկոսի, եւ ինձ բազմամեղ գրողիս եւ իմոցն, եւ Քրիստոսի փառք:

Արդ աղաչեմ զամենեսեանսն, որք վայելէք ի մխիթարութեան սորա յիշեցէք ի սուրբ մաքրափայլ յաղ <359b> աւթս ձեր զստացող սորա` զՍտեփանոս քահանայ, որ ստացաւ զսա յարդար ընչից իւրոյ` յիշատակ իւր եւ ծնողաց իւրոց եւ ամենայն զարմից, եւ եդ ի դուռն Սուրբ Մակարայ յիւր անջինջ յիշատակ, յիշելով զի զանդ անբարեալսն ոչ ցեց եւ ոչ ուտիչ ապականեն, այլ կա մնա: Եւ արդ, Տէր իմ Յիսուս, շնորհեա ստացողի սորա ընդգրկեալ զսուրբ պատգամս եւ յապագայսն կեալ առաջի քո լուրջ երեսաւք եւ լսել ի քէն զքաղցր ձայնն. Ազնիւ ծառայ, բարի եւ հաւատարիմ, որորվ ի սակաւուտ հաւատարիմ գտար, մուտ յուրախութիւն եւ շահեսջիր զբազումսն, զի արկ զլումայս ի տեղւոջ քաւարանի:

Եւ արդ աղաչեմ հողացեալ բերանովս զորդիստ Նոր Սիոնի` յիշատակ արժանի արարէք զմեղապարտ գրողիկս եւ զծնողսն իմ եւ թողութիւն շնորհեցէք, յիշեսջիք զյառաջասացեալ վերայկացուք անապատիս եւ զհոգեւոր հայրն եւ զբարի վարդապետ իմ` զՍամուէլ երաժշտապետն եւ մակացու յաստուածայինս, եւ թողութիւն շնորհեցէք ստացողի սորա եւ զորս յիշատակեցաք, եւ Քրիստոս ձեզ պարգեւեսցէ զբազմապատիկ հատուցմունս: Գրեցաւ <354a> ի հայրա[պետու]թեան տեառն Կոստանդեա, եւ ի թագաւորութեանս Հայոց քրիստոսապսակ թագաւորին Հեթմոյ եւ աստուածածասէր թագուհոյն Զապէլի, որ է դուստր Լեւոնի թագաւորին, որոց Տէր Աստուած տացէ ժամանակս երկայն եւ յաղթող լինել ի վերայ ներհակացն, ամէն: Բայց աղաչեմ անմեղադիր լինել սխալանացս, [որ] ի սմա, եւ խոշ[որութեան գրոյս], եւ մի ոք եպերեսցէ պարսաւելով, այլ ուղղեսցէ եղբայրաբար, զի այսչափ կարաւղութիւն էր տկարութեան իմում: [Աւրհնեալ է Աստուած, որ] զաւրացոյց զվատթարս [յա]ւարտումն ածել զսա: Եւ արդ ընդ իմոյ անարժանիս \\\ ձեռին\\\ [աւ]րհեսցէ զքեզ Քրիստոս Աստուած, ամէն, ամէն, Ռ, Ռ-իւ Խ:

***

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

ԵՐԵՒԱՆ 10359 (1201թ. )

Կազմող` Յովանէս

<308b> Արդ, կազմեցաւ Սուրբ Աւետարանս հրամանաւ ստացողի սորա Ահարոնի սուրբ եւ պատուական քահանաի, ի յիշատակ իւր եւ ծնողաց իւրոց եւ զաւակաց:

Արդ, աղաչեմ զամենեսեան, որք ընթեռնոյք եւ աւկտիք կամ ընդաւրինակէք եւ լուսաւորիք ի սմանէ, յիշեսջիք ի Քրիստոս զստացողք սորա զԱհարոն քահանա, եւ զկենակից նորա զԹանկազիզն, եւ զսեփական զաւակս նոցա զՍարգիս կրաւնաւոր, եւ զՊետրոս եւ զԿիւրեղն եւ զՎըրթանէսն եւ զեղբարս նոցա զԿոստանդին եւ զԴաւիթ, եւ զծնողս նոցա զՄխիթար զԵւնատրէս եւ զԸնձեր նաղաշն եւ ծնողսն իւ զԳայլերն, որ աշակերտեցաւ եւ ծաղկեաց իւր հալալ ընչիւք զսուրբ Աւետարանս: Նայ եւ զԿոստանդ սարկաւագն եւ զկենեկիցն իւր զտիկին Նասրիկն յիշեսջիք, որ ընկալան զմեզ յ ի յարկս իւրեանց, եւ սպասաւորեցին մեզ զանազան կերակրաւք եւ պէսպէս մեծարանաւք, ընկալցի զնոսա Քրիստոս Աստուած ի յարկսն լուսեղէն ի հանկիստն յաւիտենից: Նայ եւ զՍտեփաննոս, եւ զՔրիստոսատուրն, եւ զԳրիկն, եւ զիս մեղապարտս զՅովանէս, եւ զծնողսն մեր յաղաւթս յիշեսջիք, որ կազմեցի զսուրբ Աւետարանս, ի թուականիս Հայոց ՈՂԹ (1230):

Եւ Ստեփաննոս ապրիշմգործն յիշեսցէք:

***

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 10686

Գրիչ`

ա

<318> Փառք, պատիւ եւ երկրպագութիւն Հաւր եւ Որդւոյ եւ \\ Հոգւոյն Սրբոյ, այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից, ամէն:

Շնորհիւ Տեառն սկսայ եւ ողորմութեամբ նորին կատարեցի զլուսայիղձ եւ զկենսակիր կտակս, ի թուի ՈՂԹ (1250): Արդ, որք աւկտիք ի սմանէ, յիշեսջիք ի տէր զսրբասէր կրաւնաւորն զՊապիոս, եւ զծնաւղսն իւր, եւ զեղբարս, եւ զամենայն զարմ, որ բազում փափագանաք ստացաւ զսայ յարդար գոյից իւրոց: Ընդ նոսին եւ զողորմելի եւ զտխմար գրիչս յիշեսջիք ի Տէր, եւ զոր մեզ խնդրէք, նախ ձեզ կատարեսցէ Քրիստոս, ապա` մեզ, եւ խոշորութեանց եւ սխալանաց, որ ի սմա, աղաչեմ չմեղադրել, զի աւրինակն կարի խիստ ծ\\\թան էր եւ պակաս, եւ Քրիստոս փառք:

բ

Փրկող` Վարդան

<318b> Տէր Աստուած ողորմի Վարդան սրբասնեալ քահանաի, որ է սուրբ Աւետարնս իմ աղբաւրն Պապիաւսին, եւ ետ զսայ ումեմն, եւ գնացել էր յեզր ծովուն: Ես` Վարդան գտայ եւ շատ տառապեցա, ինչուի թափեցի: Որ կարդա կամ աւրին[ն]է, յիշեցէք յԱստուծոյ թողութիւն Պապիաւսին եւ Վարդանայ, եւ ծնողաց մերոց գնացելոց առ Քրիստոս, ամէն:

գ

Կազմող` Ճաւսլին

Զկազմող սորա զՃաւսլին ան[արժ]ան քահանայս յիշեսցէք ի Քրիստոս:

***

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Վենետիկ 153, Սարգիսեան, Ցուցակ Ա. էջ 676

Գրիչ` Յուսիկ

Վայր՝ Ճոխաթի վանք

<169a> Ի թուիս ՈՂԹ (1250), ի կաթողիկոսութեան տեառն Կոստանդեայ եւ ի թագաւորութեան Հեթմոյ, որդւոյ Կոստանդեա, եւ ի կաթողիկոսութեան տեառն \\\ հայրապետին Ասորոց` յոյժ ծերի եւ աստուածասիրի եւ բարի համբաւի` գրեցաւ Սուրբ Աւետարանս Մատթէոսի աւետարանչի եւ այլ Մարկոսի եւ Ղուկասի եւ Յովհաննու սակաւ սակաւ, ի խնդրոյ սրբասնեալ եւ պատուական հայրապետին վանացն, որ կոչի Ճոխաթ, յոյժ հռչակաւոր եւ բազում զարդանաւք պայծառացեալ քահանայիւք, սարկաւագաւք, դպրաւք, նմանեալ անմարմնոցն կրաւնիւք եւ վարուք եւ աղքատասիրութեամբ` որպէս ի Տէառնէ առեալ պատուէր: Արդ գրեցաւ ձեռամբ մեղաւորն Յուսիկ անարժանի, վասն որոյ Աստուած ողորմի ասացէք, ամէն: