Հայերէն Յիշատակարաններ

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 5569

 

Հետ. Ստացող՝ Յովհաննէս

 

Ուստի եւ տեսեալ զսորա փրկագործութեան խորհուրդ սրբասէր կրաւնաւորք Յովհաննէս եւ Մկրտիչ հարազատ եղբարքն… գնեցին զսուրբ աւետարանս ի խալալ արդեանց իւրեանց, յիշատակ իւրեանց եւ ծնաւղացն Նոր-Ամիրի, եւ մաւրն Մէլէքի, եւ եղբարցն Մարտիրոսի եւ Թումայի եւ Յովսեփայ, եւ քուերցն Շաքար-Խաթունին եւ Շամշայ-Խաթունին, եւ այլ ամենայն արեանց մերձաւորացն։

Արդ, որք աւգտիք յաստուածային բուրաստանէս յիշեցէք առ աստուած զբարէսէր եւ զժրաջան կրաւնաւորքս զՅովհաննէս եւ զՄկրտիչ զխարազատ եղբարքս, որք ստացան զանառիկ մեծութիւնս ի պատճառս արքայութեանն երկնից ինքեանց, եւ ծնաւղացն իւրեանց, եւ եղբարցն, եւ եղբաւրորդոցն Ջանիբէկին եւ Սուլտանշին, եւ այլ ամենայն ազգականացն : Եւ արդ, ես յետինս ի կրաւնաւորաց եւ անպիտանս ի պիտականաց յերես անկեալ աղաչեմ եւ խնդրեմ ի ձէ[ն]ջ յիշման արժանի առնէք զիս զՅովհաննէսս, եւ զեղբարն իմ զՄկրտիչ, եւ զծնաւղսն իմ զՆորԱմիրն եւ զՄէլէքն, եւ աստուածողորմի ասացէք ի ժամ պատարագին, եւ մեղաց թ[ողութ]իւն խնդրեցէք, ամէն: Այլ եւ գնեցաք զսուրբ աւետարանս ի տաճկանց, ի վերջին թուիս ՊՁԲ (1433), յիշատակ մեր եւ ծնողաց մերոց:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 7857

 

Հեղինակ` հետ ստացողք Տիրատուր եւ Էտիլ-Մելիք

Վայր`

Ժամանակ` 1433

 

Յիշատակ է սուրբ աւետարանս պարոն Տիրատրու եւ իւր կողակցին Էտիլ-Մելիքին, եւ գնեցին իւրեանց հալալ արդեանցն զայս սուրբ աւետարանս, աշխատեցան պարոն Տիրատուրն եւ իւր կողակիցն խաթուն Էտիլ-Մելիքն, արծաթով զարդարեցին, եւ փրկչական պատկեր ի վերայ խաչին կայ, եւ տուաք ի սուրբ Յակոբ եկեղեցին վասն յիշատակի պարոն Տիրատրին եւ իւր կողակցին ԷտիլՄելի[քի]ն, եւ յԱմիր   Սարգսին, Ֆռանգ-Խաթունին` փոխեցեալն առ Քրիստոս, եւ իւր զաւակացն Ուլու-Խաթունին, եւ Կուլաֆ-Խաթունին, եւ Յազիզպէին` զփոխեցեալն առ Քրիստոս, եւ կենդանի զաւակացն, սոքա են` Տինար-Խաթունն, եւ զեղբաւր որդւոյն Աւետիքն, եւ իւր փեսայոց Ուլուպէին, եւ մեծ Միքայէլն եւ փոքր Միքայէլն: Ի խնդրոյ աստուածասէր եւ բարէպաշտ առն պր. Աստուածատուրին եւ հեզահոգի իւր կենակցին Էտիլ-Մելիքին: Յիշատակ է այս սուրբ աւետարանս անջնջելի, ոչ երէց, ոչ եկեղեցպան, ոչ տանուտէր ձեռնամուխ չի լինայ այս սուրբ աւետարանիս: Եւ ոչ ազգ եւ ոչ մեծ, ոչ փոքր ձեռնամուխ չի լինայ, ոչ ծախելով եւ ոչ գրաւելով, բայց խնամս տանելով սուրբ աւետարանիս, որ կենայ ի սուրբ Յակոբ եկեղեցիս, ոչ ոք իշխանութիւն չունենայ   հանելոյ \\ ի սուրբ եկեղեցոյս: Եւ որք [յ]անդգնի եւ հանէ ի սուրբ եկեղեցոյս զայս սուրբ աւետարանս` որոշեալ լիցի ի Քրիստոսէ աստուծոյ մերոյ, ամէն:

Արդ, աղաչանք եմ ձեզ, զայս սուրբ աւետարանս, որ իմ ազգէս, թէ ազգ մնայ, նայ իշխանութիւն ունենայ, որ փըտըռեն զայս սուրբ աւետարանս, որ չծախեն եւ ոչ գրավեն: Այսպէս կու պնդեմ, որ իմ յիշատակս այս սուրբ աւետարանս է, որ տարին Ա (1) տարապայմ[ա]ն կարդան զյիշատակարանս, որ ինձ ողորմիս ասեն : Ի թվ. ՊՁԲ (1433), ի վայելումն Յակոբին:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

ԲՑՎ 196

 

Հեղինակ` գրիչ Ստեփանոս

Վայր`

 

Աղաչեմք զամենեսեան, ո՜վ սուրբ հարք եւ եղբարք, որք հանդիպիք այս սուրբ աւետարանիս, յիշեցէք ի մաքրափայլ յաղաւթս ձեր եւ աստուածողորմի ասացէք ստացողաց սուրբ աւետարանիս հոգւոցն հայրազատ եղբարցն` Մանգտեւագին եւ Յոհաննէսին, եւ իւրեանց ծնողացն հաւրն` Մեծատրուն, եւ մաւրն` Սառին, եւ փոխեցեալ եղբաւրն Սահակին, եւ կենակցին իւր Շնահաւորին, եւ միւս եղբաւրն Յովանիսին, որ առ աստուած փոխեցաւ, եւ Մելիքսեթին, զի աստուած ողորմեսցի նոցա: Ընդ նոսին եւ ինձ աստուածողորմի ասացէք, որ զսա գրեցի` Ստեփանոս սուտանուն քահանայի, որ զանունս ունիմ եւ զգործս ոչ, եւ կողակցին իմոյ Մինայի, որ յայսմ ամի առ աստուած փոխեցաւ, եւ իմոցն ամենայնի:

Գրեցաւ ի թուականիս ՊՁԲ (1433):

 

ՅԱՂԱԳՍ ՏՆՕՐԻՆՈՒԹԵԱՆՆ ՔՐԻՍՏՈՍԻ, ԹՈՎՄԱՅԻ ԱՔՈՒԻՆԱՑՒՈՅ

Երեւան 3936

 

Գրիչ Գուլիար

 

ա

Եղբայր ֆրա Սարգիս, խոշորութեան գրոյս անմեղադիր լեր վասն բազում պատճառաց, եւ զանարժան եւ զփանաքի նուաս[տս]` ֆրա Գուլիարս յիշեա \\\

 

բ

Նորոգող եւ կազմող՝ Դոմինիկոս Շահապոնցի

 

Զֆրա Դոմինիկոս Շահապոնցի` վերըստին նորոգող եւ կազմող յիշեցէք ի մաքրափայլ յաղօթս ձեր, ո՜վ սուրբ սիրօղք այսմ սուրբ աստուածաին գանձիս: Աղաչեմ վասն սիրոյն Քրիստոսի յիշել յաղօթս նաեւ զհոգեւոր եւ զմարմնաւոր ծնօղսն իմ, որ հանկ[ուց]եալ են ի Քրիստոս: Նորոգեցաւ ի թվ. Հաոց ՊՁԲ (1433):

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Փիրղ. Նօտ. 102, Մուշ. Ս. Առաքելոց վանք

 

Վայր` Մոկունք գիւղ

 

Գրի մի աւետարան ի թվ. ՊՁԲ (1433), ի պարոնութեան Ամիր-Աբտալին, ի հայրապետութեան տեառն Կոստանդեայ, ի գիւղն Մոկունք:

 

ԺՈՂՈՎԱԾՈՅ

Երուսաղէմ 1631

 

Գրիչ` Թադէոս Ավրամենց

Վայր` Կաֆա

 

  Ի թվին Հայոց ՊՁԲ. (1432) ամի եւ ի մարտի ամսոյ Ժ. (10) աւարտեցաւ լուծմանք Պէրի արմենիասին, որ է իմատս մեծի եւ անյաղթ փիլիսոփայի սրբոյն Դաւթայ քաջ իմաստասիրի, եւ լուծեալ ի մեծ հռետորէ Յովաննէսէ Որոտնեցոյ, եւ ի լուսաւոր րաբունապետէ Գրիգորէ եռամեծէ:

Եւ զմնացեալս զայս ի յիմաստասիրացն գրոց խնդրեալ մեր ի բարեսէր վարդապետէն մեր` ի տէր Սարգիս քաջ րաբունոյ, առ ի կարդալ, եւ նա խոնարհեալ յաղաչանս մեր աշխատեցաւ ընդ մեզ եւ կարդացաք` սկսեալ ի դեկտեմբեր ամսոյն, աւար[տե]ցաք || կորովն` մին ճառ [կարդալով], յայնպէս որ ըստ օրէ գրելով հոգ ի մտի [ու]նէի մի ինչ բան դժուար[ի]մաց, ծածուկ եւ անյայտ մնասցէ ի սմ[ա]նէ, վասն որոյ` զոր դիւրիմաց արուեստի եւ բացատելով ի միմեանց գրեցի եւ ի լու սան|| ի դասէն իմացեալս դրոշ[մեցի] ի վանս [մենա]ստանի մեծի սրբոյն Անտոնի անապատականի, առընթեր մեծի մայրաքաղաքի Կաֆայի, յաշխարհս Հոնաց` Գազարիա կոեցելոյ: [Ե]ւ ի հայրապետութեանն տեառն Կոստանդընեա, [ե]ւ եպիսկոպոսութեանն նահանգիս մեր Կաֆայի եւ Ղրիմի` տէր Կարապետի սրբասիրի, եւ ի վարդապետութեանն տէր Սարգիս քաջ հռետորի` երջանիկրաբունապետի` մերոյ վարժապետի:

Արդ, որք պատահիք սմա կարդալով եւ կամ օրինակելով յիշսջիք սրտի մտօք ի Քրիստոս ի բարի մասին զանարժանս` Թադէոս Ավրամենց կոչեց[ել]ոյ եւ ծ[նաւ]ղսն իմ:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 7305

 

Վաճառքի գիր

 

  Յանունն աստուածոյ ես Մարտիրոս Աբրայհամու որդի, Թադէոս քահանայն եղբայրորդի: Յորժամ վաղճանեցար հորեղբարն իմ Թադէոս քահանայն, ես` Մարտիրոս զնորայ Աւետարանս ծախեցի Յակոբ քահանային Ո. (600) դկն. (դեկան), գնին առի մին կով ու մին եզն, ու մատաղ արարի Թադէոս քահանային: Ով ոք որ յայսմ հետէ առնէ այս Աւետարանս, կամ յիմ ազգէ կամ յաւտարաց ՅԺԸ. հայրապետացն անիծած եղիցի եւ մասն զՅուդաին եւ զխաչահանուացն եւ զԿայէնին առցէ:

Մուսուլման ՄուտամՓաշին վկայութեամբ, Եատկարին վկայութեամբ, Սատաթիարին` Սապատինին որդոյն վկայութեամբ, Կարապետ քահանային, Մկրտիչ քահանային, Յոհանէս քահանային` սոցա վկայութեամբ, եւ ես` Բարսէղ քահանայս, որ զգիրս գրեցի` վկայ եմ: Այլ եւ տանուտէրացս վկայութեամբ` Տիրատրին վկայութեամբ, Խութլուպէկին վկայութեամբ,   Գրիրորին վկայութեամբ, Ամսաջանին վկայութեամբ, Պապիկին վկայութեամբ, աստուծոյ վկայութեամբ, մեք ամենեքեան վկայ եմք առաջի աս տուծոյ, որ այս Աւետարանս գնեց Յակոբ || քահանայն ի Մարտիրոսէն, ի վայելումն անձին իւրոյ եւ յիշատակ ծնողաց իւրոց:

Եւ ես Յակոբս` անարժան քահանայս, յերեսս անկեալ աղաեմ զամենեսեան, որք հանդիպիք այս սուրբ աստուածային եւ աանապական գանձարանիս կարդալով կամ աւրինակելով, յիշեսջիք ի բոլոր սրտէ գըծընողսն իմ` զհայրն իմ զՊէկին եւ զմայրն իմ զՆազ, եւ զեղբայրն իմ զՎարդան, եւ զՍեւալան, զՄցլիքշայ, զԱրթուխշայ, եւ զքոյրն իմ զՎախախ, եւ զբազմերախտ հայրն իմ ըստ հոգոյ եւ զվարդապետն` զՄկրտիչ քահանայն, եւ զամենայն աստուածային աւրհնութեանց արժանաւոր մայր վարպետին իմ զՍամար, վասն զի բազում եւ անչափ երախտիս ունին ի վերայ սեր, եւ զայլ ամենայն արեան մերձեւորսն իմ զոր կան այժմ, եւ որոց գնացեալ են առ աստուած, զքեռին իմ զՄարտիրոս, եւ զմծ մամն իմ զՍիրամարգ: Յորջամ յաղաւթս կայցէք յիշեսջիք ի մաքրափայլ ձաղաւթս ձեր զվերոյասացեալքս ի սմա, եւ զիս զՅակոբ քահանայս աղաչեմ յիշատակել առաջի անմահ գաոինն, ո՜վ սուրբ ընթերձողք, վասն զի բազում տենչանաւք եւ բազում փափա[գա]նաւք ըստացայ զսուրբ Աւետարանս յիշատակ ինձ եւ ծնողաց իմոց, զոր վերոյ գրեցաք…

Ի թվ. ՊՁԲ. (1433)…

 

ՃԱՇՈՑ

Երուսաղէմ 3232

 

Գրիչ` Տիրատուր

Վայր` Երուսաղէմ

 

Գրեցաւ սա ձեռամբ մեղապակտ եւ անարհեստ գրչի Տիրատրոյ ի թվականութեանս Հայոց ՊՁԲ. (1433), ի նոյեմբեր ԻԸ. (28), ի սուրբ քաղաքս Երուսաղէմ, ընդ հովանեաւ սուրբ Փրկիս, որ կափարիճ վէմն է եւ Քրիստոսի բանտն, ի հայրապետութեան տեառն տէր Կոստան||դեա Հայոց կաթողիկոսի, եւ ի սուրբ քաղաքս Երուսաղէմայ եպիսկոպոսութեանն տէր Մարտիրոսի, եւ ի փակակալութեան սուրբ Յակոբայ Գրիգորիսի անյաղթ փիլիսոփայի եւ անհաս ձայնաւորի, եւ նորին ձեռնասնունդ աշակերտի փոքր եկեղեցապանի Յովանէս կուսակրաւն աբեղայի, եւ սուրբ Յարութեան լուսարարին` Մարուգէ ճգնազգեաց աբեղային, եւ այլ մանկագոյն վճիտիմիտ աբեղային` Թորոսին, որ ի Յարութեանէն մինչ ի վարդավառն գրեց, աստուած պահէ զինքն, ամէն:

 

ՃԱՇՈՑ

Երեւան 4656

 

Հետ ստացող` Ուլուպէկ

Վայր` Ղրիմ

 

  Զվերջին ստացող սուրբ գրոցս զպարոն Ուլուպէկն, որ ստացաւ զսա ի հալալ վաստակոց իւրոց եւ ետ յիշատակ ի սուրբ Սարգիս եկեղեցիս յիշատակ իւր, եւ ծնաւղաց իւրոց, եւ եղբարց, հօրն իւրոյ պարոն Շահինշային, եւ մօրն ՋումլայԽաթունն, եւեղբարց իւրոց` Տակալպէկին եւ Նիկողո||սին…

Ի թուիս Հայոց ՊՁԲ. (1433) եւ դեկտեմբեր ամսոյ ի Ա. (1) գնեց պարոն Ոլուպէկն զսուրբ մատեանս Ռ, (1000) սպիտակ ի յԱւետիքէն, եւ է այս Աւետիքս եղբայր Յովել աբեղին, եւ սոքա որդիք Յովանէսին, եւ նա Սարգիս քահանային, եւ են սոքա յազգէ Նատերանց:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Արմաշ 145, Յ. Թոփճեան, Ցուցակ, էջ 287

 

Գրիչ` Յովաննէս

 

Ողորմեա ստացողի սորա Թոմա քահանային եւ ինձ մեղաւորիս յովաննիս, ի թվ. ՊԾԲ. (1433) գրեցաւ: Զստացող սորայ եւ զսուրբ Աւետարանիս Թումայ քահանայ, որ ստացաւ զայս ի հալալ արդեանց իւրոց յիշատակ իւր, եւ զծնակղաց իւրոց` հաւրն իւր Ամիրին եւ մաւրն իւր Ալամին, եւ հաւրեղբայրն իւր զՏիրատուր, եւ զոնքանչն իւր զԱրզումանն, եւ զամուսինն իւր զԱզիզ, ի վայելումն որդեաց իւրոց Ղուկաս սարկաւագին եւ Սուքիասին եւ Վրթանեսին: