Հայերէն Յիշատակարաններ

       1337
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Երեւան 212 (Տես նաեւ 1578 եւ 1631 թ. թ. )
      
       Գրիչ ` Աւագ
      
       վայր` Ատրպայկան աշխարհ,
      
       Սուլտանիա-Թավրէժ
      
       ... Յորոց միջի հասեալ աջողակութեամբ եւ գեր քան զբնաւս յընդրութիւն բարւոյն, գեղաղէշ եւ շնորհաշուք յորդիս Սիովնի անդրանիկն եւ Հայոց Մեծաց թագազարմից ժառանկն, տէր տանն Սիսակայ` մեծիմաստ պարոնաց պարոն Պեշգէն, սնեալն սրբութեամբ, սիրող եղեալ սրբազանից կտակարանաց, գիտելով խոհեամ ընդրութեամբ զսնոտի կենցաղս անհաստատ բերուն, յաղագս որս զձեռն յուսոյ ի գործ արկեալ մեծաւ տարփանօք, եւ ստացաւ զանհամեմատ փարթամութիւնս, եւ որ պահին մշտնջենապէս տալով ընդ սգալի յոլովութեան գանձուցն եւ զանչափ յոժարութիւն ըղձի ց, եւ ստացաւ զպատ
      
       ւակա||ն մարգարիտս զայս ի վարժումն եւ ի վայելս ներհուն եւ սըրբազան մտաց իւրոց , եւ նորաբոյս ոսկեբողբոջ աստուածատուր հարազատ ծիրան[ա]ծին եւ բարենշան զաւակին իւրոյ Էլիկումին, եւ աստւածապատիւ եւ մեծաշուք ծնողաց իւրոց աստուծով զօրացելոց` մեծ իշխանաց իշխանին եւ մեծահաւատ բարեպաշտին պարոն Բուրթելին եւ մեծուհոյն` պարոն Վախախին, նաեւ պարծանաց սիրալիր հարազատին իւրո` պարոն Իւանէի, եւ ի յիշատակ մեծայոյս եւ երկեղազարդ ամուսնո իւրո` փոխեցելոյն ի Քրիստոս:
      
       Արդ, եղեւ սկիզբն եւ աւարտ տառատպութեան աստուածային մատենիս յաշխարհն Ատրպայկան, յարքայանիստ քաղաքն Սուլտանիայ եւ Թավրէժ, ընդ հովանեաւ սրբոյ մօրն լուսո եւ սրբոյն Սարգսի զաւրավարի, ձեռամբ անիմաստ եւ անարհեստ փցուն գրչի եւ ոսկենկար ծաղկի Աւագի` յետին կարօտի բանի, ի թվաբերութեան ամի մարդեղութեան տեառն մերո եւ փրկչին Յիսուսի Քրիստոսի ի Ռ. եւ ԳՃ. եւ Խ. (1340)
      
       ամն, եւ ըստ գրոյս թվո ՉՁԶ. (1337), || ի բռնակալութեան ազգին նետողաց կարճակեցին Արփայի, եւ յիշխանութեան զօրացելոյն Յիսուսիւ եւ փառաց ի փառս բարձրացելոյն կրկին կենօք եւ աշխարհօք` մեծ իշխանաց իշխանին պարոն Բուրթելին, հօր վերասացեալ զարդու զաւակին պարոն Պոշգէնին` ստացողի աստուածաին գանձուս, եւ ի վերատեսջութիւն եպիսկոպոսութեան տեառն Սարգսի մետ[ր]ապօլտի, ի դպրապետութեան մեծ հռետորին Եսայեա: Այլ եւ, որք օգտիք եւ
      
       վայելէք աստուածային բուրաստանէս ընթերցմամբ կամ գաղափար ունելով, յիշեսջիք ի սրբամատոյց եւ աստուածահաճոյ աղօթս ձեր զտէրն մեր ըստ մարմնո. զայրն զուարթնոց ցանկութեանց զխոհեամ խորհրդանն զմեծայոյս պարոնաց պարոնն զՊեշգէն, բարեյաղթ ծնողօք, զարմօք, հարազատօք, որ մեծաւ սիրով եւ կատարեալ հաւատով զաւակ ի Սիոն ստացաւ զսա եւ ետ նուէր արձան անմոռանալի ընդ
      
       այլ բազմութեան արդեանցն եւ զոսկեծաղիկ բազմածախ, անգին եւ անհամեմատ աւետար || անս յիւր սեփհական եւ գերահռչակ մեծ ուխտն Տաթեւոյ, ի յիշատակ գերեզմանի աղախնոյն Քրիստոսի եւ յոյժ չքնաղագեղոյն Փաշային, որ էր ամուսին ն որին եւ տղա հասակաւ փոխեցաւ յաստեացս: Զոր եւ աղաչեմք զամենեսեան խնդրել ի Քրիստոսէ նմա եւ վերոյգրելոցդ եւ մեզ տալ զանվաղխճան զկեանսն, եւ ուրախութեամբ վայելել զաստիսս, եւ զմշտնջենաւորն` ընդ Քրիստոսի յանըսպառ յաւիտեանն: Այլ եւ ոք մի իշխեսցէ զսուրբ աւետարանս գողանալ, կամ թուղթ կտրել, կամ հանել ի սուրբ եւ ի գերամաքուր յուխտէ Տաթեւոյ մեծի եկեղեցոյն, մասն եւ բաժին զԿայենին, զՅուդային եւ զխաչահանւացն առցէ եւ անէծս ցաւագինս ժառանգեսցէ , ամէն:
      
       Դարձեալ, մեծաւ աղերսանօք կրկին աղաչեմ զհանդիպողսդ սուրբ աւետարանիս, միով տէր-ողորմայիւ յիշել զիս զԱւագս կարոտ բանի եւ զծնողսն իմ, զի յոյժ սիրով, փրցփրցուն գրչաւ եւ տարտամ ձեռամբ գրեցի, ոսկեցի ծաղկերանգ եւ կազմեցի: Եւ որպէս յիշէքդ` յիշեալ լիջիք:
      
       ՃԱՌԸՆՏԻՐ
      
       Երեւան 3787
      
       Զստացաւղ սուրբ գրոցս զՊարոնիկ ռայիսն եւ զպարոն Տուածն` տամբ եւ տղայիւք յիշեսջիք ի սուրբ տաւնի աստուածազաւր վկայիս, եւ զԳրիգոր քահանայ կամեցող բանիս, եւ զհանդիպեալս աստ` զտէր Աւագ գրիչ, եւ զամենայն աշխատեալքս ի սմա, եւ որ յիշէ յիշել լիցի յարարչէն ամենեցուն:
      
       ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ ԵՐԿՈՏԱՍԱՆ ՄԱՐԳԱՐԷԻՑ, ՆԵՐՍԷՍԻ ԼԱՄԲՐՈՆԱՑՒՈՅ
      
       Երեւան 3606 (տես նաեւ ` 1303 թ. )
      
       Ստացող ` Աւաքտէր
      
       վայր ` Գայլիձոր
      
       Արդ, աղաչեմ զամենիսեան, որք հանդիպիք այսմ աստուածա-
      
       շունչ մատենիս երկոտասան մարգար[է]իցս վերտառութեանս եւ Դան[ի]էլի մարգ[արթէին, յիշեսջիք զանարժան եւ նուաստ Աւագտէր սպասաւոր բանի, որ անուամբ միայն եմ վ[արդա]պ[ետ ] եւ ոչ ելով
      
       զարդինական, որով տեսական աւրինի, || որ բազում ժամանակս աշխատեցայ առ ոտս մեծ րաբունապետացն Յեսայի եւ Տիր[ատր]ոյ. եւ գնեցի զսայ ի հալալ ընչից իմոց` ի Ճ. (100) մթխալ արծաթ, ի Գայլիձորին, ի թվ[ին ] հայոց ՉՁԶ. (133 7): Արդ, երես առտ (այսպէ'ս ) անկեալ աղաչեմ դարձեալ կրկին, որք ընթեռ[ն]ոյք զաստուածային տառս, յիշման արժանի արարէք զԱւաքտէր վարդապետ[ս ], մեր ծնաւղաւքն հանդերձ. եւ ով գիրքս անկանի տարէն ինձ Բ. պատարագ մատուցանէ:
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Ս. Ջալալ. Ճանապարհ. մասն Բ. էջ 158 -160 (Ն . Նախիջեւան
      
       սբ. Լուսաւորիչ եկեղեցի)
      
       Ստացող ` Վասիլ
      
       վայր` Կիլիկիա Այա՞ս
      
       ... Գրեցաւ սուրբ աւետարանս ձեռամբ Ստեփաննոսի գրչի ի թուականիս Հայոց ՉԽԶ. (1297), ի թագաւորութեան Հայոց Սմբատայ, ի հայրապետութեան տեառն Գրիգորի, ի յիշատակ մեղուցեալ քահանայ Մանուէլի, եւ կողակցի իւրոյ Իշխանաւրէ, եւ ծնողաց իւրոց, եւ ամենայն զարմից, ի վայելումն որդւոյ իւրոյ Յովհաննէս դպրի: Արդ, աղաչեմ զամենեսեան, որք օգտիք եւ ընթեռնուք զսուրբ աւետարանս , յիշեսջիք զգրօղս սորա զՍտեփաննոս քահան այ, եւ զծնօղս իւր, եւ զամենայն զարմս իւր, զմեղօք դատապարտեալ ծառայս աստուծոյ զԳրիգոր քահանայ, եւ զծնօղսն մեր, եւ զկողակիցս մեր զՀեղինէ, եւ զորդիս մեր, զի ոսկւով զարդարեցի զսուրբ աւետարանս այս առ ի յիշատակի հոգւոց մերոց: Եւ որ յիշենն զմեզ` յիշեալ լիցին ի նոյն ողորմածն աստուած, որ է օրհնեալ յաւիտեանս , ամէն:
      
       Արդ, յետ կատարելոյ զսուրբ աւետարանս ամենայն օրհնութեանց արժանիքն, զորս յիշեալ են յիւրեանց յիշատակարանն, անկեալ էր սուրբ աւետարանս ի հանգուցեալ հոգին` ի տէր Սիրունին, որ էր դռնապան արքային Հայոց Լեւոնի: Եւ նա շնորհեալ էր ի յԱտանայ խէչ (=մօտ ) իւր տնոյն, որ կոչի Անհամբեր Աստուածածին: Նա , ի բազմանալ անօրէնութեան մերոյ` վասն բազում մեղաց մերոց անօրէն նայիպն Հալպայ Ալթուն Պուղայն, իբրեւ զռափսակ եւ զանձն առաջին, խաբեալ զարքայն հայոց Լեւոն բազում բանիւք եւ անհոգ ցուց եալ, եւ էր արքայն անհոգ նստեալ յԱտանայ, եւ աշխարհն ամե-
      
       նայն անհոգ. ամէն մարդ ի յիւր տուն ու յիւր գործն, վստահ ի սուլտանին ամանաթն, եւ ի լայն, որ մեր դեսպաններն մնալովն առ սուլտանին եւ առ անօրէն ամիրայս:
      
       Եւ սա խաբէութեամբ առեալ զՀալպայ հեծեալն, անուանելով թէ յԵփրատ ի ճանապարհ կու երթամ, ու յիշուից յերկիրս ի ԻԶ. (26) մայիսի, ի հինգշաբթի, յաւուր համբարձման փրկչին: Եւ էրէկ ղորդ ի Մլունն, ի յԱտանայ ու ինչվի Տարսուս, եւ առեալ բազում լուղակս, ու մարդ, ու անասուն, ու արար ուժով սպանումն, ու արար բազում աւէր ու այրեցումն: Եւ արքայն հազիւ զերծեալ յԱտանայ, ու գնացեալ իմու Լեւոնին առջեւ: Եւ կեցաւ ինն օր յերկիրս ու ելաւ, եւ վարեցաւ գերի սուրբ աւետարանս ի Հալապ, հետ այլ անօթից եկեղեցւոյն: Եւ գտեալ զսա օրհնութեանց արժանին, պատուելի իշխանն` պարոն Պետրոս Խպաեանց, որ առաքեալ էր դեսպան առ անօրէն ամիրայս, եւ վասն աստուծոյ սիրոյն եւ գիտելոյ, որ մեր եկեղեցւոյն էր` գնեալ զսա եւ բերեալ յերկիրս, եւ ետ յանարժան ծառայս աստուծոյ եւ ձեր ի վայելս, որ եմ թղթագիր արքայիս, եւ առեալ զգինն, զոր գնեալ էր յանօրինացն: Եւ ես մեծաւ սիրով եւ յոյ ժ փափագանօք ընկալայ զսա ի վայելս սուրբ եկեղեցեաց եւ սուրբ տաճարին տիրամօր Աստուածածնի:
      
       Եւ յետ աւերելոյ զերկիրս անօրինացն, դարձեալ խաբէութեամբ, թէ` այն զոր եղաւ` եղաւ, սուլտանն ընդ ձեզ սէր է , տուք զմալն. ու առ խասատ մի մալ` ի մէնէ` որ էր ԶՃՌ. (600, 000) դր[ամ ], ու տարի մի ի բուն, ինչվի մէկ այլ ապրիլն, ծեծելով ու հարամով անցոյց զերկիրս: Եւ յետ մալին առնելոյն սուլտանին ուզեց զբերդերն, զգետին այն դեհին, զոր այլ էր տուած: Նա արքայն Լեւոն առաքեաց զպարոն Պաղտին մարաջախտն ու զիս` զանարժանս զՎասիլս առ սուլտանն Եգիպտոսի Նասրն, ուզելով ամանաթ, որ ինքն` արքայն երթայր առ ինքն վասն փրկութեան երկրիս: Նա անօրէնս այս Ալթուն Պուղայս արգել զմեզ ի Հալպայ բերդն ի զնդան: Եւ ինքն մտաւ հեծելով յերկիրս եւ էառ զՆղիրն: եւ յետ բազում տանջանացն ի զընդանն, հետ Է. (7) ամսոյն հասեալ վախճան [Պաղտին ] մարաջախտուն, որոյ ողորմեսցի տէր Յիսուս եւ տացէ իր պսակ մարտիրոսական, եւ բերեալ մարմինն ի Հայք: Եւ զիս արգել անօրէն ամիրայն բոլոր տարի մի: Ու կուզէր սուլտանն, զոր Ջահան կտրէր, ու շատ ջանաց արքայն վասն փրկութեան երկրին ու չկարաց: Եւ երկրորդ տար ին մտեալ նոյն ամիրիս այլ վայր յերկրիս, բազում հեծելով արաբնով (այսպէ'ս ), ու աւերեցին զերկիրս` զլեառն ու զդաշտս, ու արին բազում սպանումն, ու առին անբաւ ծառայս ու առ, ու կու կորսնէր երկիր: Նա անճար կեցաւ թագաւորն ու կատարեաց զսուլտանին կամքն, ու էրետ, զոր կտրէր Ջահան` բերդերովն ու զերկիրն ու զպանծալին այս Այաս, զոր բազում ծախիւք շինեալ էր:
      
       Եւ հասեալ ի յանարժանս խնամքն աստուծոյ բարձրելոյն, բարեխօսութեամբ իր սուրբ մօրն կուսին Մարիամայ, ազատեաց ի բանտէն ու եկի յերկիրս:
      
       Եւ ի սոյն ամի տագնապ մեծ էր յերկիրս Կիլիկիոյ յահէ անօրինացն, ի սրոյ, ի գերութենէ եւ ի սովոյ, որ չմնաց շէն յետ ի բերդերոյն, զոր մնացին, ոչ մարդութիւն յետ այնոց, որ ի բերդերն ի փախուստ էին ակն ունելոյ ողորմութեան աստուծոյ:
      
       Արդ, աղաչեմ զամենեսեան վասն սիրոյն Քրիստոսի, որք օգտիք ի սուրբ աւետարանէս կարդալով կամ օրինակելով, յիշեցէք առաջի Քրիստոսի եւ մեղաց թողութիւն խնդրեցէք, նախ եւ առաջին ստացողաց սուրբ գրոցս, եւ երկրորդ ստացողին զսա` սիր Սիրունին, եւ իշխանին պարոն Պետրոսին, որ ազատեաց զսա յանօրինացն, եւ յետոյ անարժանիս Վասիլի, եւ ծնողացն իմոց Ստեփաննոսի եւ Մարիամու, եւ Ալէծին, եւ ամուսնոյն իմոյ Սպլի, դեռաբոյս որդեկին իմոյ անդրանկին` Յակոբայ, որպէս զի ընդ միոյ հարիւրապատիկ հատուսցէ աստուած աստ եւ ի հանդերձեալն: Գրեցի զսա ի դառն եւ ի յետին ժամանակիս, ի մարդեղանալոյն Քրիստոսի աստուծոյ, յուսոյն մերոյ ՌԳՃԼԷ. (1337), եւ ի հայոց թվ. ՉՁԶ. (1337), եւ Քրիստոսի փառք յաւիտեանս , ամէն:
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Ազգ. Հանդէս, Բ. գիրք. 1897 թ. էջ 284 (Ջաւախք, Վաչիան գիւղի եկեղեցի), (տես նաեւ 1349 թ. )
      
       Գրիչ ` Յովհաննէս
      
       վայր` Բզնունեաց գաւառ, գիւղ ` Աղէթ
      
      ... [Գրեալ ] ի յստոյգ աւրինակէ, կենաւք տառապանաւք եւ բազում պանդխտութեամբ: Ի մեծ թուիս ի յեղանական շրջագայութեան արեգական ստորիջիւք երկնաչու ճանապարհաւ յերկնից յերկիր հայելով, ըստ արարչութեանցն չափեալ` յելանելոյն Ադամայ ի դրախտէն ԶՌ. եւ ԶՃԱ. (6601) ամ, ըստ եօթանասնիցն, որում մեք վարիմք, եւ է ի մարդեղութենէ բանին աստուծոյ անժամանակ էին եւ փրկչի Յիսուսի Քրիստոսի ամս ՌՅԼԹ. (1339), իսկ ի թուոյ խոսրովային յաբեթեանս տոմարի ՉՁԶ. (1337), եւ էր մեծ շրջանին ՄԽԵ. (245): Ի յառաջնորդութեան տէր Զաքարիայի, եւ ի յաշխարհակալութեան մեծ ինքնակալին Մահմուտ խանին, որ տիրէ բազում ազգաց, ունելով ի ծովէն Պոնտոսի, մինչեւ ի ծովն Կազբից եւ մինչեւ ի գետն Ջահուն կոչեցեալ: Ի կաթողիկոսութեան հայկազանց սեռից տեառն Յակոբայ, եւ ի թագաւորութեան Լեւոնի` նստեալ ի գահն կիլիկեցւոց, զոր տէր աստուած պահեսցէ անսասանելի զաթոռ հայրապետական եւ զթագաւորական, զի յիշել զանուանս նոցա սասանեալ սաքրին եւ ոչ եւս երեւին թշնամիք ճշմարտութեան:
      
       Այլ եւ գրեցաւ սուրբ աւետարանս ի գաւառիս Բզնունեաց, ի գեղս
      
       առ ափն ծովու, որ կոչի Աղէթ , ընդ հավանեաւ սրբոյ Կարապետին, ի վայելումն եղբաւրորդոյն իմոյ Պետրոս քահանայի:
      
       ԳԻՐՔ ԵՒԹՆ ԱՌԱՔԻՆՈՒԹԵԱՆՑ ՊԵՏՐՈՍԻ ԱՐԱԳՈՆԱՑՒՈՅ
      
       Երեւան 46
      
       Թարգմանիչ ` Յակոբոս
      
       վայր ` Քռնայ
      
       Արդ, յամի ծնընդեան փրկչին մերոյ հազարերորդի երեքհարիւրերորդի երեսներորդի իններորդի թարգմանեցաւ գիրքս եւթն առաքինութեանց, եւթն պարգեւաց հոգոյն սրբոյ եւ եւթն երանութեանց ի լաթին բարբառոյ ի հայս, հաւաքեալ ձեռամբ ֆրա Պետր[ոս]ի ազգաւ լաթին եւ աշխարհաւ Արագօնեցի, ի կարգէ քարոզողաց սրբոյն Դոմինիկոսի, որոյ թարգման էր Յակոբոս ազգաւ հայ, եւ սա դարձեալ ի կարգ[է]ն Դօմինիկոսի:
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Ալիշան, Սիսական, էջ 95
      
       Վայր ` Սիւնիք
      
       ... Ի տէրութեան տանն Սիսակայ մեծի սպարապետին Հայոց եւ Վրաց` թագազարմ իշխանին Բուրթելին, եւ լուսընծայ ծիրանածին զօրու եւ գամիր քաջ զաւակաց նորին Պեշգենի եւ Իւանէի, որ ամենայնիւ նման գոլ հօրն բարեպաշտի, այսինքն խոհանակութեամբ եւ մատակարարութեամբքն զաշխարհս եւ զզօրս, նաեւ յառաջադէմ յարքունիս եւ մեծափառ, զի մեծարանս արար տէր երեսաց սոցա:
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Երեւան 6151
      
       Վայր` Վայոց-ձոր, Բոլորաձոր անապատ
      
       Փառք ամենակարող եւ անբարժանելի սուրբ երրորդութեանն, որ հասոյց զմեր տկարութիւնս ի յաւարտումն եւ ի վերջին գիծս սուրբ աւետարանիս:
      
       Արդ, գրեցաւ սա ի թվականիս հաոց ՉՃՁԶ. (1337), ի Ձորիս Վայոց , ի յանապատիս, որ կոչի Բոլորաձոր |||
      
       ՄԱՍՈՒՆՔ ՀԻՆ ԿՏԱԿԱՐԱՆԻ
      
       Վիեն. 274. Տաղ. Ցուց. էջ 695-696
      
       Գրիչ ` Մարգարէ
      
       վայր` Բերդձոր դղեակ
      
       Փառք ... գրեցաւ աստուածային հոգեբուխ գիրք առակաց իմաստնոյն Սողոմոնի , աստուծոյ պատուեալ թագաւորին, ի թու. Հայոց ՉՁԶ. (1337), ձեռամբ անարհեստ եւ մեղասէր գրչի Մարգ[արէ ] կոչեցեա լ, հրամանաւ սրբասնեալ քահ[անայի ] Ղազարու, ի դղեակս, որ կոչի Բերդձոր, ընդ հովանեաւ սուրբ առաքելոցն եւ բարիակրաւն ճըգնաւորացն Դանիէլի եւ Ղազարու: Արդ, ես նուաստ գրիչս աղաչեմ զամենեսեան, որք աւգտիք յայսմ հոգէաբուխ աղբերէս ընթերցմամբ կամ ընդաւրինակելով, յիշեսջիք ի Քրիստոս զսրբասնեալ եղբայր մեր զՂազար քահանա, եւ թողութիւն հայցեցէք հանգուցելոցն մերոց` հաւրն մերում Դանիէլի եւ մաւրն Մարթայի, ընդ նմին յիշեսջիք զննջեցեալ քորքն մեր` զՀռիփսիմէ եւ զՆորխաթունն...:
      
       ՄԱՆՐՈՒՍՄՈՒՆՔ
      
       Երեւան 767 (տես նաեւ 1511 թ. )
      
       Գրիչ ` Ներսէս
      
       ... Եղեւ զրաւ գրչութեան սորա ի թվաբերութեանս հայոց տումարիս ՉՁԶ. (1337), ձեռամբ յոգնամեղ եւ սուտանուն քահանայի, որ եւ Ներսէս անուն կոչի, ի խնդրոյ սրբամաքուր քահանայի, զոր եւ Մկրտիչ անուն կոչի: Այլ եւ տացէ տէրն ամենի ժառանգել զսա ուրա
      
       ||խալի, շնորհաւք տեառն Յիսո[ւ]սի. եւ լիցի իւր եւ զաւակաց իւրոց յիշատակ անջընջելի, այժմ եւ յաւէտ յապագայի եւ յանսպառ յաւիտենին: Դարձեալ աղաչեմ ես` Ներսէս մեղաւք ի լի, յիշման առնել զիս արժանի, թողութիւն խնդրել անթիւ մեղացն, զոր գործեցի. եւ յիշողացդ թողցէ տէրն բարի, այն` որ առատն է յամենայնի, եւ նմա փառք յաւիտեանս յամենայնի:
      
       Կատարեցաւ ի յամսեանս ի հոկտեմբերի ԺԳ. (13), աւուր երկուշ[աբաթի]:
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Երեւան 7928 (տես նաեւ 1304 թ. )
      
       Ստացող ` Իաղուպ
      
       Ես` ծառայս աստուծոյ Իաղուպս, եւ Մեծ-խաթունս, որ ի մեր հալալ արդեանցն տվաք յիշատակ ի սուրբ Ամենափրկիչն շուրջառ մի ծիրանի խաւուն (՞ ), որ քահանա, որ սպասաւոր լինի ի յաղաւթքն յիշէ զմեզ եւ յամենայն տարի Դ. (4) պատարագ առնէ. Բ. Մեծ-խաթունին եւ Բ. իւր մաւրն` Հիլալին: Եւ մի ոք իշխեսցէ հա նել զշուրջառն ի սուրբ Փրկչէն: Եւ թէ յանդգնի ոք, մասն եւ բաժին զաստւածասպանիցն առցէ, այլ մնասցէ մեզ յիշատակ եւ մեր ծնաւղացն, եւ կատարաւղքն աւրհնին յաստուծոյ , ամէն:
      
       Ի թվ . ՉՁԶ. (1337):
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Երեւան 2844
      
       Գրիչ ` Աստուածատուր
      
       Թվ. ՉՁԶ. (1337) Խ[նդրե՞մ զմեղա]պարտ դպիր զԱստուածատուրն եւ զծնողսն իմ [յիշման ] արժանի առնէք, աղաչեմ եւ Քրիստոս զձեզ յիշէ , ամէն:
      
       ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ ԻՆՆ ԵՐԱՆՈՒԹԵԱՆՑ
      
       ԳՐԻԳՈՐԻ ՆԻՒՍԱՑՒՈՅ
      
       Երեւան 749
      
       Գրիչ ` Վարդան
      
       վայր ` Գլաձո՞ր
      
       Վիմարդեան գլուխ բանի,
       Իննեակ թուով յաւէտ խօսի,
       Տէրն է քարոզ բարձր ի վիմի,
       Աշակերտացն տեառն Յիսուսի:
       Ահա ասել զտեառն ձայնի
       ոյժ աղքատացն երանելի,
       Հոգով լինել իբր զոսկի,
       Մաքուր մարմնով մինչ ապակի.
       Րախ լինել, հեզ եւ բարի,
       ժառանգ վերինն կայանի,
       Հաւատ եւ յոյս է կենդանի,
       Միշտ ելանել յերկիր բարի:
       Դիտումն է լոյս զգայականի,
       Սգաւորք լինել ի յաշխարհի,
       Յորժամ հոգի տեառն հնչի
       Մխիթարիչ հոգոց լինի:
       Ահա քաղցեալքն երանելի,
       Որ ի սեղան հօրն բազմի,
       Ատել զսէր այս աշխարհի
       Եւ ճաշակել բան կենդանի.
       Նախկնաբար մեզ քարոզի
       Յաստուածային բանն եւ հոգի,
       Թէ ողորմածն երանելի,
       Տէր մարդասէր առ նա ձայնի,
       Հաց քաղցելոյն ճաշակողի,
       Յառաջընթա ի յատենի,
       Յորմէ Յիսուսն այն սոսկալի,
       Հատուցանէ զգործ բարի`
       Եսայիտ վարժապետի,
       Զիմանալի հաց ծասկողիս
      
       Ի Վարդանա աշակերտի,
       Որ մեզ հայցէ առ տէրունի
       Զթողութիւն յաւիտենի,
       Եւ ինքն գտցէ յամենայնի:
      
       ԳՐՈՒԹԻՒՆՔ ԴԻՈՆԻՍԵԱՅ ԱՐԻՈՊԱԳԱՑՒՈՅ
      
       Երեւան 167
      
       Գրիչ` Յովանէս Հոռոմիայրեցի
      
       ա
      
       ... Այս տառս սրբազան մեծին Դիոնոսիոսի Աթենացւոց եպիս կոպոսի գրեցաւ ի ստոյգ եւ յընտիր աւրինակէ, ի հռչակաւոր ուխտէն Հաղբատայ, հրամանաւ եւ արդեամբք եռամեծի եւ անյաղթ վարժապետի եւ ժրաջան հռետորի Եսաեայ:
      
       Արդ, որք աւգտիք ինչ յաստուածազարդ տառէս եւ կամ աւրինակ առնոյք, յիշեսջիք զսրբազան րաբունապետն իմ զԵսայի, հանդերձ ծնողաւք եւ վարդապետաւք: Ընդ նմին եւ զիս, զամենաթշուառ գրիչս Յովանէս Հոռոմիայրեցի, աղաչեմ յիշել ի տէր, եւ յիշողքն յիշեալ լիցին , ամէն:
      
       Ստացող եւ մեկնիչ` Եսայի Նչեցի
      
       բ
      
       Զնուաստ եւ մեղապարտ ոգի Եսայի մի ' մոռանայք յիշել ի բարի, որ ուղղեցի ի սա զստոր, զկէտ, եւ զբան, եւ զտուն: Եւ ի տեղիս դժուարալոյծ բանիցն գրեցի լուծմունս իմով ձեռաւք, որպէս տեսանէք, զի ի ձեռն սակաւուս շահեցայց ի ձէնջ յիշիլ միշտ ծնողաւք եւ վարդապետաւք:
      
       ԳԻՐՔ ՊԻՏՈՅԻՑ
      
       Երեւան 1681 (տես նաեւ 1553 եւ 1757 թ. թ. )
      
       Գրիչ ` Կիւր[ակոս]
      
       վայր ` Գլաձո՞ր
      
       ա
      
       Ո'հ, աղաչեմ, զողորմելի գերիս յիշել` զԿիւր[ակոս ], եւ զծնաւղսն իմ ի մեղաց թողութիւն, եւ որք յիշեն յիշեալ լիցին ի Քրիստոսէ , ամէն:
      
       բ
      
       Զգերաբուն բանի սպասաւոր եւ զբարեաց արժանաւոր յիշատակի` զրաբունապետն մեր զԵսայի [Նչեցի ] աղաչեմ յիշել ի մեղաց թողութիւն, հանդերձ զարմիւք իւրովք. նաեւ զգրող սորին եւ զծնաւղսն իւր աղաչեմ առնել յիշատակի արժանի, եւ յիշողքն յիշեալ լիցին ի Քրիստոսէ, ամէն ամէն:
      
       գ
      
       Թէ գրելոցդ հաւանիս` ընկալ եւ թէ ոչ` ի կամս քո է, այլ զգրողս իմ աղաչեմ յիշել ի Քրիստոս:
      
       ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՈՒՆՉ
      
       Վենետ. 9, Սարգ. Ցուց. Ա. էջ 100
      
       Գրիչ ` Եզեկիէլ
      
       ա
      
       Զմեղապարտ գրիչ Եզեկիէլ ս[ար]կ[աւագ ], բարի մտօք յիշել ի տէր, յերեսս անկեալ աղաչեմ զընթերցողդ:
      
       բ
      
       Մեծ դիտապետն սրբազան
       Եւ քաւչապետն արհիական,
       Որ զօրինակս ետ մեզ ի բան,
       Քրիստոս պահէ զինքն անսասան`
       Հանդերձ իւրովք միաբան,
       Այժմ եւ յաւէտ եւ յապագայն:
       Նաեւ գրիչս արէք արժան
       Բարի կամօք ի տէր յիշման:
      
       ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ ՍԱՂՄՈՍԱՑ ՎԱՐԴԱՆԱՅ ԱՐԵՒԵԼՑՒՈՅ
      
       Երեւան 1183
      
       Գրիչ` Մաթէոս Սեբաստացի
      
       Ո՜վ վարդապետ սուրբ եւ բարի
       Եւ պուետիկոս մեծ րաբունի,
       Յորժամ, որ գիրքս առ քեզ լինի,
       Որ է մատեան մեծի Դաւթի,
       Յիշման առնես զիս արժանի
       ԸզՄաթէոս Սեբաստացի,
       Ըզսեւացեալ մեղաւք հոգի
       Եւ գունակցեալ այծից նմանի.
       Ի յահեղ աւուր մեծի,
       Յորժամ գործիք մարդկան յայտնի,
       Ուր ամենայն բանք սպառի,
       Լեզուս ճարտար անդ պապանծի,
       Ի հարցանել դատաւորի
       Ոչ ունենամ պատասխանի:
       Յայնժամ հաիմ ողորմելի,
       Զաչերս ածեմ արտասուալի,
       Լամ'ւ հառաչեմ կողկողալի,
       Յողորմածացն ոք չողորմի,
       Զի մինչ յաշխարս'ի կենդանի
       Զողորմութիւն ոչ սիրեցի.
       Ի քէն խնդրեմ սուրբ րաբունի
       Եւ աշակերտաց քոին բանի
       Իմ հոգիս ձեզ յանձն եղիցի,
       Յիշման առնէք զիս արժանի:
      
       ԳՐՈՒԹԻՒՆՔ ԴԻՈՆԻՍԵԱՅ ԱՐԻՈՊԱԳԱՑՒՈՅ
      
       Ալիշան, Սիսական, էջ 125
      
       Գրիչ ` Գրիգոր
      
       վայր` Վայոց-ձոր, Հերմոնի վանք
      
      ... [Գծագրեցաւ ] ի նահանգիս Վայոձոր, ի վանս Հերմոնի, ընդ հովանեաւ սրբոյն Գրիգորի ... յիշխանութեան եւ ի տէրութեան տեղւոյս մեծ եւ բարեպաշտ իշխանին Բուրթէլի, եւ զաւակաց նորին` Պէշքէնի եւ Իւանի, եւ ի վարժապետութեան ընդհանուր հայկազեանս սեռի
      
       երջանկի, մեծի եւ երիցս երանեալ հռետորի Տիրատուր առձայնելոյ, առ որ կամք դեգերեալ ի վարժս կրթութեան ... որպէս զաւակ առ ծնօղ, որ սփոփէ զկեանս մեր` ըստ հոգւոյ եւ ըստ մարմնոյ: