Հայերէն Յիշատակարաններ

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 4155

 

Գրիչ` Ազարիա

Վայր` Դէմդէմաշէն

 

ա

 

… Արդ, գրեցաւ սուրբ Աւետարանս ի գեաւղս Դէմդէմաշէնըս, ընդ հովանեաւ սուրբ Աստուածածնիս եւ Սեվանայ սուրբ Առաքելոյն: Ի հայրապետութեան տեառն Սարգիս կաթողիկոսին, եւ փաթշահութեանն Ըռըստամ-բէկին, եւ ի թուականութեան Հայոց ՋԽԳ. (1494), յեռամբ մեղա[պարտ Ա]զարիիս…

Արդ, որք ճաշակէք յաստուածային բուրաստանէս եւ յամենալի սեղանոյս, որք պատահիք սմա տեսութեամբ կամ ընթերցմամբ, յիշեսջիք ի սուրբ եւ ի մաքրափայլ յաղաւթս ձեր զառաջ յիշեցեալ զստացող սուրբ   Աւետարանիս զտէր Անդրէասն, եւ զկողակիցն իւր զՋըհանբաղան, եւ զեղբայրսն իւր զ[Ջհան]շէն, զԾերունն, որ ստացան զսա յիշա[տա]կ իւրեանց եւ ծնաւղաց իւրեանց` հաւրն Շահամիրին եւ մաւրն Նուրմելիքին…   ընդ նոսին եւ զանպիտան գրիչ, եւ զծնաւղսն իմ զԱմիր-Ազիզն, եւ զամենայն արեան մերձաւորսն իմ, եւ զտէր Բարսեղն, որ աշխատեցաւ ի թու[ղ]թ կոկել եւ զուսուցիչն մեր:

Ո՜վ սուրբ դաս երամիս, սխալանաց եւ խոշորութեան գրոցս թողութիւն արարէք, զի ի ճանապարհի էի ի գեղէ ի գիւղ, ի մէջ ընդանեաց եւ ձմեռային || ժամ [խափա]նէին կանոնս կարգել եւ աղանդս շարադրել, յայնժամ խոստանայր սիրտ իմ ի յազգի ազգի խաւսից կանանց:

Ո՜վ սուրբ կարդացողք եւ լսողք, լի բերանով եւ ուղիղ սրտիւ աստուած-ողորմի ասացէք սոցա, զոր գրեցաք եւ զորն չգրեցաք…

 

բ

 

  Դարձեալ, յիշեսջիք ի սուրբ յաղաւթս ձեր զտէր Բարսէղն, որ աշխատեցաւ ի քարտիսի կոկելս: Դարձեալ, կրկին անգամ աղաչեմ յիշել ի տէր աստուած զԲաղտատ Խաթուն, որ մայրական գթով կու ուրախացնէր զիս. եւ զՀռիփսիմեայ Խաթուն, եւ զտէր Բարսէղն, որ բազռրմ աշխատեցաւ հետ մեզ, լի բերանով եւ ուղիղ սրտիւ աստուած-ողորմի ասացէք…  

 

Ծաղկող` Ստեփանոս Առընջեցի

 

գ

 

  Ծաղկեցաւ Աւետարանս ձեռամբ Ստեփանոս եպիսկոպոսի յԱռընջեցոյ, ի խնդրոյ Անդրիաս իրիցու, ի դառն ժամանակիս, զի Դավրէժ շահաստան քաղաքին զեկեղեցին քակեցին եւ մեծ դառնութիւն արարին Հայոց ազգիս, ի թվ. ՋԽԴ. (1495):

 

դ

 

  Նկարեցաւ Աւետարանս ի հայրապետութեան տեառն Սարգսի եւ ի պար[ոն]ութեան Յըռըստամի` նստեալ ի թախտն Հուլաւի:

  Նկարեցաւ Համաբարբառս եւ Աւետարանս ձեռամբ Ստեփանոս եպիսկոպոսի յԱռընջեցո, ի դուռս սուրբ Մարիամ Աստուածածնիս ի խնդրոյ տէր [Անդրիա]ս իրիցու, ի դառն ժամանակւս, զի զքահանայք կողոպտէին եւ հարկս առնէին ի գլխոյն նոցա. թվ. ՋԽԴ. (1495), ի ղանութեան Ռուստամին:

 

ՄԱՇՏՈՑ ՁԵՌՆԱԴՐՈՒԹԵԱՆ

Երեւան 1071

 

ա

 

Գրիչ` Գրիգոր

 

  Զաստուածապատիւ արհեպիսկոպոսն զտէր Ստեփանոս` զստացաւղս սորա յիշեսջիք առաջի Քրիստոսի աստուծոյ մերոյ, ընդ նմին եւ զծնաւղ նորին, եւ զհարազատսն իւր, եւ զգծողս սորա զԳրիգոր քահանայ աղաչեմ յիշել ի տէր. եւ յիշողացդ ողորմասցի տէր, որ է աւրհնեալ յաւիտեանս ամէն:

 

բ

 

Նկարող` Ստեփանոս Առընջեցի

 

  Ժ. (10) ոսկ[ի] գնաց գրոյս, նկարեաց ձեռամբ Ստեփանոսի, ի վանս Առընջուց, թվ. ՋԽԳ. (1494):

 

ՄԱՇՏՈՑ

Երեւան 8357

 

Վայր` Հաղբատ

 

… Արդ, եղեւ գրաւ գրչութեան յայսմ աստուածային եւ հոգենուագ աստուածաբան Մաշտոց վարդապետի արարեալ [գրիս], որ կոչի Մաշտոց, ի թվականութեան հայկազեան տումարի ՋԽԳ. (1494)երրորդի, ի սուրբ եւ ի գերահռչակ ուխտս Հաղբատու, ընդ հովանեաւ սուրբ կաթողիկէիս, եւ աստուածընկալ սուրբ Նշանիս, եւ այլ սրբութեանց, որ աստ կան հաւաքեալ, ի հայրապետութեան Սարգըսի Հայոց կաթողիկոսի եւ ի ղանութեան Թաւրիժի թաղխտի Ռըստամ-պէ[կի || սան-պէկի, եւ յառաջնորդութեան սուրբ ուխտս Հաղբատա տէր Յոհաննէս արհեպիսկոպոսի եւ այլ միեղէն եղբարցս:

Արդ, գրեցաւ Մացտոցս ձեռամբ յոգնամեղ եւ անարժան գրչի սուտանուն աբեղի, որ անուամբս միայն եմ եւ ոչ գործով:

Ես` Յակոբ քահանայս, ետու գրել զՄաշտոցս ի հալալ ընչից իմոց վայելումն անձին իմոյ եւ յիշատակ ինձ եւ ծնողաց իմոց [Բէկբասին, եւ մաւրն իմոյ Շամամին, եւ եղբաւրն իմոյ Հերպետին, եւ նամուսին իմոյ Թանկազիզին, եւ զաւակաց իմոց Էրէմիին, Անանիին, Հովադեղին, եւ Հազարդեղին, Ամիրին, եւ դուս[տ]րն իմ` Շիրազն ու Շուշան]:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Ախալքալակի Կուլիկամ գիւղ, Ալիշան, «Հայկարան»

 

Գրիչ` Գալուստ

Վայր` Հոռոմայր 

 

Գալուստ գրիչս սուտանուն աբեղայ` ծերացեալ ալեօք… գրեցի: Ստացող պարոն Դօշմին, եւ կինն իւր Էդիմելիք, եւ հանգուցեալ եղբայրն Մուրատն, ի վայելս կուսակրօն Մանուէլ աբեղային… նաեւ դստերն իւր պարոն Խաթունջան եւ Հողիջառ(՞) եւ Շահսալթանն, եւ եղբօրորդոյն իմոյ Հէճուպին, եւ որդոյ նորին Գանգիպին (՞), որ ետ օգնութիւն սուրբ Աւետարանիս Ա. (1) ֆլորի… Եւ գրեցաւ Աւետարանս ի թվ. Հայոց ՋՔԳ. (1494), ի դուռն սուրբ Նշանիս Հոռոմայրի, ի յառաջնորդութեան տէր Արիստակէս եպիսկոպոսի, եւ պարոնութեան Լոռոյ պարոն Ղդրին, եւ ի դիւանութեան երկրիս պարոն Դաւթին, եւ եղբօրորդւոյն իւրոյ պարոն Ամիրջանին ||

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 5833

 

Գրիչ` Աստուածատուր

Վայր` Եղեգեաց անապատ

 

… Աւարտեցաւ սուրբ Աւետարանս ի յանապատիս Եղեգեաց, ձեռամբ Աստուածատուր անպիտան ծառայի, ի թվականիս ՋԽԳ. (1494):

Արդ, ցանկացող [եղ]եալ այս սուրբ Աւետարանիս բարեմիտ եւ սրբասէր եւ մեծահաւատ || եւ ստացաւ զսա ի հալալ ընչից իւրոց զլուսաւոր եւ զմաքրափայլ Աւետարանս, բժիշկ հոգոյ իւրոյ, կցորդ յոյս եւ ապաւէն առ Քրիստոս եւ ճար ճանապարհին վերջին, եւ բանալի դրանն արքայութեան, եւ գանձ յերկինս անկողոպտելի, եւ առ Քրիստոս միջնորդ եւ բարախաւս իւրն եւ իւր  ծնաւղացն:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Նոր Ջուղա 403, ՄՏՄ

 

Գրիչ` Թումայ

Վայր` Աղթամար

 

… Եւ արդ, ես… սուտանուն քահանայ Թումայ, որ զձեւ ունիմ քահանայի եւ ի գործոց թափուր եւ ունայն … կատարեցի զսա մեղսամած մատամբս յաստուածաբնակ կղզիս Աղթամար, ընդ հովանեաւ ամենայաղթ սուրբ Խաչիս եւ սուրբ Նշանիս, ի հայրապետութեան տեառն Զաքարիայի, ի թուականիս Հայոց Ջ. եւ ԽԳ. (1494)… բազում աշխատանաւք գծագրեցի զսա ի ստոյգ եւ յընտիր աւրինակէ կենօք տառապանօք ի դառն եւ ի վշտաբեր ժամանակիս, յորում կամք ընդ հարկի անաւրինաց… Զառաջ յիշեսջիք յերկնագնաց յաղաւթս ձեր յիշեալ ստացող սուրբ Աւետարանի, զաստուածասէր տանուտէրն Ամենաւագն, եւ զծնաւղն իւր զՀերպետ եւ զՍուլդան-Մէլիքն, եւ զորդին զԽլղաթն, եւ Ասպահանշէն, եւ զՄուրատն, եւ այլ ոչ ունէին ժառանգ ըստ մարմնոյ, ստացան զսա յիշատակ իւրեանց եւ զաւակացն: Այլ եւ զկենակիցն զԱմենաւագուն` Խաթուն-Փաշէն,  եւ զծնաւղսն իւր զԲաղշաիշն եւ զՍուլտան-Խաթուն, եւ զպապիկն` զԲարձգործենց Աւետին, եւ զկենակիցն Խաթունշէն, եւ զեղբայրն զՄուսեխն, եւ զորդին զՈւսուֆն, եւ զքեռիքն զԿարապետն եւ զԷզդանբաշխն, եւ զհոգեւոր որդին մեր Աստուածատուրն, եւ զկենակիցն զՍալչուկ-Խաթուն, եւ զՎարդան կրաւնաւորն` զփակակալ սուրբ Խաչին… եւ զազգն ամենայն…

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Մ. Բարխուդարեանց, «Արցախ», էջ 112

 

Ստացող` Յոհանէս

Վայր` Աղթամար

 

Զաւրութեամբ աստուծոյ կատարեցի զսուրբ Աւետարանս զայս յաստուածախնամ կղզիս Աղթամար ի հայրապետութեան տեառն Զաքարիայի եւ ի թուականութեան հայկազեանս ումարի ՋԽԳ. (1494), ի դառն եւ ի նեղ ժամանակիս:

Արդ, ես Յովհանէս ետու գծագրել զսուրբ Աւետարանս… 

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 4515 (Ղ. Փիրղալեմեան, Նշխարք պատմութեան Հայոց, Բ. ), էջ 236

 

Գրիչ` Առաքել

Վայր` Մոկաց Բռնաշէն գիւղ

 

… Արդ, կատարեցաւ աստուածախօս Աւետարանս ձեռամբ անարժան եւ ախմար գրչի Առաքելի, ի խնդրոյ պատուական տանուտիրոջ Յովհաննէսի…

Գրեցաւ սուրբ Աւետարանս ի յընտիր եւ ի լաւ օրինակէ, ի յերկիրս Մոկաց, ի գեօղս որ կոչի Բռնաշէն, ընդ հովանեաւ սուրբ Աստուածածնիս, եւ սուրբ Կարապետին, եւ Գէորգայ զօրավարին, ի դառն եւ ի նեղ ժամանակիս, ի թուականութեանս Հայոց ՋԽԳ. (1494):

Արդ, աղաչեմ զսրբութիւնդ ձեր յիշեցէք զառաջին եւ վերջին ստացող սուրբ Աւետարանիս զՅովաննէս եւ զԶաքար…

 

ՈՍԿԵՓՈՐԻԿ

 

Երեւան 6273 (Ղ. Փիրղալեմեան, Նշխարք պատմութեան Հայոց), էջ 367-368, Վան, ի Նորաշէն եկեղեցին

 

Վայր` Մոկաց Դաշտ գիւղ

 

… Արդ, գրեցաւ ճառս որ կոչի Ոսկեփոր, ի վայելումն Վարդան քահանային ի թուականիս Հայոց ՋԽԳ. (1494), ի վայելուչ գեղս, որ Դաշտ ասի, ի յոտս սուրբ Յակոբ հայրապետին… Կէսն գրեցաւ եւ կէսն մնաց շատ ամ, եւ ապա աւարտեցաւ, զի չար ժամանակ եկ ի վերայ երկրիս Մոկաց…

 

ԺՈՂՈՎԱԾՈՅ ՄԵԿՆՈՒԹԵԱՆՑ

Երեւան 3275

 

Գրիչ` Մաղաքիայ

Վայր` Եկեղեաց գաւառ, Կապոսի վանք

 

… Արդ, ես` յետնեալս ի մեջ ընկերի,

Նուաստ եւ հողս ներքեւեալ հոգի

Մաղաքիայ սպասաւոր բանի,

Ի յերկրէն Խախտեաց գաւառի,

Որ այժմ նա Բաբերթ անունի

……………………..

 

Զտնտեսին զառակն յիշեցի,

Խորհեալ սկսա ես ի մտի,

Գիտեմ զին պարտ է ինձ պատշաճի,

Զայն ես առնեմ, որ շահ ինձ լինի,

Ես ցանկացող վաղուց հետ էի:

Բայց մարմնովս ես տկար էի,

Զտկարութիւնս ես ի բաց եդի,

Շնորհաւք հոգոյն տեառն Յիսուսի,

Որ զաւրացուցանող է յամենայնի,

Զիս զորացոյց ի մին րոպէի,

Որ յօժարեցա յայսմ ներգործի,

Որ սկսա գրել գիրքս մատենի,

Որ է յայտնիչ աստուածային բանի,

Զամէնն ի մի ես ժողովեցի

Ի մի տփի, որպես փունջ կազմեցի,

Զինչ որ խնդրեն ի սա գտնի

Եւ հասանեն ի բաղձանք սրտի,

Որ ողորմիս ասեն` ինձ մեղաւորի,

Միոյն հազար եւ նոցա լինի,

Ամէն, ամէն եւ եղիցի:

 

  Արդ, գրեցաւ աստուածային մատեանս ի թվաբերութեանս հայկազանս տումարի Ը. եւ ի Ժ. (18) յոբելեան, ի քառեակ տասն երրեակ թիւ յաւելման (1494), ի գաւառս յԵկեղեաց, ի հռչակաւոր սուրբ ուխտս Կապոսի, ի դուռն սրբոյ Յակոբայ եւ սրբոյն Սիոնի, եւ աո ոտս մեծ րաբունապետին Յովանիսի եւ քաջ տիեզերալոյս վարդապետի եւ յոյժ գիտուն փաղերայի,

 

Այժմ հոգոյն է սա տեղի,

Անաւթ ընտիր սա գտանի

Յաշխարհի, որպէս լոյս փայլի,

Իմանալի կրակ բոլորի,

Զլոյսն ծագէ ի մէջ աշխարհի

Եւ լիով լնու ըզփորուածս երկրի,

Փոքրիկ երկիր մարդըս անուանի,

Փորուածք մարդոյն միտքն է ի մարմնի,

Սա լուսաւորող է զնոյն տեղի,

Անգիտութեան խաւարն ջնջի,

Ով որ սորա խրատին է տեղի,

Պատճառ բազմաց սա լուսոյ լինի,

Ինքն հասանի լոյսոյն գեարփի…

Եւ առաջնորդութեան սուրբ ուխտս սրբազան եւ սուրբ ընտիր կրօնաւորին տէր Ներսէսին եւ տէր Յովանիսին, եւ այլ գրոց աշակերտեալ մանկանց, որ աստ են հաւաքեալ` զԲ. (2) Գրիգորսն, եւ զՅուսիկ վարդապետն, որ գաւազան էառ այժմուս, զտէր Սիմեոնն, զտէր Հարապետն, եւ զայլսն, եւ զխաղցրաձայն հնչողն զտէր Թադէոս դասավարն, եւ զտէր Կարապետն, եւ զայլ աբեղայք, որ հաւաքեալ կան ի վանքս: Աղաչեմ զձեզ. ո՜վ գուն լոյսերամ խմբից, յիշացէք ի մաքրափայլ յաղօթս ձեր բազմերանեան զվարդապետն իմ, եւ զտէր Ներսէսն, եւ զտէր Յովանէսն, եւ իւրեանց եղբայրսըն նստուած խաղաղութեամբ պահէ ի յայսմ աշխարհիս, եւ յետ աստեացս, զերկնից արքայութիւնն պարգեւէ: Դարձեալ յերես անկեալ աղաչեմ զսբազան պատահողքդ, որ չմոռա[նա]յք ի յաղօթից զանարժան եւ զդրժող ոգիս` զխըխայթեալ Մաղաքիաս, եւ ծնաւղսն իմ` զհայրն իմ զԱմիր-Գրիգոր ոսկեգործն, որ է որդի Ամիր-Մէլիքին, զմայրն իմ զԴշխոյ-Մէլիքն, եւ հօրեղբայրն իմ Ամիր-Սքանդարն, եւ զեղբարսն իմ Ամիր-Ջիհանն, եւ զԽուպիճան, որ տղայ հասակաւ առ Քրիստոս գնաց եւ մազ սուգ էթող եւ կսկիծ եւ հառաչ, եւ զայլ արեանառու մերձաւորս իմ, ով ոք որ յիշէք եւ յիշեալ լինիք դուք ի Քրիստոսէ աստուծոյն իմ, որ է աւրհնեալ յաւիտեանս, ամէն:

 

ԺՈՂՈՎԱԾՈՒ ԳՐՈՑ ԳՐԻԳՈՐԻ ՆԱՐԵԿԱՑԻՈՅ ԵՒ ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ ՎԵՑՕՐԷԻՑ ԲԱՐՍՂԻ ԿԵՍԱՐԱՑԻՈՅ

Երեւան 620

 

Գրիչ` Մաղաքիա Բաբերդեցի

Վայր` Եկեղեաց գաւառ, Կապոսի վանք

 

ա

 

… Արդ, գրեցաւ սա ի կարգի,

Աստուածայինս մատենի,

Տխեղծ ձեռացս անարժանի

Յոյժ անպիտան Մաղաքիի,

Ի թուաբերութեանս հայկազանի

Աբեթականս գրոհի

Իննհարիւր հարաբարդի

Քեռեակ տասանց եւ երրորդի (1494)

Ի յԵկեղեացս գաւառի,

Հռչակեալ սուրբ յանապատի,

Ի համալսարանս Կապոսի,

Ի յամսոյն հոկտեմբերի

Ի երեսունն կատարի:

Ի դուռն սուրբ Յակոբի

Սուրբ հայրապետին Սքանչելագործի

Եւ հիւանդաց բժշկողի.

Առ ոտս սուրբ վարդապետի

Մեծ րաբունոյն Յովհանիսի,

Ի ժամանակիս, որ անբարի

Սա լոյս ծագի մեջ աշխարհի,

Լուսաւորող սա համայնի`

Հայոց տառապեալ ազգի,

Ուսուցանող սա միշտ լինի

Ի տուէ եւ ի գիշերի.

Զխրթնածածուկ բանս մատենի

Յայտնէ մանկանցս Սիովնի,

Զբանս առնու սա ի մտի

Իբր կերակուր ի բերանի.

Ծասկէ ծամէ ի խորհրդի

Կակղցէ զիմաստ բանի,

Լնու ի միտս լսողաց`

Աշակերտացն որպէս տղի.

Այս կերակրոցս ով փափագի

Եւ ճաշակող սորա լինի`

Յանմահ հացէն նայ ոչ սովի

Յավուր մեծի դատաստանի.

Այսմ հացիս պատճառ սա լինի

Եւ բիւր բարի սորա պարգեւի,

Ի յանմահական սեղանն բազմի,

Հաւրն լուսոյ սա տեսող լինի,

Եւ բարբառէ սա համարձակի,

Եւս եւ մանկունք իմ, զոր երկամբք ծնի`

Տեառնդ աստուծոյ իմ ընծա բերի,

Եւ խնդրեմ զխոստացեալն բարի,

Յայնժամ յէին լուսոյ ձայն բարի լինի.

Եկայք աւրհնեալքդ դուք արժանի,

Ժառանգեցէք պատրաստեալ ձեր տեղի:

Եւ առաջնորդ սուրբ ուխտիս մեծի

Տէր Ներսէս սուրբ կրօնաւորի,

Համշիրաք նորին հարազատի

Տէր Յովանէս կուսան աբեղի,

Արժան լինի մեծ աստիճանի`

Եպիսկոպոս մեծագոյն կարգի,

Հովուէն զհօտ բանաւոր հաւատի,

Որպէս տեառն հաճոյ լինի,

Անփորձ կենան ի յայսմ աշխարհի

Ի սատանայական պեղծ ախտի

Ի մարմնոյ ելանել աստի

Սոքա հասցնին անանց պսակի:

Զաշակարտեալ մանկունք Սիոնի,

Որ սպասաւոր են տառն բանի,

Սոքա սիրող են գրոց իմաստի,

Տէրն տացէ զիւրեանց խնդրելի,

Որ լինին խրատիչ բարի

Եւ լուսատու լինին աշխարհի:

Ընդ նմին եւ զիս` զեղկելի

ԶՄաղաքիա մելանագիծ չարի,

Յիշեցէք ի սուրբ յաղաւթի,

Ո՜վ պատահողդ այսմ մատենի

Եւ զծնաւղս իմ ըատ մարմնի,

Եւ զեղբարսն իմ հարազատի,

Միոյն հազար ձեզ լիցի

Ի սոսկալի այնմ մեծ ատ[են]ի,

Քաղցր ձայնին լինիք արժանի

Ի բարի տեառնէն մերում արարի:

Եկայք աւրհնեալք ձայնին սխրալի

Ձեզ եւ մեզ տեղ աւթեւանի,

Ամէն, ամէն եւ եղիցի:

 

բ

 

  Ո՜վ սուրբ ընթերցողք եւ բարի սիրողք, յօրժամ ընթեռնուք զաստուածային մատեանս… նա զանարժան Մաղաքիա զԲաբեդացիս յիշեցէք միով ողորմայիւ…

 

գ

 

… Այլ եւ յիշեսջիք զերախտաւոր եւ զհոգեւոր ծնօղս` զմեծ տիեզերալոյս վարդապետս Յովանէս, որ բազում երախտիք ունի ի վերայ մեր   ուսուցանելն:

 

ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ ԵՐԿՈՏԱՍԱՆ ՄԱՐԳԱՐԷԻՑ ՆԵՐՍԵՍԻ ԼԱՄԲՐՈՆԱՑԻՈՅ

Երուսաղէմ, Ն. Պողարեան, Ցուցակ, Դ, էջ 119120

 

Գրիչ` Մաղաքիա Բաբերդացի

Վայր` Կապոսի վանք

 

  Զստացող աստուածային մատենիս զաստուածայբան րաբունապետն Համշենցի եւ զծնօղսն նորին եւ զամենայն արեան մերձաւորսն նորին, ընդ նմին եւ զեղկելի գրիչս, եւ զիմսն ամենայն յիշեսջիք առաջի ատենին Քրիստոսի, մանաւանդ ի ժամ պատարագին, եւ Քրիստոսի փառք:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 9273

 

Գրիչ` Գրիգոր

Վայր` Աւաք վանք

 

… Արդ, գրեցաւ սուրբ Աւետարանս ի թվականութեանս Հայոց ՋԽԳ. (1494), ի սուրբ ուխտս որ կոչի Աւաք վանք, ի դուռն սուրբ Աստուածածնիս եւ սուրբ Կարապետիս եւ սուրբ Առաքելոցս, ի յառաջնորդութեան տէր Յոհանէս եպիսկոպոսի:

Արդ, ես ի սրտէ խոցեալս եւ մեղաւք լցեալս Գրիգոր սուտանուն աբեղայ… Յիշեսջիք յարժանաւոր աղաւթ ձեր զուսուցիչն իմ զԱւետիք վարդապետն եւ զիս` զանարժան հողս զԳրիգոր, եւ դուք յիշեալ լիջիք ի Քրիստոսէ աստուծոյ, եւ խոշորութեան եւ սղալանաց մի մեղադրէք, զի կար մեր այս էր:

Արդ, ես` նուաստ ծառայս աստուծոյ Մովսէս երէցս, բազում ամաց ցանկացայ սուրբ Աւետարանի, եւ փափաքանաւք ետու գրեք զսա ի յարդար ընչից իմոց, յիշատակ ինձ` Մովսէս երիցս, եւ ծնաւղաց իմոց` հաւրն իմոյ Ստեփանոս քահանային եւ մաւրն իմոյ Մէլիքին, եւ զաւակացն իմոց Ստեփանոսին եւ Խաչատրին, եւ ամենայն արեան մեարձաւորաց իմոց…

 

ՇԱՐԱԿԱՆՈՑ

Երեւան 2428

 

Գրիչ` Գրիգոր

Վայր` Սիրունքարի վանք

 

… Գրեցաւ ի թվիս ՋԽԳ. (1494), ի վանս որ կոչի Սիրունքարի վանք, ի դուռն սուրբ Յակոբայ, ձեռամբ բազմամեղ եւ անարժան Գրիգոր աբեղիս:

Արդ, աղաչեմ իմ զձեզ զամենեսեան եւ երեսս անկեալ արտասւաւքս համբուրեմ զոտս ձեր ես անարժանս յարժանաւորաց, անկարգս ի կարգաւորից, վա՜յ ինձ, որ զձեւն ունիմ եւ գործով անարժան գտանիմ: Աղաչեմ զձեզ, որ լի բերանով աստուած-ողորմի ասէք ինձ` մեղաւորիս` անարժան Գրիգորիս, ամէն:

 

ՇԱՐԱԿԱՆՈՑ

Վենետիկ 854

 

Գրիչ` Վրթանէս

Վայր` Երզնկա, Խոզնցիք գիւղ

 

Արդ, գրեցաւ Շարականոցս եւ Տաւնացոյց ի մի տուփ, ձեռամբ բազմամեղ եո անարժան Վրթանէս սուտ երիցու, ի թվ. Հայոց ՋԽԳ. (1494), ի գաւառս Եկեղեաց, որ այժմ Երզնկա կոչի, ի գիւղս Խոզնցիք, ի դրան Սուրբ Աստուածածնին եւ սուրբ Կարապետին:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 6273 (Ղ. Փիրղալեմեան, Նշխարք պատմութեան Հայոց), էջ 367, Եւդոկիայ` Յովհ. Ոսկեբերանի վանք

 

Գրիչ` Գրիգոր

Վայր` Եւդոկիա

 

… Արդ, գրեցաւ սուրբ Աւետարանս ձեռամբ մեղապարտ եւ անարհեստ Գրիգոր գրչիս, որ ունիմ զսուրբ քահանայութեան անուն ի վերայ անարժան անձիս, բայց ներողութեամբ մարդասիրին Քրիստոսի աստուծոյ մերոյ յանկ եղեալ աւարտեցի զսուրբ Աւետարանս ի քաղաքիս Եւդոկիայ, ընդ հովանեաւ սուրբ Աստուածածնին, եւ սրբոյն Պարսամայ, եւ սրբոյն Ստեփաննոսի նախավկային, եւ սրբոյն Մինասայ, ի թուիս ՋԽԳ. (1494): Յիշեցէք ի սուրբ աղօթս ձեր զԳրիգոր գրիչ եւ զծնողսն իմ, զհայրըն իմ զՇնոֆոր պարոն, եւ զմարն իմ Վարդտիկին, եւ զեղբայրն իմ զԱնդրէաս քահանայ` զփոխեցեալն առ Քրիստոս, եւ զմիւս եղբայրն իմ զԱռաքել, որ բազում վիշտըս կրեց ի յանօրինաց…

Յիշեցէք ի սուրբ յաղօթս ձեր զՓիլիպոս քահանայն, որ ստացաւ զսուրբ Աւետարանս եւ եդ յիշատակ ի դուռն սուրբ Նշանի:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Մ. Աթոռ 13, «Էջմիածին» 1950 թ., VII-VIII, էջ 83

 

Ծաղկող` Յովանէս

 

… Նկարեցաւ սուրբ Աւետարանս ձեռամբ [յ]ոգնամեղ եւ փցուն գրչի սոսկանուն Յովանէս աբեղայի: Յիշեալ լիջիք ի Քրիստոս: Ի խնդրոյ Աստուածատուր քահանայի, եւ իւր որդոյ Թումա քահանայի, եւ ի իւր յա[ր]եան մերձաւորաց: Ով ոք հանդիպիք` լի բերանով աստուած-ողորմի ասացէք եւ աստուած զձեզ յիշէ իւր միւսանգամ գալստեան, ամէն:

Ի թւիս ԹՃԽԳ. (1494):

 

ԺՈՂՈՎԱԾՈՅ ԲԱՆԻՑ ԳՐԻԳՈՐԻ ՆԱՐԵԿԱՑԻՈՅ, ԳՐԻԳՈՐԻ ՏՂԱՅԻ ԵՒ ԱՅԼՈՑ

Երեւան 5707

 

Հետ. ստացող` Սիմէոն

 

Ո՜վ սուրբ մանկունք եւ հոգեւոր եղբայրք, զայս Նարեկացիս Յակոբ վարդապետ ինձ` Սիմէոն վարդապետիս ետուր: ԶՈստանա երկրիս աւերեցին, այս յԱղթամար էր, եւ բերաւ Յակոբ վարդապետն ի Վան: Յորժամ զօրքն թուրքաց կոտորեցան` վարդապետն փախեօ ի Վանս, եւ երեկ ի Նարեկ, հեծելէն նախատակեցօ, գիրքս նմաց ի Վան, մօտ յաշխա[րհա]կան երէց մի, նա բփախուց եւ տարօ յԱղթամար, տէր Զաքարէն խաչը տարօ: Ես Սիմէոն վարդապետս Լ. (30) թանկայ տուի ու թափեցի:

Արդ, որք հանդիպիք կարդալով կամ օրինակելով, յիշեցէք ի սուրբ յաղօթս ձեր զՅակոբ վարդապետն ծնողօքն իւրովք, ընդ նմին զիս Սիմէռն վարդապետս, հանդերձ ծնողօք մերովք եւ արեան մերձօորօքն, եւ դուք հանդիպեալքդ սմա, լի բերանով եւ ուղիղ սրտիւ աստուած-ողորմի ասացէք զՅովանէս Թաղաչարենց, եւ կանակիցն իւր յիշեցէք ի Քրիստոս: