Ուղեգրութիւն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

[Է]  ՍԵԲԱՍՏԻԱ

Անտի օրուկէսն եկաք ի թագաւորանիստ փայիթախտն ՍԵԲԱՍՏԻԱ [1] եւ ԱՐԴՕԽ օվան, որ է Ալթուն օվայ։ Մեծամեծ եւ սըխ գեղեր տեսաք, բայց ամէնն աւեր. միայն Չիֆլիկն տասն տուն հայի գտաք եւ ի Պօլիս. հազար աւաղ [2] զայն բարելի [3] մեծ գեղերն եւ ջրալի։ Եւ Սեւաստ էր մեծ, լայն եւ ընդարձակ, մարդաշատ եւ բարօք լի. հացն, միսն, կաթն եւ մածուն, կարագն [4] առատ. բայց միրգն եւ գինին նուազ, զի ցրտային եւ մեռնային էր։ Եւ կայր երկու եկեղեցի, մինն՝ Սուրբ Աստուածածին, միւսն՝ Սուրբ Սարգիս. եւ քահանայքն ուսեալք, բայց հպարտք եւ գոռոզք. եւ ժողովուրդքն յոյժ երկիւղած եւ հեզ։ Ասին թէ ԲՌ խանայ էր, իսկ այժմ [5] ԶՃ. տուն. այլն ցիր ու ցան եղել են։ Եւ քաղաքիս բոլորն մեծ երմախ մի երթայր, որ կոչէր Խզըլ Եըրմախ. եւ այլ գետեր կ՚երթայր քաղաքի միջովն։ Եւ ունէր երկու հիսար եւ ամրոց պատուական. եւ քաղաքէն դուրս Քառասուն Մանկանց, տեղն, լիճն եւ բաղնիքն. ապա ջուրն ցամքել էր։ Եւ աւուրն մի ճանապարհ փառաւոր եկեղեցի մի վանք՝ Հրեշտակապետ անուն, որ ունի իրեք վանք, վարդապետ մի Մելքիսէթ՝ առաջնորդ [6] ։ Եւ կային շուրջ Սեւըստու բազում անուանի գեղօրայք, շէն եւ փարթամ. գեղ կայր, որ հազար տուն էր. եւ Պինկօլն [7] եւ Էնկէլն իւր գաւառովն ամէնն Ճէլալիք աւիրել էին։ Մտանէաք ի ներս, մեծ տներ կային որպէս խաներ. եւ երկու, իրեք թօնտիր ամէն տուն, այնպէս մեծ, որ եզ մի կու մտնէր [8] մէջն. բայց անբնակ եւ անմարդ էր։ Եւ քաղքէն դուրս Սուրբ Նշան վանքն [9] էր Սէնիքարիմայ թագաւորին շինած. եւ կայ մէջն սուրբ խաչափայտից մասն։



[1]            Սէբաստիայ

[2]            աւախ

[3]            բարէլի

[4]            կարաքն

[5]            յայժմ

[6]            Սա է անշուշտ «Մելքիսէթ եպ. Սեբաստացի», որ 1602- ին փրկանաւորած եւ նորոգած է Էջմ. 1875 Նարեկը։ Յիշատակագրութեան մէջ կը կարդամ տողերս ( թղ. 229 բ). «Զի յայսմ ժամանակի… ել ժանտաբարոյ եւ պիւղծ թիւնաւոր մի տաճիկ Ղարայ Ազիճի անուն, ի հիւսոոսու (ա՛յսպէս) կողմանէ եւ եկն ի վերայ Սեփաստիա քաղաքին. եւ տէրն Սեփաստիու բերթին Մահմատ փաշան դեռ մանուկ գոլով երկեաւ ի նմանէ եւ ղօղեցաւ բազում եւ անթիւ հեծելաւք ի մէջ բերդին. եւ ամրացան ինքեանքն եւ մատնեցաւ քաղաքն եւ երկիրն մարդով եւ անասնով, ընչուքն եւ ապրանաւքն ի ձեռն արեանարբու գազանին, որ անխնայ կոտորեաց բազում քրիստոնեայս. եւ զմանկունս նոցա գերի տարեալ՝ հանդերձիւք զարդարէին եւ ի սուրբ հաւատոցն մերկ արարին։ Եւ բազում աւուրս նստեալ յեզր քաղաքին այրեաց եւ աւերեաց զգեղեցկաշէն քաղաքն եւ զաւանքն, մինչ զի ամայի մնաց Սեբաստիայ թեմովն եւ վիճակովն բազում ժամանակս։ Բայց գոհանամք զԱստուծոյ, զի յետ սակաւ ժամանակի եղեւ կրկին խաղաղութիւն, որ ցրուեալ եւ ճապաղեալ ժողովուրդն հաւաքեցաւ ի թվին ՌԾԳ. ապա զմէկ սոմար հացն ի հազար աւթմանի կերաք. փա՜ռք Աստուծոյ»։

[7]            պինկկօլն

[8]            մտէր

[9]            Այս շրջանին Ս. Նշանի առաջնորդն էր Անդրէաս արքեպիսկոպոս։ Սարգիս գրիչ 1615- ին կ՚օրինակէ ի խնդրոյ «գրասէր Բաղդասարի» Տաթեւացւոյ Քարոզագիրքը «ի Սէբաստիա ի գիւղն որ կոչի Դա՜հուռայ» եւ կը խնդրէ յիշել «եւս առաւել զԱնդրէաս արքեպիսկոպոսն, որ պահեաց զԿարապետ աշակերտն ի քովն ի սուրբ Նշան, կերկրեց ու մխիթարեց, որ մինչեւ աւարտումն գրոյս» ( ձեռ. Երեւանի Պետ. թանգարանի, հ. 973)։