Ուղեգրութիւն

[ԺԶ]  ՊԱՐՏՔ ՊԱՏՐԻԱՐՔԱԿԱՆ ԱԹՈՌՈՅՆ

Քանզի նախ քան զայս ի սուրբ յԵրուսաղէմ վիճակն Հայոց գերեալ աւիրեալ բազում ժամանակս. եւ ամենայն ուխտատեղք եւ եկեղեցիք տնօրինականաց ամայի եղեալ, որպէս վերոյ ասացաւ՝ ի գրաւի։ Այլ եւ այս եղեւ ի յանհոգութենէ եւ թուլութեանց առաջնորդաց առաջնոց։ Եւ թէ հարկ լինէր պատարագ անել, ոչ գոյր սըկի, խաչ, աւետարան. երթային, կաշառ տային, բերէին շուրջառ եւ այլ ինչ եւ մատուցանէին պատարագ, եւ դարձեալ տանէին փութով։ Եւ այնչափ աւելցաւ եւ շատացաւ պարտքն, մինչ զի սրբութեան տեղիսն եւս յափշտակեցին ի ձեռաց Հայոց, զի ոչ մնաց եւ ոչինչ։ Վա՜յ ինձ, վասն իմ ծովացեալ մեղացս մատնեցան սրբութիւնք եւ Քրիստոսի տնօրինականաց տեղիքն ի ձեռս այլազգաց, որպէս ի հնումն Տապանակն։ Այլ եւ ինքն Պարոնտէրն ասաց լալով, թէ Ժամանակ մի ըստ սովորութեան [1] ՝ Ծննդեան օրն գնացաք ի Բեթղէհէմ. եւ չունէաք խաչ՝ ջուր օրհնել. հանեալ Մաշտոցէն փոքրիկ խաչն եւ այնով օրհնեցաք. եւ ի ժամ լուսոյ բխման չերեւէր հայի սուրբ Յարութիւնն վասն ամօթոյ եւ նախատանաց, զի ոչ տեղիք ունէաք եւ ոչ անօթք եւ ոչ զգեստ։ Զայս ամենայն կրեալ ազգս Հայոց շուարեալ, տարակոյս եղեալ նկուն դարձաւ. եւ եղեւ ծաղր եւ նախատ եւ այպն ի մէջ ամենայն քրիստոնէից։ Եւ ոչ ոք կարաց օգնել կամ թափել զսուրբ Երուսաղէմ ի պարտուց. ո՛չ կաթողիկոս, ո՛չ եպիսկոպոս, ո՛չ վարդապետ, ո՛չ խոճայ, ո՛չ մեծամեծք, ո՛չ փարթամք. մինչեւ ողորմածն Աստուած ինքն գթացեալ ողորմեցաւ եւ ոչ ի սպառ անտես արար եւ ոչ ցանկ բարկացաւ. այլ ետես, այց արար եւ դարման ետ, օգնական եւ փրկիչ եղեւ յուսացելոց իւրոց, բառնալով զսուգ եւ զտրտմութիւն եւ զնախատինս մեր. եկն ի խնդիր մոլորելոց եւ կորուսելոցս։