Ի
Պօլիս
նուիրակ
Զաքարիա
վարդապետէն
եւ
յայլոց`
թուղթք
եկին:
Խնդրեալ
էր
Զաքարիա
վարդապետն
զթուղթս
ինչ:
Որք
են :
Թուղթ
մի
առ
Սարուխան
անուամբ
այր
ոմն,
որ
վասն
հոգւոյ
կնոջն,
եւ
զԱ
գօտի
եւ
զԱ
վզնոց
էր
տուեալ :
Թուղթ
մի
եւս
առ
Յակոբ
ամիրյան`
զոր
նոր
գանձապետ
էր
կարգեալ
ի
սուրբ
Աստուածածնի
եկեղեցւոջն
Զաքարիա
վարդապետն.
հաստատութիւն
գործոյն,
եւ
պատուէր
ըստ
պատշաճին :
Թուղթ
մի
եւս
առ
Մարտիրոս
ամիրայն:
Մխիթարութիւն`
վասն
հրկիզութեան
տանն,
որ
յայսմ
ամի
պատահեալ
էր:
Որոյ
օրինակն
է
ի
բոլորագրահամար
տետրոջն,
յերեսն
ՅԼԸ,
ՅԼԹ:
Իսկ
եւ
ի
հին
նուիրակ
Յարութիւն
վարդապետէն`
հազիւ
թէ`
գիր
իմն
ժամանեաց
առ
սրբազան
վեհն`
յետ
չորից
ամաց
որպէս
եւ
ի
նոյեմբերի
ԺԲ
ցուցաւ
իԴ
ամս
գիր
չգրելն :
)
յոյժ
երկրաբան
եւ
լի
մեղայիւ.
յորում
ոչ
կնիք,
եւ
ոչ
անուն
իւր,
ոչ
թիւ,
եւ
ոչ
օր
ամսոյ
գոյր`
ոչ
եւ
ուր
գրեալն
էր
յայտ,
եւ
ոչ
գիրն
իւր
ձեռօքն
գրեալ:
Այլ`
այլոյ
գրեցեալ,
եւ
միայն
ի
բանիցն
սուղ
ինչ
ճանաչիւր
թէ
նորա
իցէ:
Յորում
գրէր
թէ`
կրկին
գրեցի
զթուղթս,
զի
թերեւս
յերկուցն
մինն
հասցի :
Վասնորոյ
եւ
սրբազան
վեհն
զթուղթ
մի
գրեաց
առ
նաի
ի
պատասխանի
թղթոյն
ծանուցանելով
զմիոյն
յերկուց
թղթոցն
հասանելն
աստ
ի
ձեռն
Զաքարիա
վարդապետին,
իսկ
միւսոյն
ոչ:
Ընկալնլով
եւ
զմեղայն`
եւ
շնորհելով
զներումն,
եւ
գրեաց
ամենայնիւ
եւ
ամենայն
կերպիւ
զմիամտութիւն
նմա,
որ
որպէս
ասացեալ
եւ
վիրաւորեցեալ
կարծէր
յինքենէ
զսրբազան
վեհն:
Գրէր
եւ
զհաշուէն,
թէ
ցայժմ
այսչափ
ինչ
հասուցեալ
եմ
յԱթոռոջս
եւ
այսուհետեւ
զոր
ինչ
եւ
լինիցի`
ես
եմ
բերելոց:
Գրեաց
թէ`
հարկ
է
տուելոցդ
մեզ`
գիր
ունիլ
ի
մէնջ,
եւ
մեք
եւս
գրեալ
ունիմք:
Զի՞նչ
փոյթ
յայդրուստ
գրելդ,
եթէ
գայցես
որպէս
եւ
գրես,
յայնժամ
յայտնի
երեւին
մեզ
եւ
քեզ,
իսկ
եթէ
չունիս
զմիտս
գալոյ,
յայնժամ
եւ
ես
գրեցից.
ծանոյց
եւ
զգրելն
ի
նոյեմբերի
ԺԲ
զթուղթ
մի
փոքրիկ
առ
ինքն,
ընթերցի'ր
զայն
ասէ,
եւ
տուր
ի
խղճմտանսդ,
զայլ
ինչ
ոչ
ունիմ
գրել
քեզ:
Գաս
բարեաւ,
եւ
ամաչիս
զքոյդ
բարցուդ :
Եւ
սիրով
յորդորումն
իւր
ձեռամբն
գրեաց,
փութալ
եւ
գալ
յԱթոռս
սուրբ:
Զի
ոչ
ուրեք
զլաւ
հանգիստ
գտանի
որպէս
աստ :
Թուղթ
մի
եւս
առ
Բարսեղ
վարդապետն,
որպէս
ասացեալ
է
ի
պատմութեան
ԺԵ
րդ.
ամին,
յօգոստոսի
Գ
եւ
ի
Ժ,
ի
սեպտեմբերի
ԺԶ,
եւ
ի
ԻԴ
զդրամս
ինչ
աստ
հասուցեալ,
(5)
եւ
զայլ
եւս
անհետացեալ
առնլիս
աստ
եւ
անդ
ցուցեալ,
որպէս
թամասուկն
որ
յղեցաւ
ի
Հաշտարխան,
ասէր
եւ
զայնս
առնուլ ,
եւ
զինքն
մասնակցել
ի
պարսպաշինութենէն
սրբոյ
Աթոռոյս,
եւ
յանուն
իւր
զարձան
մի
գրեցուցանել:
Եւ
սրբազան
վեհն
զկորուսեալ
առնլիս
առնուլ
ոչ
կարաց:
Իսկ
նա
այժմ
ասացեալ
էր
զնոյն
բանսն
Զաքարիա
վարդապետին,
թէ
գրեցուք
սրբազան
վեհին,
եւ
ոչ
արար:
Եւ
նա
գրեալ
էր
սրբազան
վեհին:
Վասնորոյ`
եւ
սրբազան
վեհն
գրեաց
նմա
թէ`
ի
պարտականացն
քոց
զորս
ցուցեալ
էիր,
մինն
էր
Կարապետն`
որ
առ
քեզ
է,
(որ
ի
ՌՄԺԵ
յօգոստոսի
Ժ
յիշեցեալ
է :
)
հա'րց
թէ
մեզ
զի՞նչ
է
տուեալ:
Երկրորդն
էր
Հաշտարխանու
թէմէսուկն,
(որ
եւս
ի
նոյն
թուոջ
յօգոստոսի
Գ
յիշեցաւ :
)
զորմէ
գրեն
այժմ
ի
Հաշտարխանու
թէ`
զայն
առնօղն
վաղագոյն
յոյժ
էառ
եւ
եկեր:
Երրորդն
էր
ասէ
Եւդոկիայինն,
յոր
արքունական
ֆերմանն`
որ
ձեռնհաս
է
քեզ.
քան
թէ
մեր
հոգեւորական
գիրն`
ազդէ:
Իսկ
Չորրորդն
էր
ասէ
Կարնեցի
Տէր
Սարգիսն,
որոյ
զինչ
լինել
անյայտ:
Յայսպիսեացս
ես
զինչ
ասից
ասէ.
միայն
թէ
քոյդ
տուեալն
է
մեզ
հասեալ,
(5)
որպէս
քեզ
գրեալ
եմք
յառաջ:
Իսկ
շինելին
ասէ
զոր
ասես,
ահա
շինեցեալ
կայ
ի
պատրաստի,
արձանն
եւս
ի
նմա
եդեալ
դատարկ,
խնդրէ
զանուն
շինողի:
Եւ
ծախքն
եւս
շատ
չէ:
Ի
ծերութեանդ
խնայելով`
(որում
թոշակ
պիտոյ
է ,
)
շատ
ոչ
ասեմ,
(4)
այլ
թէ
այսչափ
ինչ
տայցես,
(Բ
)
կանգնէ
զարձանն
եւ
յաւիտեան
պահէ :
Թուղթ
եւս
առ
Պօլսոյ
նուիրակ
Զաքարիա
վարդապետն
գրեաց,
ի
պատասխանի
ի
հոկտեմբերի
ԻԴ
գրեալ
թղթոյն:
Վասն
թղթոյն
զորս
խնդրեալ
էր
թէ
ահա
յղեցաք:
Ծանուցանելով
եւ
զոր
ինչ
գրեաց
առ
Յարութիւն
եւ
Բարսեղ
վարդապետսն,
եւ
զթուղթսն
ի
ձեռս
իւր
յղեաց
տալ
նոցա:
Եւ
զի
յառաջ
եւ
այժմ
եւս
զկոնդակս
խնդրէր,
վասն
գանձանակաց
հասեալ
դրամոց
գրել
առ
յեկեղեցիսն,
բայց
զթիւն
դրամոցն
զորս
դնէր,
հազիւ
թէ
միոյ
տարւոյ
էին,
բայց
ի
յԱստուածածնի
եւ
Խաս
գեղջ
եկեղեցեացն
գանձանակադրումից
որք
չէին
միոյ
տարւոյ:
Ես
որպէս
գրեցից
ասէ
դոցա
կոնդակ:
Միոյ
միոյ
տարւո՞յ
է
առեալդ`
թէ
այլ
վերստին
չես
առնելոց:
Գրէր`
թէ`
ի
կոնդակսն
զթիւս
ամենեցուն
մի
դներ.
գրեաց
թէ`
բարի
է,
սակայն`
դու
գրեա
'
ինձ
թէ
այս
քանի
ամաց
գանձանակք
են
զորս
տուեալ
են
քեզ,
եւ
Յարութիւն
վարդապետին
որքան
եւ
քանի
ամաց
են
տուեալ,
ես
զկոնդակն
երբ
եւ
իցէ
քեզ
հասուցից:
Դեռ
եւս
չես
նուիրակեալ
զՂալաթիա
եւ
զայլ
մանր
տեղիս,
զի
վռազես :
Խնդիր
մի
ունէր
ի
սրբազան
վեհէն,
զոր
իսկ
յառաջ
խոստացեալ
էր
նմա.
գրեաց
զմիամտութիւն,
թէ
այնպէս
եմ
առնելոց:
Եւ
զի`ի
յուլիսի
Ի
գրեաց
զընծայս
տալ
պատրիարգին,
այժմ
եւս
գրեաց`զի
թէ
չիցէ
տուեալ,
տացէ
կամ
զլաւ
մատանի
մի,
եւ
կամ
զայլ
ինչ
պատշաճաւոր,
մինչեւ
ցԱՃ
ղռուշի
ընծայ:
Եւ
որպէս
ի
յուլիսի
Ի`
այժմ
եւս
գրեաց
ասել
պատրիարգին,
զի
գրեսցէ
առ
ախթարմայ
քահանայսն
Ախլցխայու
զգիր
մի
սաստի:
Եւ
թէպէտ
ֆարմանն
զոր
գրեաց
հանել
վասն
Ախլցխայու,
չէր
լեալ
ձեռնտու`
(որպէս
ասացաւ
ի
նոյեմբերի
ԺԲ
)
այլ
գրեաց
ես
ասել
պատրիարգին,
զի
եւս
մուղայէթ
լեալ,
հանել
ջանասցէ,
զի
մի
ասէի
ի
վերայ
մեր
ծիծաղեսցին
նոքա:
Եւ
որպէս
յայնժամ
դարձեալ,
այժմ
եւս
գրեաց,
զի
զի
թէ
զյարմար
ոք
չունիցի
յղել
յԱռաջնորդութիւն
ի
յԱխլցխա,
յանուն
իւր
զֆարման
շինեցուցեալ
յղեսցէ:
Իսկ
եւ`
ետ
գնալոյ
Մելքոնին
ի
Թարվէզ(որպեէս
ասացաւ
ի
մայիսի
Դ .
)
գիր
եկն
ի
Խաչատուրէն`
յեղբօր
որդւոյ
նորին
ի
Պօլսոյ,
որ
գրեալ
էր
առ
սրբազան
վեհն
զբազում
գանգատս
զնմանէ,
եւ
խնդրեալ
էր`
զի
կամ
ինքն
գրեսցէ
գալ
աստ,
եւ
զիւր`
եւ
զՄէլքոնի
դատաստանն
դատել
ուղղապէս,
(քանզի
լուեալ
էր
զՄելքոնի
աստ
գալն ,
)
եւ
կամ
զՄելքոնն
յղել
ի
Պօլիս
Մելքոնին
եւս
էր
գիր
գրեալ,
զոր
յղեաց
առ
նա
սրբազան
վեհն
ի
Թարվէզ:
Եւ
նա
այժմ
զպատասխանին
գրեալ
յղեալ
էր,
եւ
խոստանայր
գալ
աստ:
Վասնորոյ
յղեաց
սրբազան
վեհն
զայն
թուղթն
առ
Զաքարիա
վարդապետն
տալ
Խաչատուրին
եւ
ասել,
զի
միամիտ
լիցի,
զի
երբ
եկեսցէ
աստ,
ասէ,
յղելոց
եմ
յայդր :
Փուսուլայ
մի
եւս
գրեաց
առ
Զաքարիա
վարդապետն`
կրկին
պատուէր,
զի
մի
աւելի
քան
զԱՃ
ղուսուչի
ընծայս
տայցէ
պատրիարգին,
այլ
միայն
զմատանի
մի
ազինիւ,
որ
արժիցէ
ԱՃ
ղուռուշ,
ճարեալ
տացէ
նմա
ի
հարկէ
ասէ
յելանելդ
յայտի
եւս
գիր
ինչ
տալոց
ես:
Զիւրն
օրինակ
ետ
նմա,
թէ
անդ
ի
նուիրակութեանն`
զինչ,
եւ
յորժամ
եւ
քանիցս
էր
տուեալ
Պատրիարգին
զըծայս:
Պատուիրեաց
եւս`
զի
մի
այլ
ումեք,
կամ
Խաչատուրին
վերոյիշեցելոյ
եթէ
խնդրեսցէ ,
)
եւ
առանց
իւրոյ
գրոյն
զդրամս
տացէ :
Թուղթ
մի
եւս
առ
Երուսաղէմայ
Պատրիարգ
Պօղոս
վարդապետն
գրեաց
սրբազան
վեհն:
Զի
որպէս
խոստացեալ
էր
յանցեալ
ամին
ի
սեպտեմբերի
ԺԵ,
իմանալ
զորպէսն
նուիրակին
իւրեանց
Բարսեղ
վարդապետին,
իբրեւ
եկն
նա
աստ
(որպէս
ասացաւ
յանցեալ
ամին
ի
նոյեմբերի
ԺԴ ,
)
ապա`
սրբազան
վեհն
ի
մէջ
եպիսկոպոսաց
զհաշիւ
խնդրեաց
ի
նմանէ :
