Որպէս
ի
յունվարի
Ժ
ասացաւ
զվախճանմանէ
նուիրակին
Հնդկաց
Յովսէփ
վարդապետին,
եկն
այժմ
ի
Բաղդատու
փայակ`
բերեալ
զթուղթս
ի
Բասրայու
եւ
ի
Բաղդատու
վասն
վախճանման
նորա
զի
որպէս
կամիցի
սրբազան
վեհն,
այնպէս
արասցէ:
Քանզի`
մինչ
լուսահոգի
վախճանեալ
էր
ի
նաւին,
վէքիլ
էր
արարեալ
ինքեան
գրով
եւ
կտակաւ
զսրբոյ
Աթոռոյս
վէքիլ
Միքայէլ
Աղայն,
որպէս
զի`
տիրեսցէ
ընչիցն
իւրոց
յելանելն
ի
նաւէն,
եւ
ի
սուրբ
Աթոռս
հասուսցէ:
Իսկ
նա
ըստ
կտակի
լուսահոգւոյն
տիրեալ
էր
բոլոր
ընչիցն,
եւ
ընդ
Ջուղայեցի
խօջայ
Մինասենց
մհ.
Էմնիազի
որդի
Յարութիւն
աղային
խորհրդակցեալ`
զոմանս
յընչիցն
ծախեալ
էր,
եւ
զգին
նոցին
հանդերձ
այլ
եւս
դրամօք`
(որք
ի
ներքոյ
գրելոց
են .
)
փօլիս
էր
արարեալ
ի
մեծն
Պօլիս`
զի
հասցի
անդ
սրբոյ
Աթոռոյս
նուիրակ
Զաքարիա
վարդապետին,
(Ե)(որպէս
ասացաւ
ի
յունվարի
Ժ :
)
Եւ
ապա
զբոլոր
ընչիցն
որպէսն,
հանդերձ
ամենայն
որպիսութեամբք
հանգուցելոյն`
գրեալ
էր
առ
սրբազան
վեհն:
Մահտեսի
Յարութիւն
աղայն
եւս
ուրոյն
էր
գրեալ ,
եւ
յղեալ
էին
զթուղթսն
ի
Բաղդատ
առ
Ջուղայեցի
Տէր
Յակոբի
որդի
պարոն
Պետրոս
աղայն,
զի
նա
յղեսցէ
աստ:
Եւ
նա
յատուկ
փայեկաւ
յղեալ
էր
աստ
զայն
թուղթսն,
որ
էր
սարկաւագ,
եւ
անունն
Սիմէօն:
Եւ
սրբազան
վեհն
չկամեցաւ
մարդ
յղեալ
աստի
վասն
ընչիցն
բերելոյ,
զի
ծախք
շատ
էին
լինելոց
յերթալն
եւ
ի
գալն,
եւ
մանաւանդ
մեծանայր
եւս
անունն:
Վասնորոյ`
այսց
պատճառաց
կամեցաւ
զի
ինքեանք
յղեսցեն
աստ:
Վասնորոյ
զթուղթ
մի
գրեաց
առ
Միքայէլ
աղայն`
(որ
ի
յունվարի
Ժ
ի
թղթոջ
Զաքարիա
վարդապետին
յիշեցաւ ,
)
նախ
շնորհակալ
լինելով
վասն
հարազատութեամբ
տիրելոյն
ընչիցն,
եւ
միըստմիոջէ
ստուգապէս
գրելոյն
զորպիսութիւնս
նոցին:
Եւ
ապա
ասէ`
մինչ
զլուսահոգին
առաքեցաք,
շատ
բան
պատուիրեցաք
նմա
բերանով
վասն
հարկաւոր
իրաց
ոմանց
առնելոյ
եւ
բերելոյ:
Յետոյ
եւս
Գ
անգամ
դաւթար
եմք
յղեալ
առ
նա.
թէ
այս
ինչ
եւ
այն
ինչ
հարկաւոր
է
սրբոյ
Աթոռոյս,
առեալ
բերցես
ընդ
քեզ.
որոնէիք
ասէ
ի
մէջ
թղթոցն ,
թերեւս
զայն
դաւթարսն
գտանէիք,
եւ
վերահասու
լինէիք
նոքօք
թէ
մեզ
զի՞նչ
է
պիտոյ:
Իսկ
այժմ
ասէ
քսուրքդ
եւ
ճօթեղէնքդ
զորս
գրես
թէ
ծախեալ
եմք,
եւ
զորն
եւս
ծախելոց
եմք.
թէպէտ
բարի
մասք
էք
արարեալ,
բայց
մեզ
ամենայն
տեսակ
իր
պիտոյ
է:
Զի
երբեմն
ըստ
պահանջման
հարկին,
օսմանցւոց
փաշայից
եւ
այլ
մեծամեծաց,
նոյնպէս
եւ
պարսիկ
խանից
եւ
այլոց
իշխողաց
ընծայատուր
լինիմք,
որոց
փոքրագիրն
իր
ընծայել
անպատշաճ
է:
Նոյնպէս
եւ
հասարակ
աղայից
տաճկաց,
եւ
այլ
երթ
եւ
եկաց,
միաբանից`
ըստ
իւրաքանչիւր
արժանեացն:
Եւ
այժմ
ասէ
սուրբ
Աթոռս
դապարկ
է
յայդպիսեաց
իրաց,
աստ
ոչ
գտանի,
եւ
յայդ
երկրէդ
պարտ
է
գալ:
Եւ
ես
չգիտացի
այժմ
թէ`
դուք
զորն
պատշաճ
տեսանէք
ծախելոյ,
թուի
թէ
ասէ
զծանրագինսն
ծախէք,
եւ
զթեթեագինսն
պահէք
վասն
յղելոյ,
կարծելոյ
թէ
աստ
մեք
ծախելոց
եմք,
եւ
այն
գնովն
չի
ծախուիլ:
Որպէս
գրես
ասէ
թէ`
մադրասի
եւ
մուլչի
բանտարի
չիթ
եւ
լհէպն
ծախեաք,
եւ
գուջրաթիւնն
պահեցաք:
Արդ
եւս
ոչ
տեսանեմ
ասէ
զեղեալ
թէ
ասացից
այս
ինչ
պիտոյ
է
եւ
այս
ինչ
ոչ:
Զայս
այսպէս
գրեաց,
եւ
ապա`
զԱ
Դաւթար
արարեալ
եդ
ի
թղթոջն,
որ
ինչ
պիտոյ
էր
սրբոյ
Աթոռոյս,
ճոթեղէնք
չինեղէնք,
սպեղանիք,
եւ
այլ
նման:
Եւ
զվերոյիշեցեալ
մահտեսի
Յարութիւն
աղայն
եւս
ընդ
նմա
վէքիլ
կարգեաց,
որովհետեւ
երկունքն
էին
ի
մէջ
բանին:
Եւ
գրեաց,
զի
զամենայն
քսուրսն
լուսահոգւոյն
զբովանդակն
բացեալ
տեսցեն,
(քանզի
էր
ինչ
տակաւին
զոր
չէին
բացեալ,
որպէս
գրէին ,
)
եւ
զոր
ինչ
իւր
խնդրեցեալն
իցէ,
յղեսցեն,
եւ
զոր
ինչ
ոչ,
վաճառեսցեն,
եւ
զմնացեալսն
ի
խնդրելոցն
նոր
առցեն
եւ
յղեսցեն:
Իսկ
զեկեղեցական
զգեստք`
անօթք,
եւ
այլ
ոսկեղէնք
եւ
արծաթեղէնք,
մատանիք,
եւ
այլ
մանր
եւ
պիտանք
քսուրք
որքան
եւ
լինիցին,
եւ
գրեանքն
եւ
թուղթքն
բովանդակ,
գրեաց
հարկիւ,
զի
զամենայն
յղեսցեն:
Այսքան
վասն
վէճեղինաց:
Իսկ
վասն
նաղտ
դրամոց
գրեաց
թէ`
մինչեւ
ցայժմ
ձեռամբ
քոյ
հասեալ
է
մեզ
ի
լուսահոգւոյն
կողմանէ,
այսքան
դրամ
(Զ)
(որպէս
ասացեալ
է
ի
պատմութեան
ՌՄԺԸ
ամին`
ի
նոյեմբերի
ԺԲ:
(Ա
)
եւ
ի
պատմութեան
ՌՄԺԹ
ամին,
եւ
փետրվարի
Գ:
(Դ
)
եւ
յետոյ
հասանիլն
նոցին
մեզ`
յիշեցաւ
եւս
յանցեալ
ամին,
ի
յօգոստոսի
ԺԷ ,
)
նաեւ
ասէ
ի
Կալկաթու
Պետրոս
աղայի
յղեալն
(Ա)
(որպէս
ասացեալ
է
ի
պատմութեան
ՌՄԺԷ
երորդ
ամին,
եւ
յապրիլի
ԻԵ
)
եւ
Բաղդատու
նուիրակութեան
ձեռամբ
Ալէքսան
աղային,
(Բ)
(որպէս
ասացեալ
է
յանցեալ
ամին,
եւ
ի
յունվարի
ԻԶ
)
Այսոքիկ
ասէ
նաղտ
հասեալ
են
մեզ:
Իսկ
եւ`
այն
զոր
նոր
էք
փօլիս
արարեալ
ի
Պօլիս ,
որ
Ասլան
աղայն
տացէ
Զաքարիա
վարդապետին,
(Ե)
(որպէս
ասացաւ
ի
վերն
եւ
ի
յունվարի
Ժ ,
)
ահա
Ասլան
աղայն
յանձն
է
առեալ
ասէ
զի
տացէ:
Արդ`
բայց
յայսքանեաց
ասէ`
թէ
այլ
ինչ
կումնայ
առ
քեզ,
թէ
ի
լուսահոգւոյ
նուիրակէն
եւ
թէ
յայլոց
որպէս
գրեալ
էիր
միըստմիոջէ,
ես
ոչ
գիտեմ:
Սակայն`
միամիտ
եմ
ասէ
յամենայնի
եւ
հաւատարիմ
սիրելոյդ
իմոյ:
Բայց
ի
կողմանէ
Չաքիկեանց
Միքայէլ
աղայի
որդի
Գրիգոր
աղային
փոքր
ինչ
տարակուսեցայ
ասէ :
Զի
նա
լուսահոգի
փոքր
ինչ
տարակուսեցայ
ասէ:
Զի
նա
լուսահոգի
Յովսէփ
վարդապետին
վասն
տպագրատան
հաստատութեան
այսքան
դրամոյ
(Թ
)
թէմէսուկ
է
տուեալ`
եւ
մասն
ինչ
եւս
խոստացեալ
է
տալ,
(Գ
)
Եւ
երկուքն
եւս
մեզ
գրեալ
էին ,
եւ
մեք
շնորհակալութիւն
գրեցաք
Գրիգոր
աղային,
եւ
միամտեցուցաք
թէ`
զտպագրատունն
հաստատեցաք,
եւ
զյիշատակն
քո
գրեցաք:
(որպէս
ասացաւ
այս
յանցեալ
թուոջն,
եւ
ի
յունվարի
ԻԶ :
)
Արդ
այժմ
դուք
գրէք
ասէ
թէ`
այսքան
էր
գրեալ
Գրիգորն
մահտեսի
Յարութիւնին,
(Գ
)
թէ
տո'ւր:
Քանզի
վերոյիշեալ
յանցեալ
թուոջն
եւ
ի
յունվարի
ամսոջն
գրեցեալ
թուղթքն
մինչ
հասեալ
էին
առ
Միքայէլ
աղայն,
Յովսէփ
վարդապետն
չէր
լեալ
կենդանի,
եւ
մահտեսի
Յարութիւն
աղայն
յայտնեալ
էր
Միքայէլին,
թէ
Գրիգոր
աղայն
ինձ
այսպէս
է
գրեալ:
Եւ
ասացեալ
էր
Միքայէլ
աղային
բանալ
զգրեանս
սրբազան
վեհին
որ
առ
Յովսէփ
վարդապետն,
զի
տեսցեն
թէ
զինչ
է
գրեալ
այնր
աղագաւ:
Եւ
նա
բացեալ
էր
եւ
տեսեալ
թէ`
գրեալ
է
սրբազան
վեհն
Յովսէփ
վարդապետին,
թէ
զայդ
դրամդ
առ
Գրիգոր
աղայէն,
զի
զտպագրատուն
հաստատեսցի:
Զոր
ցուցեալ
էր
մահտեսի
Յարութիւն
աղային,
եւ
նա
հաւանեալ
էր,
եւ
զվերոյիշեցեալ
դրամն
տուեալ:
(Գ
)
Արզ
եւս
զորպէսն
դորա
չգիտացի
ասէ
`
վասն
էր
այդքան
միայն
է
տուեալ,
որ
այնքան
էր
խոստացեալ,
(որպէս
ի
վերոյ
ցուցաւ,
(Թ)
(Գ
)
եւ
չգիտացի
ասէ
թէ`
այդ
տուեալդ
(Գ
)
եւս
ի
մէջ
այն
դրամոյն
զոր
փօլիս
էք
արարեալ
ի
մեծն
Պօլիս`
(Ե
)
թէ
ոչ:
Զայսմանէ
գրեսցես
մեզ
ասէ:
Եւ
այլ
դրամից
կողմանէ
ձեզ
հաւատացեալ
եմ
ասէ
որպէս
եւ
գրեցի:
Որքան
եւ
լինիցի
մահտեսի
Յարութիւն
աղային
ձեռօքն
ի
Պօլիս
առ
Զաքարիա
վարդապետն
մեր
հասուսջիք:
Եւ
զի
նոքա
գրէին`
զի
սրբազան
վեհն
աստի
մարդ
յղեսցէ
վասն
ընչիցն
բերելոյ,
եւ
սրբազան
վեհն
չկամեցաւ,
(որպէս
ի
վերոյ
ասացաւ
)
վասնորոյ
գրեաց`
զի
կամ
ի
վերայ
Շիրազու
եւ
Սպահանու
յղեսցեն,
(որպէս
իւրեանք
եւս
էին
գրեալ ,
)
ի
ձեռն
հաւատարիմ
եկողաց:
Եւ
Բ
թուղթ
եւս
գրեաց
Ջուղայու
Քեալանթար
Սարգիս
աղայն`
եւ
առ
սրբոյ
Աթոռոյս
նուիրակ
Ստեփաննոս
վարդապետն,
այսր
աղագաւ,
(որպէս
գրելոց
եմ
ի
ներքոյ
)
եւ
յղեաց
առ
Միքայէլ
աղայն
զի
թէ
ի
վերայ
Շիրազու
յղելոց
լինիցին,
զայն
թուղթսն
եւս
յղեսցեն
առ
նոսա,
զի
նոքա
եւս
որպէս
գրեալ
է
այնպէս
արասցեն:
Իսկ
թէ
ի
վերայ
Շիրազու
պատշաճ
չտեսցեն
յղել,
ապա
ի
Բաղդատ
յղեսցեն,
զի
անտի
տէր
Մարկոսն
եւ
այլքն
որք
յիշին
ի
ներքոյ`
յղեսցեն
ի
Թարվէզ:
Եւ
զի`
լուսահոգի
Յովսէփ
վարդապետն
զերէց
մի
էր
ձեռնադրեալ
Գէորգ
անուամբ`
որ
էր
Բայազիտցի,
եւ
քան
զինքն
յառաջ
փոքր
ինչ
քսրով
յղեալ
էր
ի
Բասրա:
Որոյ
աղագաւ
այժմ
գրէր
Միքայէլ
աղայն
թէ`
իւր
բերեալ
ընչիւքն
յառաջագոյն
յղելոց
կամ:
Վասնորոյ`
եւ
սրբազան
վեհն
գրեաց
զի
թէ
նա
տակաւին
անդ
իցէ,
ի
ձեռն
նորա
յղեցէք
զբոլոր
ինչսն:
Ապա
թէ
ոչ,
այլ
հաւատարմաւ
յղեցէք
այնպէս,
որ
իբրեւ
իւր
անուամբն
բերցէ:
Եւ
Գ
դաւթար
շինեցէք
ասէ,
մինն
յառաջագոյն
առ
մեզ
յղեցէք,
մինն
ընդ
քսրոյն,
եւ
մինն
առ
ձեզ
պահեցէք:
Եւ
զի
ի
մէջ
քսրոյն
տիպար`
զաֆայ`
պիլօրեղէնք`
արկեղք ,
եւ
այլ
այսպիսի
իրք
գոյին,
գրեաց
թէ
չեն
մեզ
պիտոյ:
Բայց
ի
Սուրաթին`
Քանաքեռցի
պարոն
Նիկողայոսն
(որ
յիշեցեալ
ի
պատմութեան
ՌՄԺ
երորդ
ամին
եւ
ի ...
)
բրինձ`
եւ
Ա
ղապայ
ամպէաճառ
էր
յղեալ
վասն
սրբազան
վեհին,
գրեաց`
զի
զայնս
յղեսցէ:
Եւ
զի`
գրէր
թէ`
ի
մէջ
քսրոյն
Ա
խաք
խաւայ
գոյ:
Գրեաց
թէ
զորպէսն
գորին
չգիտեմ:
Եթէ
գիտես
զի
յայսն
երկտողս
պիտանի
լինի,
կամ
մեզ
վայելելոյ
եւ
կամ
այլոց
տալոյ`
Ի
կամ
Լ
թան
յղեա:
Եւ
մնացեալն
վաճառեա:
Եւ
թէ
ո'չ,
զամէնն
վաճառեա
':
Գրեաց
եւս
զի
թէ
քան
զիւր
գրեալն`
(որ
դաւթար
արարեալ
ի
թղթոջս
եդ
եւ
յղեաց
առ
նա,
որպէս
ասացաւ
ի
վերոյ ,
)
այլ
եւս
աւելի
չինեղէն
եւ
կամ
այլ
ինչ
քսուր
լինիցի
մեզ
վայելելոյ
եւ
կամ
այլոց
տալոյ`
յղեսցէ:
Եւ
զայլս
ամենայն
գրեաց
ընդ
մահտեսի
Յարութիւն
աղային
ի
միասին
հոգալ:
Եւ
գրանս
հեսապից`
պարզապէս
եւ
լաւ
գրով
գրել:
Իսկ
պարոն
Աստուածատուր
Աղայն`
զհանգուցեալ
Շահվէրտու
դրամն
(Ի
)
տուեալ
էր
սմա
ըստ
հրամանի
սրբազան
վեհին`
(որ
գրեցաւ
առ
նա
ի
ՌՄԺԸ
թուոջն
եւ
ի
նոյեմբերի
ԺԲ
)
Վասնորոյ
գրեաց
սմա`
թէ
շնորհակալութեամբ
ողջոյն
տուր
նմա
զմէնջ,
զի
ոչ
այլ
իշխանաց
կարացաք
այժմ
գրել
թուղթս:
Յետ
քանի
աւուրց
ընդ
նոր
նուիրակին
գրելոց
եմ:
Զի
կամէր
նուիրակ
յղել
ի
Հնդիկս :
Թուղթ
մի
եւս
առ
մահտեսի
Յարութիւն
աղայն
որ
ի
վերոյ
յիշեցաւ:
Յետ
կսկծանացն
սակս
Յովսէփ
վարդապետին,
եւ
շնորհակալութեան
որ
առ
ինքն
սակս
հարազատութեան,
գրեաց
զյատուկ
շնորհակալութիւն
վասն
վերոյիշեալ
փօլիցային,
(Ե
)
զոր
արարեալ
էր
ի
վերայ
Ասլան
աղային`
տալ
անտի
ի
Պօլիս
նուիրակին
մերոյ
Զաքարիա
վարդապետին :
Իսկ
վասն
քարոցն,
զոր
ինչ
գրեաց
Միքայէլ
աղային,
սմա
եւս
ի
կարճոյ
գրեաց
այնպէս
առնել
ընդ
նմա:
Եւ
շատ
խնդիր
զի
որպէս
թէ
իւրն
համարելով`
հաւատարիմ
որպէս
հոգասցէ,
եւ
յղեսցէ
ի
սուրբ
Աթոռս:
Եւ
դրան
Չաքիկեանց
Միքայէլ
աղային,
սմա
եւս
գրեաց,
թէ
թէմէսուկ
է
տուեալ
մեր
նուիրակին,
եւ
յետ
եւ
յառաջ
այսքան
տալ
խոստացեալ`
(ԺԲ)
(որպէս
ի
վերոյ
եւս
ասացաւ ,
)
եւ
մեք
շնորհակալութիւն
գրեցաք,
եւ
նոր
տպել
գիրք
եւս
յղեցաք
իւրեան:
(որպէս
ասացեալ
է
յանցեալ
ամին,
եւ
ի
յունվարի
ԻԶ :
)
Արդ
այժմ
այդ
քան
է
տուեալ`
(Գ
)
չիմացայ
զպատճառն:
Եւ
գրեաց
զի
թէ
զայս
բանս,
եւ
թէ
զայլ
մնացեալ
հիսապսն
լուսահոգւոյն`
ընդ
Միքայէլ
աղային
հոգասցեն.
զի
որովհետեւ
լուսահոգին
ո'չ
եկն
ասէ,
շատ
բան
մեզ
մութն
մնաց:
Եւ
զայլ
երկար
բանսն
գրեաց
ի
թղթոյ
Միքայէլ
աղային
իմանալ:
Եւ
որդւոյ
նորին
Ստեփաննոս
Աղազատէին
եւս
ողջոյն
գրեաց :
Փուսուլայ
եւս
գրեաց
առ
սա
վասն
առանձին
բանից
ինչ
իւր
ձեռամբն :
Թուղթ
եւս
առ
Ջուղայու
Քեալանթար
Սարգիս
աղայն
գրեաց
ի
Շիրազ:
(որպէս
խոստացաւ
ի
թղթոջ
Միքայէլ
աղային .
)
ծանուցանելով
զմահ
լուսահոգի
Յովսէփ
վարդապետին
հանդերձ
այլ
պարագայիւքն
որպէս
ի
վերոյ
գրեցաւ:
Եւ
խնդիր`
թէ
գրեցի
ի
Բասրայ
Միքայէլ
եւ
Յարութիւն
աղային`
զի
զարդիւնս
եւ
զինչս
լուսահոգւոյն
եթէ
պատշաճ
տեսցեն,
յղեսցեն
յայդր
առ
քեզ,
զի
դու
եւս
ի
Ջուղայ
յղեսցես
առ
մեր
նուիրակ
Ստեփաննոս
վարդապետն,
զի
նա
աստ
յղեսցէ:
Ուրեմն,
եթէ
առ
ձեզ
յղեսցեն,
ամբողջ
կնքովքն
իւրեանց
եւ
ի
ձեռն
հաւատարիմ
մարդոյ
յղեա
'
ի
Ջուղայ
առ
մեր
նուիրակ,
զի
նա
աստ
հասուսցէ :
Թուղթ
մի
եւս
առ
Ջուղայու
նուիրակ
Ստեփաննոս
վարդապետն
գրեաց
(որ
ի
հոկտեմբերի
Ժ
յիշեցաւ ,
)
ծանուցանելով
զմահ
լուսահոգի
Յովսէփ
վարդապետին,
եւ
թէ
զի՞նչ
գրեաց
առ
Միքայէլ
եւ
Յարութիւն
աղայսն,
եւ
առ
Սարգիս
Քեալանթարն:
Եւ
պատուէր`
զի
թէ
զինչսն
Յովսէփ
վարդապետին
ի
Բասրայու
առ
Քեալանթար
յղեսցեն
ի
Շիրազ,
եւ
ինքն
յղեսցէ
ի
Ջուղայ,
ինքն
եւս
շուտով
եւ
հաւատարիմ
մարդով
եւ
ամբողջ
կնքով
յղեսցէ
ի
Թարվիզ
առ
Համատանցի
Յովաննէս
աղայն,
զի
նա
ի
սուրբ
Աթոռս
հասուսցէ:
Իսկ
եթէ
ճանապարհքն
անյաջող
լիցին,
եւ
հաւատարիմ
եկող
չլինիցի,
պահեսցէ
առ
ինքն,
եւ
ի
գալն
ի
սուրբ
Աթոռս
բերցէ
ընդ
իւր:
Զայսոսիկ
յղեաց
առ
Միքայէլ
աղայն
ի
Բասրա,
որպէս
ի
նորին
թղթոջն
ասացաւ :
Թուղթ
եւս
առ
Պետրոս
աղայն
գրեաց
ի
Բաղդատ
ի
պատասխանի
թղթոյն
(որ
ի
վերոյ
յիշեցաւ ,
)
որ
էր
ուղարկօղն
փայեկին:
Ծանուցանելով
զոր
ինչ
գրեաց
առ
Միքայէլ
եւ
Յարութիւն
աղայսն:
Եւ
պատուէր`
զի
յորժամ
յղեսցեն
նոքա
զինչսն
անդ
ի
Բաղդատ
առ
ինքն,
ինքն
եւս
ընդ
Տէր
Մարկոսին
եւ
Մարգար
եւ
Ալէքսան
աղայիցն
հոգացեալ,
յղեսցէ
ի
Թարվէզ
առ
վերոյիշեցեալ
համազանցի
Յովհաննէս
աղայն
(որոյ
տունն
ի
Բաղդատ
էր ,
)
զի
նա
եւս
աստ
յղեսցէ,
սմա
յոյժ
հարկիւ
պատուիրեաց,
զի
հաւատարիմ
եկողաց
ձեռօք
յղեսցէ,
եւ
զքիրայն
եւ
գիւմրուկն
եւս
հոգասցէ:
Եւ
այլ
առ
այս
բանք:
Թուղթ
մի
եւս
առ
սրբոյ
Աթոռոյս
վէքիլ
Տէր
Մարկոսն
գրեաց
ի
Բաղդատ,
(որ
ի
վերոյ
յիշեցաւ .
)
վասն
վերոյիշեալ
բանին
դարձեալ
եւ
ըստ
նոյն
ոճին,
եւ
զնոյն
պատուէրն
եւ
առ
սա
գրեաց
յաճախ,
զի
ընդ
վերոյիշեալ
արացն
մուղայէթ
լեալ`
յղեսցեն
ի
Թարվէզ`
որպէս
ի
վերոյ
գրեցաւ:
Եւ
զի
առ
սա
եւս
էր
եղեալ
լուսահոգին
զինչս
ամանաթ,
եւ
սա
այժմ
գրեալ
էր
սրբազան
վեհին
եւ
զդաւթարն
եւս
յղեալ,
թէ
այս
ինչ
եւ
այն
ինչ
է:
Գրեաց
զի
զայն
ես
ընդ
ի
Բասրայու
եկեալ
ընչիցն
յղեսցէ
ի
Թարվէզ
առ
Յովհաննէս
աղայն:
Եւ
զի
զգենլի
հանդերձք
եւս
գրէր,
թէ
գոյ
ի
մէջ
իրաց
լուսահոգւոյն,
վասնորոյ
գրեաց,
զի
զզենիլսն
այնք
որք
իւրավայելք
իցեն,
ինքն
վայելեսցէ,
եւ
զբօղչայով
քսուրսն
զոր
գրեր
յանուանէ`
զայնս
յղեսցէ:
Թուղթ
մի
եւս
առ
սուրբ
Աթոռս
գանձապետ
Ալէքսան
աղայն
գրեաց
(որ
յանցեալ
ամին
եւ
ի
յունվարի
ԻԶ
յիշեցաւ ,
)
ըստ
նոյն
վերոգրեցեալ
ոճիցն,
եւ
զնոյն
պատուէրսն
եւ
առ
սա`
որք
վասն
ընչից
Յովսէփ
վարդապետին:
Այլ
եւ
ծանոյց
սմա
զառնուլն
Յարութիւն
աղային
ի
Միքայէլ
աղայէն
զդրամ
(Ե
)
ի
յարդեանց
Յովսէփ
վարդապետին,
եւ
փօլիցայ
առնելն
ի
Պօլիս
ի
վերայ
Ասլան
աղային`
(որ
էր
սորին
եղբայր ,
)
զի
անդ
տացէ
սուրբ
Աթոռոյս
նուիրակ
Զաքարիա
վարդապետին,
եւ
նորա
յանձն
առնուլն
ի
տալ,
(որպէս
ի
թղթոջ
Յարութիւն
եւ
Միքայէլ
աղայիցն
ի
վերայ
գրեցաւ .
)
Եւ
առ
այս
շնորհաալութիւն
յոլով
սմա,
որովհետեւ
Ասլան
սորին
եղբայր
էր:
Եւ
այլ
այսոսիկ
բանք :
Թուղթ
մի
եւս
առ
Մարգարէ
աղայն
գրեաց
ի
Բաղդատ,
որ
էր
վէքիլ
Ինկլիզի
Պալիօղին,
եւ
տեղւոյ
գիւմրիւկն,
եւ
ամենայն
վերահասու
առ
եւ
տրոցն
ի
ձեռն
սորա
էին:
Վասն
ընչիցն
Յովսէփ
վարդապետին,
եւ
նորին
ի
Թարվէզ
յղեցմանն,
եւ
քիրային
եւ
գիւմրիւկին,
դարձեալ
նոյն
պատուէրքն`
որք
ի
վերոյ
գրեալ
թուղթսն
գրեաց
հանդերձ
բազում
օրհնութեամբ :
Թուղթ
մի
եւս
առ
Համադանցի
Յովհաննէս
աղայն
գրեաց
ի
Թարվէզ,
(որ
ի
վերոյ
յիշեցաւ
ծանուցանելով
զմահ
Յովսէփայ
վարդապետին,
եւ
զմիտս
ամենայն
թղթոցն
զորս
գրեաց
ի
Բասրա,
ի
Բաղդատ,
եւ
ի
Շիրազ,
եւ
ի
Ջուղայ`
վասն
ընչից
եւ
կալից
Յովսէփ
վարդապետին:
Եւ
պատուէր`
զի
թէ
ի
վերայ
Բաղդատու
եւ
թէ
ի
վերայ
Շիրազու,
յորժամ
հասցին
առ
ինքն
ինչք
լուսահոգի
Յովսէփ
վարդապետն,
ինքն
եւս
նոյն
ամբողջ
կնքովն
եւ
ի
ձեռն
հաւատարիմ
եկողաց
`
յղեսցէ
ի
Բայազիտ
առ
Տէր
Վահանն`
զի
նա
աստ
հասցէ:
Ապա
թէ
ճանապարհքն
անձեռնտու
լինիցին
յայնժամ,
եւ
հաւատարիմ
եկօղ
չլինիցի,
պահեսցէ
առ
ինքն,
եւ
ծանուսցէ
իւրեան:
Եւ
այլ
առ
այս
պատուէրք
ըստ
սմին :
Թուղթ
մի
եւս
առ
սրբոյ
Աթոռոյս
գանձապետ
Տէր
Փիլիպպոսն
գրեաց
ի
Թարվէզ,
(որ
ի
պատմութեան
ՌՄԺ
երորդ
ամին
եւ
վասն
ընչից
Յովսէփ
վարդապետին`
նոյն
պատուէր,
որ
ինչ
առ
Յովհաննէս
աղայն
գրեաց
ի
վերոյ:
Թուղթ
մի
եւս
առ
Գիլանու
նուիրակ
եւ
Առաջնորդ
Աւետիս
վարդապետն
գրեաց
(որ
յիշեցաւ
ի
հոկտեմբերի
Ժ .
)
մեղադրութիւն
վասն
թուղթ
չգրելոյն:
Եւ
զի
ի
Բասրայու
թուղթ
էր
եկեալ
սմա,
եդեալ
ի
թղթոջս
առ
սա
յղեաց:
Եւ
զի
լուաւ
թէ
անդ
Մօսկովու
սահաթ
ծախեն
աժանագին`
Ա
թումանով
կամ
ԺԲՌ
դիանով,
գրեաց`
զի
թէ
գեղեցկատես
եւ
լաւն
գտանիցի,
նոյն
գնովն,
Ժ
հատ
առեալ
յղեսցէ:
Ա
թումանով,
կամ
ԺԲՌ
ով,
կամ
թէ
ԺԳՌ
ով
եւ
ոչ
աւելեօք:
Զայս
յղեաց
ի
Թարվէզ
առ
վերոյիշեալ
Տէր
Փիլիպպոսն,
զի
առ
նա
յղեսցէ :
Թուղթ
եւս
առ
Ջուղայեցի
Տէր
Յովաննէսն,
եւ
նորին
որդի
տիրացու
Ստեփանոսն
գրեաց
ի
Վան:
(Առ
որս
գրեցաւ
թուղթ
վասն
մահուան
Յովսէփայ
վարդապետին ,
յամսոյս
ԺԹ
)
ծանուցանելով
զգալուստ
փայեկին
վերոյիշելոյ
որ
ի
Բասրայու
եւ
ի
Բաղդատու
զթուղթս
էր
բերեալ
վասն
մահուան
Յովսէփ
վարդապետին:
Եւ
զմիտս
գրոցն,
որք
խնդրէին
զմարդ
յղեալ
վասն
ընչիցն:
Եւ
զմեր
առ
նոսա
գրեալսն,
որ
գրեաց
կամ
ի
վերոյ
Շիրազու
եւ
կամ
ի
վերայ
Բաղդատու
յղել
ի
Թարվէզ`
(որպէս
ի
վերոյ
լիապէս
գրեցաւ :
)
Եւ
զի
նոյն
փայակն
Ա
պահարանով
թուղթ
էր
բերեալ`
որ
էր
ի
վերայ
սորա,
եղեալ
ի
թղթոջս
յղեաց
առ
սա,
փուսուլայ
եւս
եդ
ի
թղթոջ
սորին
վասն
առանձին
բանից
ինչ,
իւրով
ձեռամբն
գրեցեալ :
Թուղթ
եւս
առ
Աբրահամ
վարդապետն
գրեաց
որ
վասն
Երզնկացի
բանադրեալ
Կարապետ
վարդապետին
(որ
յիշեցուցեալ
է
ի
դեկտեմբերի
ելն :
)
հանդերձ
Անապատի
հարբն
եւ
միաբանիւքն
իրիջայ
էր
գրեալ`
զի
արձակեսցէ:
Զի
Անապատաւորքն
ծանուցեալ
զբանադրեալ
գոյն
նորին`
խղճահարէին:
Եւ
ինքն
Կարապետ
վարդապետն
եւս
մեղայական
գիր
էր
գրեալ
առ
սրբազան
վեհն
իբրու,
այլ
չէր
ստոյգ
մեղայ,
զի
ի
յանցանումն
եւ
ոչ
զմինն
առնոյր
յանձն:
Ուստի`
սրբազան
վեհն
գրեաց
զայս
Աբրահամ
վարդապետին
թէ`
թէպէտ
դուք
իրիջայ
էիք
գրեալ,
եւ
ինքն
եւս
որպէս
թէ
մեղայական
թուղթ
էր
գրեալ`
բայց
չէր
այն
ստոյգ
զղջումն
եւ
մեղայ:
Զի
զԲ
գլխաւոր
յանցանսն
գոնեայ`
ոչ
էր
առեալ
յանձն,
որք
առեալ
յայտնիք
են:
Որոց
մինն
է
զմեզ
անարգելն
հրապարակաւ,
եւ
միւսն
այն,
որ
զկնատէր
ժամկոչն
Աբեղայ
է
ձեռնադրեալ,
որ
այժմ
եպիսկոպոս
եւս
է,
եւ
տեղին
յայտնի
է:
Բայց
սակայն
վասն
խաթէր
եւ
իրիջայից
քոց
եւ
միաբանից
Անապատիդ`
ահա
տամք
զմա
հրաման
պաշտել
զկարգ
իւր
առանց
խղճի:
Իւրեան
յատուկ
ձեռնհաս
չեղաք
գրել
զթուղթս`
այս
իւրեան
բաւական
է,
ասա
'
զի
զկարգն
իւր
պաշտեսցէ,
միամտեցո
զինքն
եւ
զմիաբանսն,
զի
մի
խղճահարեսցին
վասն
զորա:
Եւ
Անապատի
Առաջնորդ
Յակոբ
վարդապետն
եւս
էր
վասն
նորա
յատուկ
իրիջայ
գրեալ`
գրեաց
զնա
եւս
միամիտ
առնել,
զի
նմա
եւս
չկարացաք
ասէ
յատուկ
գիր
գրել
վասն
անձեռնահասութեան:
Եւ
զհին
եւ
զանծանոթ
գրեանս
էր
գտեալ
յայն
կողմումնս`
ի
մեր
վարդապետաց
արարեալ
եւ
տակաւին
ի
նոյն
հետաքրքրէր,
զոր
գրեալ
էր
սրբազան
վեհին,
եւ
սրբազան
վեհն
գրեաց,
զի
որպէս
կամի
հետաքրքիր
լիցի
այնպիսեաց
ըստ
ձեռնհասութեանն :
Թուղթ
մի
եւս
առ
Վանայ
առաջնորդ
եւ
սրբոյ
Աթոռոյս
նուիրակ
Պաղտասար
վարդապետն
գրեաց
ի
պատասխանի
թղթոյն,
զի
նա
եւս
էր
իրիջայ
վասն
Կարապետ
վարդապետին:
Ուստի`
զոր
ինչ
գրեաց
Աբրահամ
վարդապետին
վասն
նորա ,
սմա
ծանոյց
լիապէս,
թէ
ահա
վասն
խաթեր
ձերոյ
այդպէս
արարաք:
Եւ
որպէս
ի
սոյն
փետրվար
ամսոյս
ԺԸ,
այժմ
եւս
գրեաց
առ
սա
զհարկ
վասն
Խորվիրապայ
Առաջնորդ
Աւետիս
վարդապետին,
զի
որով
կերպիւ
եւ
իցէ,
յղեսցէ
զնա
աստ:
Զնմանէ
գրեալ
էր
սա
այժմ,
թէ
աստ
է,
եւ
յանուն
Վանիցն
ժողովս
առնէ:
Եւ
զթուղթս
Աբրահամ
վարդապետին
եւ
Տէր
Յովաննէսին
յղեաց
առ
սա,
տալ
նոցա:
Որք
յղեցան
առ
նա
ի
ձեռն
իւր
յղել
փայեկին :
Միամտական
ղապզ
գրեաց
սրբազան
վեհն
առ
Բայազտոյ
նուիրակ
Ջուղայեցի
Գալուստ
վարդապետն,
(որ
յիշեցեալ
է
ի
հոկտեմբերի
Ժ .
)
վասն
ԻԶ
ց
ԱՌ
եւ
Ժ
շահի
նուիրակին
արդեանցն,
զորս
յղեալ
էր
աստ,
ձեռամբ
Երուսաղէմայ
ի
Հաշտարխան
գնացող
նուիրակի
սպասաւոր
տիրացու
Պետրոսին.
փետր .
ԻԹ:
