Յիշատակարան. Մասն II (1767-1776)

Հեղինակ
ՍԻՄԷՕՆ ԿԱԹՈՒՂԻԿՈՍ ԵՐԵՒԱՆՑԻ  

Բաժին
Հայ դասական մատենագրութիւն  

Թեմա
Պատմագրութիւն  Թղթեր, նամակներ, կոնդակներ  
Դիտել
Սրբոյն Ստաթէի վանից Առաջնորդ Աստապատեցի Աբրահամ վարդապետն զոր սրբ. վեհն ըստ խնդրոյ ժողովրդեանն քան զայս յառաջ ի նոյ. Ա առաջնորդ արարեալ ի վերայ Տաթեւու վանիցն Առաջնորդական կոնդակաւ յղեաց անդ, հասեալ ի վիճակն իւր: Եւ բոլոր երկրացիքն եւ իշխօղն տեղւոյն Իբրահիմ խանն սիրով ընկալեալ էին զնա եւ մեծարեալ, եւ պատուով տարեալ ի վանս իւր նստուցեալ: Զորս եւ նա այժմ գրեալ էր սրբ. մեծ Անապատին Բ ժողովարարութեան կոնդակ խնդրեալ ի սրբ. վեհէն: Վասնորոյ եւ սրբ. վեհն ժողովարարութեան կոնդակ գրեալ յղեաց առ Աբրահամ վարդապետն: Զմինն ի վերայ Հաշտարխանու` Գիլանու եւ բոլոր տանն Աղուանից` յանուն սրբոյն Ստաթէի Առաքելոյ վանիցն, եւ զմիւսն եւս ընդհանրական` յանուն նոյն Ստաթէի վանից մեծ Անապատին : Յորս պատուէր գրելով ամենեցուն, զի երբ Աբրահամ վարդապետն զայսոսիկ կոնդակքս միաբանից իւրոց տուեալ առաքեսցէ ի մէջ իւրեանց, յանուն սրբոյն Ստաթէի վանիցն եւ մեծ Անապատին զկամաւոր ողորմութիւնս տացեն նոցա, զի տարեալ զպակասութիւն վանիցն եւ Անապատին հոգասցէ :
       Թուղթ մի եւս խնդրոյ Աբրահամ վարդապետին առ Հաշտարխանու նորոգ նուիրակ եւ Առաջնորդ Յովսէփ վարդապետն պատուէր` զի Աբրահամ վարդապետն երբ կոնդակաւ մերով ժողովարար յղեսցէ յայն կողմունսն, թողուցու զնա մտանել ի վիճակն իւր, եւ յորդորեսցէ զժողովուրդսն, զի յանուն սրբոյն Ստաթէի Առաքելոյ վանիցն զկամաւոր ողորմութիւնս տացեն նմա: Թուղթ մի եւս առ սրբոյն Ստաթէի վանից Առաջնորդ Աբրահամ վարդապետն ի պատասխանի ի փտր. ԻԴ գրեալ թղթոյն: Եւ զժողովարարութեան կոնդակսն եւ զՅովսէփ վարդապետի գիրն ի թղթոջս եդեալ յղեաց առ սա: Որում եւ ծանոյց զյղելն: Եւ պատուէր` զի զհասանիլն կոնդակացն առ ինքն, գրեսցէ ինքեան ի միամտութիւն իւր: Ծանոյց եւ զգալն թղթաշինացն ի ս. Աթոռ, եւ ձեռնարկելն ի թղթաշինութեան քեարխանային: Զորս ի միում պահարանոջ եդեալ, յղեցաք առ տէր Վահանն ի Բայազիտ` յղել առ Աբրահամ վարդապետն ի Տաթեւ :
       Թուղթ եւս գրեցաւ առ Հաշտարխանու նուիրակ եւ Առաջնորդ Յովսէփ վարդապետն ըստ խնդրոյ սրբոյն Թօմայի Առաքելոյ վանից Առաջնորդ Թօմայ վարդապետին ըստ մտաց վերոյիշեալ թղթոյն : Զի նա եւս կամէր ի կողմունսն Հաշտարխանու կոնդակաւ մերով յանուն վանիցն իւրոց զժողովարար յղել: Վասնորոյ ի ձեռն Երեմիտ վարդապետին խնդրեալ էր ի սրբ. վեհէն գրել Յովսէփ վարդապետին, զի յժողովարարն իւր թողցէ ի վնճակն իւր մտանել, զժողովուրդսն ի յառատ տուրս յորդորեսցէ: Զոր գրեալ ետուք Երեմիտ պետին յղել առ նա :
       Թուղթ եւս առ Մշու սրբոյ Կարապետի վանից Առաջնորդ Յօնան վարդապետն` ի պատասխանի ի դեկ. Դ գրել թղթոյն: Զի Բ ժողովարարութեան կոնդակ էր խնդրեալ ի սրբ. վեհէն: Զմինն ի վերայ Անատօլու երկրին, եւ զմիւսն ի վերայ Ուռումելու: Ըստ խնդրոյ նորին` քան զայս յառաջ ի մրտ. ԻԳ ի վերայ Անատօլու երկրին Ա ժողովարարութեան կոնդակ գրեալ յղեաց առ մհ . Փիլիպպոսն, տալ նորին ժողովարար Պօղոս վարդապետին: Զոր եւ ծանոյց նմա այժմ: Իսկ ի վերայ Ուռումելու երկրին այժմ ոչ կամեցաւ կոնդակ գրել, զի դեռ արգելեալք կային ճանապարհք կողմանցն, այլ խոստացաւ նմա, զի երբ յՈւռումելու նուիրակ յղեսցէ, յայնժամ եւ զայն խնդիրն իւր եւս կատարեսցէ: Եւ Պետրոս վարդապետին եւ այլ միաբանիցն նորին ողջոյն գրեաց: Յղեցաւ այս առ Պաղտասար պետն յղել առ նա :
       Թուղթ եւս առ Վանայ նուիրակ եւ Առաջնորդ Պաղտասար վարդապետն` ի պատասխանի ի դեկտ. ԺԶ ի Բաղիշու գրեալ թղթոյն: Որ ի կողմանէ Ղազար` Կրպօ եւ Սահակ անուամբ օրինազանցից ոմանց գանգատ էր գրեալ առ սրբ. վեհն եւ խնդրեալ էր պատժել զնոսա: Բայց սրբ. վեհն այժմ ոչ կամեցաւ պատժել զնոսա, զի մի ի նմանէ իմասցին: Այլ խոստացաւ նմա, զի երբ ինքն ի ս. Աթոռս եկեսցէ, յայնժամ պատժեսցէ զնոսա: Եւ պատուիրեաց` զի որքան լծկան գոմէշ ի պատրաստի ունիցի, զայսն ընդ հաւատարմի փութով ի ս. Աթոռս յղեսցէ: Եւ զմիտս թղթոյ Յօնան վարդապետին ծանոյց սմա: Զոր եւ յղեաց առ սա` առ նա հասուցանել: Յղեցաւ այս առ տէր Յովաննէսն յղել առ նա :
       Թուղթ եւս ի Վան առ ջուղայեցի տէր Յովաննէսն եւ որդի նորին տիրացու Ստեփաննոսն ի պատասխանի երից թղթոցն իւրեանց գրեցելոց: Որք զորպէսն հանգուցեալ շօռոթեցի Ղազարին գրեալ էին սրբ. վեհին: Որոյ աղագաւ եւ սրբ. վեհն շնորհակալութիւն գրեաց նոցա: Որոց եւ ծանոյց առ Զաքարիա վարդապետն եւ առ մհ. Յարութիւն եւ Միքայէլ Աղայսն զպատուէր գրելն իւր, զի տիրեսցեն ընչիցն նորին. (որպէս յամսոյս Ա ասացեալ է , ) եւ վասն տէր Ղուկասին միամտութիւն գրեաց նոցա: Զի ի մեծի պահոց ... կիւրակէին ի վանս սրբոյ Գայիանէին վարդապետական իշխանութիւն տալ ետ նմա: Եւ խոստացաւ նոցա` ըստ ժամանակին կատարել զխնդիրս նորին: Քանզի` եկեալ էր յեպիսկոպոս ձեռնադրիլ: Եւ ծանոյց նոցա զորպէսն թղթաշինացն: Որպէս եւ Չաքիկենց Գրիգոր Աղային: Եւ ի ղռուշի ղապզն իւրեանց ի փառակեցի Սահակ վարդապետէն առեալ յղեաց առ նոսա: Եւ գրեալ էին թէ` աստ ի Բասրա գնացող գոյ: Բայց զով լինիլն չէին ծանուցեալ. քանզի` ի Հնդիկս զթուղթս եւ զնորատիպ տօնացոյցս էր յղելոց. եւ հաւատարիմ մարդ ոչ գտանիւր զի ընդ նմա յղեսցէ: Վասնորոյ` պատուիրեաց նոցա զով լինիլն նորին գրել ինքեան, զի գիտասցէ թէ հաւատարիմ է նա, զթուղթսն եւ զտօնացոյցսն ընդ նմա յղեսցէ ի Հնդիկս: զՊաղտասար վարդապետի գիրն յղեաց առ նոսա յղել առ նա :
       Միամտական ղապզ եւս առ Մուրտիկզատէ մհ. Փիլիպպոսն գրեաց: Զի ի փօլիցայական արդեանցն ս. Աթոռոյս որ առ ինքն գոյր, ըստ գրեցելոց իւրոյ ի Բայազիտ` ի նորին վէքիլ պարոն Տէտիկէն ձեռամբ տէր Վահանին այսքան դրամ (ե ) առ մեզ էհաս: Վասնորոյ` եւ զայս ղապզս գրեալ յղեաց առ տէր Վահանն տալ պարոն Տէտիկին, զի յղեսցէ առ մհ. Փիլիպպոսն, զի նա զդրամն զայն առ մեզ հասեալ իմասցի` եւ միամտեսցի :
       Միամտական ղապզ եւս գրեաց առ մհ. Փիլիպպոսն: Զի այն առաջի փօլիցայի (բ ) մնացեալ դրամն, (9) զոր նորին վէքիլ պարոն Մկրտչին առ մեզ էր հասուցանելոց, հազիւ թէ հասուցեալ էր տէր Վահանին յղեալ առ մեզ: Զոր եւ նա ծանուցեալ էր սրբ. վեհին: Վասնորոյ` եւ սրբ. վեհն զայս ղապզս եւս գրեալ յղեաց առ տէր Վահանն տալ պարոն Մկրտչին, զի առ մհ. Փիլիպպոսն յղեսցէ ի միամտութիւն իւր: Յղեցան այսոքիկ ընդ Օլուսանենց Ղազարին առ տէր Վահանն. զի յիւրաքանչիւր տեղիսն յղեսցեն: Որ ել ի ապրիլի Ա: