Ի
Հաշտարխանու
նորոգ
նուիրակ
եւ
Առաջնորդ
Յովսէփ
վարդապետէն
թուղթք
ժամանեցին
առ
սրբ.
վեհս
մեր
մի
զկնի
միոյ:
Յորս
գրեալ
էր
սրբ.
վեհին
զպէսպէս
խնդիրս:
Որոց
մինն
էր
այս,
զի
ի
վերայ
Պետրպօռքու
եւ
Մօսկովու
յատկապէս
զնուիրակութեան
կոնդակ
էր
խնդրեալ
ի
սրբ.
վեհէն
վասն
իւր:
Վասնորոյ`
եւ
սրբ.
վեհն
ըստ
խնդրոյ
նորին`
զմէկ
նուիրակութեան
եւ
Առաջնորդական
կոնդակ
գրեալ
ի
վերայ
Պետրպօռքու
եւ
Մօսկովու,
յղեաց
առ
նա:
Յորում`
ժողովրդեանն
զօրհնութիւն
եւ
զյանձնարարութիւն
գրելով
վասն
նորա:
Որոյ
օրինակն
է
ի
բոլորագրահամար
տետրոջն`
յերեսն
ՇԻԲ`
ՇԻԳ :
Թուղթ
մի
եւս
առ
Յովսէփ
վարդապետն
գրեաց
(որ
ի
յուլ.
ԻԸ
յիշեցաւ
).
ի
պատասխանի
չորեքին
թղթոցն
իւրոց
ի
յուլ .
Ի,
ի
սեպ.
Է`
ի
հոկտ.
Բ`
եւ
ի
ԻԸ
գրեցելոց:
Եւ
զկոնդակն
առ
նա
յղեաց:
Եւ
բաց
ի
կոնդակէն`
վասն
տեղւոյ
հին
գումբեռնաթին,
եւ
վասն
Եղիազար`
Յովհաննէս`
Գրիգոր
եւ
Սարգիս
աղայիցն
եւ
ոմանց
անձանց
եւս
էր
զթուղթս
օրհնութեան
խնդրեալ
ի
սրբ.
վեհէն:
Իսկ
որովհետեւ
տեղւոյ
հին
նուիրակ
Մինաս
վարդապետն
աւարտեալ
զգործ
իւր
գալոց
էր
ի
սուրբ
Աթոռս,
վասնորոյ`
եւ
սրբ.
վեհն
այժմ
ոչ
գրեաց
ումեք
զթուղթս,
այլ
եթող
զի
ի
գալ
Մինաս
վարդապետին
գրեսցէ:
Եւ
մանաւանդ`
այժմ
հարկաւոր
գրելի
եւս
ոչ
գոյր
անդ
տօնախմբութեան
տետրն
(որ
ի
պատմութեան
ՌՄԻ
ամին
եւ
ի
յուլ.
Ժ
յիշեցաւ
)
խորագիր
էր
խնդրեալ
ի
սրբ.
վեհէն:
Վասնորոյ
սրբ.
վեհն
զյառաջաբանութիւն
մի
վասն
տետերն
նորապէս
շարադրեալ,
եւ
ըստ
չափու
տետերն
եւ
նոյն
գրովն
գրեցուցեալ,
յղեաց
առ
նա,
զի
ընդ
տետերն
գիցէ,
եւ
թարգմանեցուցեալ
ի
ներսն
յղեսցէ :
Եւ
վասն
Դարբանտու
գանձանակին
խնդրեալ
էր
եւս
ի
սրբ.
վեհէն
գրել
տեղւոյ
ժողովրդեանն,
զի
ինքեան
հասուսցեն:
Բայց
ոչ
գրեաց
նոցա
սրբ.
վեհն,
զի
յառաջագոյն
գրեալ
էր
նոցա
զտեղւոյ
գանձանակին
Գիլանու
նուիրակին
հասուցանել:
Զոր
եւ
ծանոյց
սմա:
Եւ
խնդրեալ
էր
եւս`
զի
թէ
կամիցի,
մինչ
ի
յելանելն
անտի
պարոն
Եսայուն
զորքան
արդիւնս
առ
ձեռն
բերցի,
տացէ
նմա,
զի
մեք
աստ
ի
նմանէ
առցուք:
Եւ
սրբ.
վեհն
գրեաց
նմա
այնպէս
առնել:
Եւ
վասն
վտնկաւոր
թղթոյ
իմիք
զբանս
էր
գրեալ
առ
սրբ.
վեհն
զի
հոգ
տարցէ:
Եւ
սրբ.
վեհն
խոստացաւ
նմա,
ի
գալն
Մինաս
վարդապետին
ի
սուրբ
Աթոռս`
զկատարեալ
որպէսն
նորին
ի
նմանէ
իմացեալ,
այնր
աղագաւ
զհոգս
արասցէ:
Եւ
ըստ
խնդրոյ
սորին`
զորպէսն
պատրիարգանալոյ
Զաքարիա
վարդապետին
եւ
տեղւոյ
նուիրակութեան
գրեալ
ծանոյց:
Ընդ
նմին
եւ
զորպէսն
Թարխան
Աղային
եւս
գրեաց
առ
նա:
Զի
նա
թէպէտ
այժմ
ոչ
էր
ի
կալանս,
բայց
զնա
յայն
կողմն
յղելոյ
համբաւ
ոչ
գոյր:
Եւ
վասն
Մըստրդամու
գրոյն
խնդրէր
ի
սրբ.
վեհէն
բերել
տալ.
զի
Առաքելն
վախճանեալ
էր:
Բայց
սրբ.
վեհն
ոչ
կամեցաւ,
զի
գրոյ
կարօտութիւն
ոչ
ունէաք
այժմ.
քանզի`
յաջողմամբն
Աստուծոյ
քան
զայն
լաւ
գիր
մեք
մեզէն
հնարեցաք.
որով
ահա
տօնացոյցն
տպեցուցանեմք.
եւ
մերձ
է
ի
լրանալ:
Յորմէ
եւ
զտետր
մի
յղեցաք
առ
նա,
զի
տեսցէ,
եւ
իշխանացն
եւս
ցուցցէ ,
զի
տեսեալ
ուրախասցին:
Նորատիպ
տաղարան
էր
խնդրեալ.
յորմէ
Ե
հատ
յղեաց:
Եւ
պատուէր`
զի
վասն
Պետրոս
վարդապետին
անտի
գնալոյ
ի
վիճակն
իւր
մի
եւս
աշխատ
լինիցի,
զի
որովհետեւ
հաշտութիւն
եղեւ,
վասնորոյ
յայս
կողմամբս
կամեցաւ
յղել
զնա
ի
վիճակն
իւր:
Եւ
Մօսկովու
քահանայն
վախճանեալ
էր.
վասնորոյ`
եւ
խնդրեալ
էր
սա
ի
սրբ.
վեհէն
փոխանակ
նորին
զԳիլանու
տէր
Պետրոսն
յղել
անդ:
Որում
եւ
խոստացաւ
սրբ.
վեհն
յետոյ
գրել
Դաւիթ
Աղային
վասն
նորա,
զի
յղեսցէ
անդ:
Եւ
նմա
եւս
գրեսցէ
առ
ի
յերթալ:
Եւ
տեղւոյ
քահանայիցն`
իշխանացն
եւ
ժողովրդոցն,
եւ
յանուանէ
Սարգիս`
Գրիգոր`
Մինաս
եւ
Ղեւոնդ
Աղայիցն
ողջոյն
եւ
օրհնութիւն
գրեաց:
Յղեցան
այսք
առ
Թիֆլիզու
Առաջնորդ
Յովաննէս
պետն.
զի
ձեռամբ
տէր
Աբրահամին,
անտի
առ
Յովսէփ
պետն
յղեսցէ
ի
Հաշտարխան:
Կոնդակ
եւս
վասն
երիցփոխութեան
պարոն
Մկրտումին`
առ
Թիֆլիզու
քահանայսն`
իշխանսն
եւ
ժողովուրդսն
գրեաց,
ծանուցանելով
նոցա
զհրաժարիլն
Մէլիք
Աւետիքն
յերիցփոխութենէն`
եւ
այժմ
ի
տեղի
նորին
եւ
զպարոն
Մկրտումն
երիցփոխան
կարգելն
իւր:
Եւ
պատուէր`
զի
ի
սէր
ունիցին
զնա,
եւ
հնազանդ
լինիցին
նմա:
Յորում
վասն
Առաջնորդին
իւրեանց
Յովաննէս
վարդապետին
եւս
յանձնարարութիւն
եւ
պատուէր
գրեաց
նոցա:
Որոց
օրինակն
է
ի
բոլորագրահամար
տետրոջն`
յերեսն
ՇԾԸ`
ՇԾԹ :
Թուղթ
եւս
առ
Վանքի
եկեղեցւոյ
քահանայսն
իշխանսն
եւ
ժողովուրդսն
գրեաց:
Զի
վասն
աւագերիցութեան
վէճ
եւ
խռովութիւն
էր
ի
մէջ
նոցա:
Վասնորոյ`
եւ
ոմանք
յիշխանաց
եւ
ի
ժողովրդոցն
յեկեղեցին
ոչ
երթային.
եւ
մնանւանդ`
արդեանց
եւ
կայից
եկեղեցւոյն
եւս
վնասք
հասանէին:
Եւ
որովհետեւ
այն
եկեղեցին
յատուկ
թեմ
վիճակ`
եւ
Առաջնորդն
էր
սրբոյ
Աթոռոյս,
վասնորոյ`
եւ
սրբ.
վեհն
զտէր
Աստուածատուրն
զոր
յառաջագոյն
աւագէրէց
էր
կարգեալ
ի
վերայ
նոյն
եկեղեցւոյն,
այժմ
էհան
յաւագերիցութենէն,
եւ
զեկեղեցին
արար
Աւագէրէց:
Եւ
զտէր
Պօղոսն
եւս
ժամօրհնօղ
կարգեաց
ի
վերայ
նոյն
եկեղեցւոյն,
որ
զայսպիսի
աւագերիցական
գործս
նա
արասցէ
այսուհետեւ
եւ
արդիւնք
եւ
աւագէրիցութիւն,
գիտութեամբ
Առաջնորդին
եւ
քահանայիցն`
եկեղեցւոյն
լիցի :
Բանադրանաց
թուղթ
եւս
առ
չիք
Մէլիքսէթն
եւ
չիք
Գաբրէլն
գրեաց:
Զի
Առաջնորդն
իւրեանց
Յովաննէս
վարդապետն
փոխանակ
ընդունելոյն
եւ
պատուելոյն,
անարգեալ
էին
եւ
հայհոյեալ,
եւ
զինքեանց
արարեալ
եղեռնագործութիւնն
ի
վերայ
նորա
եդեալ,
յառաջագոյն
գրեալ
էին
սրբ.
վեհին.
(որպէս
ի
դեկ.
Թ
ի
թղթոջ
նոյն
Յովաննէս
վարդապետին
ասացաւ
)
եւ
Յովաննէս
վարդապետն
վասն
ի
զուր
զրպարտելոյն
եւ
անարգելոյն
նոցա
զինքըն,
այժմ
գանգատ
էր
գրեալ
ի
նոցանէ
ար
սրբ.
վեհն
եւ
զդաւաճանական
գիրս
առեալ
ի
քահանայիցն
վասն
նոցա`
(յորս
վկայեալ
էին
նոքա
զՅովաննէս
վարդապետէն
անմեղ
գոլ
)
յղեալ
էր
առ
սրբ.
վեհն:
Որովք
եւ
սրբ.
վեհին
եղելութեանն
վերահասու
լեալ,
իրաւամբ
պատժելի
եգիտ
զնոսա:
Վասնորոյ`
եւ
ընդ
բանիւ
արար
զնոսա:
Որորց
եւ
պատուիրեաց,
զի
թէ
կատարեալ
զղջացեալ`
ի
հանդիսի
խոստովանեսցեն
զչարիս
իւրեանց,
եւ
առաջի
Յովհաննէս
վարդապետին
մեղայ
գոչեսցեն
եւ
ուխտիցեն
այսուհետեւ
մնալ
յուղդութեան,
ի
հնազանդութեան
եւ
ի
հարազատութեան,
հրաման
է
ասէ
նմա
ի
մէնջ
արձակել
զձեզ:
Եւ
թէ
ոչ`
մինչեւ
ի
սատակիլն
ձեր
մաշելոց
ասէ
զձեզ
նզովիւք
եւ
պատժօք
ըստ
հոգւոյ
եւ
ըստ
մարմնոյ:
Զոր
յայս
անգամս
իբր
ներելով
գրեցի
ասէ
ձեզ :
Թուղթ
եւս
առ
պարոն
Մկրտումն
գրեաց`
(որ
ի
նոյեմ.
Է
յիշեցաւ ,
)
եւ
զնա
ի
տեղի
մէլիք
Աւետքին
երիցփոխան
կարգեաց:
Որում
եւ
ծանոյց
ի
վերայ
քաղաքին
զկոնդակ
գրելն
վասն
իւր:
Եւ
պատուէր`
զի
երիցփոխութեան
գործոյն
իւրոյ
լաւապէս
մուղայէթ
լինիցի,
եւ
Առաջնորդին
եւս
ձեռնտու
լիցի:
Եւ
մանաւանդ
ամենայն
անկարգութեանց,
այսինքն
չհասից
եւ
օրինազանցութեանց
եւ
այլոց
այսպիսեաց
խափանօղ
եւ
արգելիչ
լինիցի,
եւ
սրբոյ
Աթոռոյս
հասից
եւ
իրաւանցն
եւ
ամենայն
գործոցն
մուղայէթ
եւ
վերահասու
լիցի :
Թուղթ
մի
եւս
առ
Թիֆլիզու
Առաջնորդ
Յովաննէս
վարդապետն
գրեաց
(որ
ի
դեկտ.
Թ
յիշեցաւ
)
ի
պատասխանի
թղթոյն:
Զոր
հանդերձ
փուսուլայիւք
եւ
քահանայից
տուեալ
դաւաճանական
ձեռագրուքն
յղեալ
էր:
Որում
եւ
ծանոյց
զչիք
Մէլիքսէթն
եւ
զչիք
Գաբրէլն
վասն
իզուր
զրպարտելոյն
զինքն
ընդ
բանիւ
առնելն:
Որում
եւ
պատուիրեաց`
զի
թէ
նոքա
զղջացեալ
յանկարգ
արարմանցն
իւրեանց
եւ
եկեալ
առ
ինքն
մեղայ
գոչեսցեն,
արձակեսցէ
զնոսա
ի
բանադրանցն,
եւ
թէ
ոչ`
մի
արձակեսցէ:
Որում
ծանոյց
զպարսն
Մկրտումն
երիցփոխան
կարգելն
ի
վերայ
քաղաքին:
Եւ
զՎանք
եկեղեցւոյ
աւագ
երիցութիւնն
բառնալն,
եւ
ըստ
խնդրոյ
միաբանիցն
նորին
զեկեղեցին
առնելն
աւագ
էրէց,
եւ
զտէր
Պօղոսն
եւս
ժամօրհնօղ:
Կրկին
պատուէր`
զի
զայն
Մինաս
վարդապետին
անդ,
փութով
յղեսցէ
ի
սուրբ
Աթոռս:
Եւ
Յովսէփ
վարդապետն`
վասն
Գալուստ
անուամբ
աբեղայի
միոյ
գրէր
թէ`
ի
բերանոյն
գիր
առի,
որ
յայլ
ուրեք
ոչ
երթիցէ
այլ
ի
սուրբ
Աթոռդ
եկեսցէ:
Բայց
նա
դեռ
ոչ
էր
եկեալ:
Վասնորոյ`
եւ
սրբ.
վեհն
պատուիրեաց
սմա
մուայէթ
լինիլ,
եւ
ի
գալն
նորա
անդ
ի
սուրբ
Աթոռս
յղել:
Զվերոյիշեալ
թուղթսդ
ընդ
միոյ
զինարկի
մերոյ`
առ
վրացի
Ստեփանն
յղեցաք
յԵրեւան,
յղել
առ
Յովաննէս
վարդապետն
ի
Թիֆլիզ`
զի
նա
զտեղւոյ
գրեանսն
իւրաքանչիւր
տեարցն
տացէ.
եւ
զՀաշտարխանու
գրեանսն
ձեռամբ
տէր
Աբրահամին
առ
Յովսէփ
վարդապետն
յղեսցէ
ի
Հաշտարխան:
Գրեցաւ
ի
յնվ.
ԻԱ :
Եկաւ
հասաւ
ի
Կարին:
Թուղթ
օրհնութեան
առ
պարոն
Ղազարն
գրեաց
ի
Կարին,
որ
զհանգուցեալ
հօրն
իւրոյ
պարոն
Ստեփանի
հոգեբաժինն
(ե
)
սրբոյ
Աթոռոյս
վէքիլ
տէր
Մանուէլին
էր
տուեալ
յղել
ի
ս.
Աթոռս:
Զոր
եւ
նա
հասոյց
մեզ:
Վասնորյ`
եւ
սրբ.
վեհն
զայս
թուղթս
գրեալ`
ետ
Կարնոյ
նուիրակ
Իսահակ
վարդապետին,
յղել
առ
տէր
Մանուէլն`
զի
տացէ
նմա
ի
միամտութիւն
իւր:
Գրեցաւ
ի
յնվ .
ԻԱ:
