Յիշատակարան. Մասն II (1767-1776)

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Իբրեւ հասեալ էր թուղթ սրբ. վեհին առ Հախբակու Սալահբէկն, որ գրեցաւ առ նա յօգոստոսի Ը եւ գիտացեալ էր ստուգիւ զկամս սրբ. վեհին, որ առանց միաբանութեան Սալմաստու եւ Հախբակու ժողովրդեանն` անդ ո'չ է յղելոց, ապա գրեալ էր այժմ առ սրբ. վեհն թէ` Բարդուղիմէոսի Առաքելոյ վանքն ինձ հայրենական մուլք է, եւ բաց յինէն այլ ոք իլախայ 44) ինչ ո'չ ունի ընդ այն վանքն: Ուստի` զոր ոք ես կամիմ նստիլ անդ Առաջնորդ ` զնա խնդրեմ ի քէն: ԶՍողոմօն վարդապետն խնդրեցի, եւ դու չյղեցեր, այժմ եւս խնդրեմ ահա, յղեա ' զնա աստ: Ապա թէ ո'չ յղիցես, ստոյգ իմա ', զի տաճիկ մօլլայ եմ դնելոց ի մէջ այն վանիցն, եւ ջամի եմ շինելոց: Այնուհետեւ մեղքն Բարդուղիմէոսի Առաքելոյն ընդ քեզ լիցի: Գրեալ էր եւ առ Բայազտոյ Իսաղ փաշայն` (որպէս եւ յայնժամ ի յօգ. Ը , ) զի գրեսցէ առ սրբ. վեհն յղել անդ Առաջնորդ, զոր եւ նա գրեալ էր, եւ ի ձեռն Բայրամ յանուն քրտի միոյ` հանդերձ Սալահբէկի թղթովն յղեալ էր առ սրբ. վեհն: Իսկ ի Սալահբէկէն մարդ ո'չ եկն աստ :
       Ուստի եւ սրբ. վեհն գրեաց զթուղթ առ Սալահբէկն ի պատասխանի թղթոյն, թէ զայն որ գրես թէ` վանքն իմ մուլքն է, եւ այլն, թէպէտ քո մուլքն է, բայց հայո'ց վանք է, եւ ո'չ տաճկի: Եւ դորին թեմ եւ վիճակն թէպէտ Հախբակ եւս է , բայց շատն եւ արդիւնատուն Սալմաստու երկիրն է, յայդր նստօղ Առաջնորդն եթէ Սալմաստցւոց խնդրանօքն չնստիցի, նոքա ո'չ են հնազանդելոց նմա, եւ ո'չ են տալոց զտուրս ինչ, ո'չ վանիցն, եւ ո'չ Առաջնորդին: Իսկ Հախբակու ժողովուրդքն այնքան ո'չ են, զի կարիցեն շէն պահել զվանքն, եւ Առաջնորդ պահել ի մէջ նորա իւրեանց տրօքն: Վասնոյնորիկ ասէ գրեցի քեզ յառաջ թէ` մինչեւ այդ Բ երկրացդ հայքն չմիաբանիցին, յայդր Առաջնորդ նստիլ ո'չ կարէ, եւ այդ վանքն եւս զշինութիւն ո'չ ստանալ: Այժմ եւս զնոյն գրեմ ասէ ահա. մինչեւ այդ Բ երկրացիքդ չմիաբանիցին եւ ի մէնջ միաբանութեամբ Առաջնորդն խնդրիցեն, ո'չ կարէ ոք յայդր Առաջնորդութիւն առնել, եւ ո'չ մեք յղելոց եմք, եւ ո'չ իսկ սեւագլուխ ոք ցանկայ լինիլ յայդր Առաջնորդ: Դու զՍողոմօն վարդապետն ասէ խնդրես, այլ Սալմաստացիքն ո'չ զնա խնդրեն, եւ ո'չ զայլս զորս դո'ւ առնել տաս Առաջնորդ, ընդունին նոքա: Այլ թէ կամիս ասէ յիրաւի, զի այդ վանքդ շինութիւն ստասցի, եւ Առաջնորդ նստցի յայդր, եւ ամենայն թեմքն դմա արդիւնք տայցեն, դու միայնակ առանց թեմից կամակցութեանն մ՞ի խնդրեր ի մէնջ Առաջնորդ, այլ հարկեա ' ասէ զընդ ձեռամբ քով եղեալ Հախբակու գլխաւոր ժողովուրդսն, զի երթեալ ի Սալմաստ, լաւապէս միաբանիցին ընդ նոսա, եւ զսիրտս նոցին ի ձեռն բերեալ` միաբանութեամբ խնդրեսցեն ի մէնջ Առաջնորդ զով ոք որ կամին, եւ մեք յղեսցուք: Որ յայնժամ ապա բոլոր թեմքն ընդունիցին միաբանութեամբ զայն Առաջնորդն , եւ վանիցն արդիւնք տացեն` որ զշինութիւն ստասցի կատարելապէս. եւ քեզ եւս օգուտ լիցի: Եւ բազում առ այս բանք: Թուղթ եւս առ Բայազիտու Իսաղ փաշայն գրեաց, եւ զայս գրեալքս ամենայն նմա եւս գրեալ ծանոյց, զի նաեւս գրեսցէ զսոյնս Սալահբէկին առնել այսպէս: Նա եւ զայս թէ` դու տաճիկ ես, եւ այդ բանդ հայոց օրինաց բա'ն է. դու ընդէ՞ր խառնիս ի բանս օրինաց նոցին, թող հայքն ըստ օրինաց իւրեանց զո'վոք կամին , զնա ' արասցեն Առաջնորդ, որ վանքն ի շինութեան մնասցէ, եւ քեզ եւս օգուտ լիցի: Զայսոսիկ բերանով եւս ասաց սրբ. վեհն գրաբեր Բայրամ քրտոյն ասել Իսաղ փաշային: Որ ել ի հոկտեմ . Դ: