Եւ
յետ
գնալոյ
Զազաբէկին
եւ
Սուլխան
Դիւանին
ի
Թիֆլիզ,
ապա
գնաց
սրբ.
վեհն
վերստին
առ
խանն,
եւ
ըստ
որում
ունէր
զդիտումն
հրաւիելոյ
զնա
ի
ս.
Աթոռս`
(որպէս
ասացաւ
ի
վերոյ .
)
հրաւիրեաց
զնա:
Եւ
նա
խոստացաւ
գալ :
Եւ
մեք
որ
մի
յառաջ
ի
ս.
Աթոռս
եկեալ`
տեսաք
զպատրաստութիւն
եւ
ի
վաղիւն
որ
էր
ուրբաթ`
եւ
ելն
սեպտեմբերի,
եկն
Խանն,
եւ
մեք
ընդ
առաջ
գնացեալ
հանդիսիւ,
բերեալ
իջուցաք
ի
վեհարանն,
քանզի
Ղազարապատի
որմն
հարաւակողման
փլաւ
յայսմ
ամի,
հանդերձ
քանի
մի
տամբք,
որք
դեռ
կիսաշէնք
էին:
Եւ
յառաւօտուն
եւ
յերկոյին
ի
ծաղկեալ
վեհարանոջն
կերեալ
զհացն,
գիաց
ի
բարձրավանդակ
մեծ
այվանն,
որ
ի
վերայ
միջին
բրքոյ
պարսպին
ի
ներսս,
եւ
անդ
օթեցաւ
զգիշերն:
Որ
եւ
գնացեալ
ի
թղթատունն
եւ
ի
տպագրատունն,
ետես,
եւ
թղթաշինացն
պարգեւս
ետ
Ժ
թուման:
Եւ
ի
նոյն
ուրբաթ
օրն
յղեաց
սրբ.
վեհին
զընծայս,
որք
էին,
Բ
պատուական
ձի,
որոց
մինն
թամբով,
յորոյ
վերայ
էր
սրմայագործ
ազնիւ
բուրտայ
մի
մեծագին:
Նաեւ`
Ա
բաշաբօշ,
Ա
ղարպապ
կապայ,
եւ
Ա
լաւ
թիրմայ
շալ:
Ա
բաշափօշ
եւ
Ա
կապայ
եւս
Աթոռակալին
ետ :
Ա
դարայի
կապայ
մեծ
Մկրտիչ
վարդապետին,
Ա
դարայի
կապայ
Միրզային,
Ե
մահուտ
կապայք
եւս
քեարվանբաշուն,
լուսարարին,
Ներսիս
դռնապանին,
Եւ
գիւղի
Բ
քեանդխուտայիցն:
Եւ
սրբ.
վեհն
եւս
ըստ
օրինի
ետ
զպատկանաւոր
ընծայս,
իւրեան,
եւ
Աղայիցն,
եւ
դրան
մարդկանց
ամենից:
Եւ
այսպէս
շահեալ
զմիմեանս
Խանն
եւ
սրբ.
վեհն,
ի
շաբաթ
առաւօտուն
որ
էր
տօն
ՀԲ
Աշակերտացն
Քրիստոսի,
ել
խանն
եւ
գնաց:
Իսկ
յայս
աւուրքս
թուղթ
էին
եկեալ
առ
սրբ.
վեհն,
ի
Պօլսոյ`
յՈւռումելու,
ի
Կարնոյ`
եւ
յայլ
տեղեաց
զորս
մհ.
Փիլիպպոսն
յղեալ
առ
տէր
Վահանն
ի
Բայազիտ,
եւ
նա
յղեալ
էր
աստ
ի
ձեռն
Աբրահամ
անուամբ
խենթ
փայեկի
միոյ :
Եւ
սրբ.
վեհին
չունելով
այժմ
զժամանակ
գրել
ամենից
զպատասխանիս,
մանաւանդ`
զի
հարկաւոր
գրելիք
եւս
ո'չ
գոյին:
Գրեաց
միայն
զթուղթ
ի
Կարին
առ
մհ.
Փիլիպպոսն
եւ
Խոջայ
Առաքելն,
ի
պատասխանի
ի
սեպտ.
ԺԷ
գրեալ
թղթոյն:
Որք
տուեալ
էին
զփօլիցայսն,
զորս
արար
ի
վերայ
նոցա
սրբ.
վեհն
ի
ձեռն
Գ
Երեւանցի
տաճկաց,
եւ
ի
ձեռն
գեանճեցի
Յակոբ
վարդապետին.
(որք
ասացան
ի
յօգ.
ԺԱ,
ԺԳ,
եւ
ի
ԻԴ :
)
առ
որս
գրեաց
զշնորհակալութիւն,
եւ
պատուիրեաց
զփօլիցայագիրսն
կիսապատառ
առնել
եւ
առ
ինքն
յղել
աստ:
Եւ
ինքեանք
տուեալ
էին
անդ
զդրամ
այս
գեղացի
Եսայուն`
(որ
յիշեցաւ
ի
սեպտ.
Բ
)
եւ
թամասուկ
էին
առեալ
ի
նմանէ,
զի
նա
աստ
տացէ
մեզ:
Եւ
գրեալ
էին
սրբ.
վեհին
առնուլ
ի
նմանէ,
եւ
գրելն
ի
հաշուի
դաւթարն:
Եւ
սրբ.
վեհն
գրեաց
նոցա,
զի
զթամասուկն
նորին
յղեսցեն
առ
մեզ,
որ
զդրամն
առցուք
ի
նմանէ
եւ
զթամասուկն
տացուք
իւրեան:
Եւ
վասն
Թօխաթու
նոր
նուիրակ
Սահակ
վարդապետին
գանգատ
գրէին
թէ`
մեզ
դրամ
ո'չ
հասուսցէ.
գրեաց
թէ`
մինչեւ
ցայժմ
զոր
ինչ
ունեցեալ
է
հասուցեալ
է
ձեզ.
այսուհետեւ
եւս
եթէ
դրամ
ունիցի ,
ի
հարկէ
հասուցանելոց
է
ձեզ.
ընդէ՞ր
դժուարանայք
փութով
եւ
գանգատէք:
Այլեւ`
Կարնոյ
նուիրակ
Մեսրօպ
վարդապետն`
բաց
յայնմանէ`
զոր
յառաջ
հասուցեալ
էր
սոցա.
(որպէս
ասացաւ
ի
յուլիսի
ԻԸ ,
)
այժմ
եւս
նորապէս
դրամ
էր
հասուցեալ
սոցա,
զոր
գրէին
սրբ.
վեհին:
Առ
այս
եւս
գրեաց
թէ`
զայդ
եւս
մեզ
հասուսջիք:
Եւ
վասն
Կարնոյ
Առաջնորդ
Յարութիւն
վարդապետին
որ
գրեաց
սոցա
ի
յուլիսի
ԻԸ
եւ
այլ
յառաջ`
զի
ասասցեն
նմա
զգաստանալ,
եւ
արիանալ
ի
գործն,
եւ
սիրով
վարիլ
ընդ
ժողովրդեանն,
սոքա
այժմ
գրէին
թէ`
ո'չ
ինքն
ժողովրդեանն
հաճոյանայ,
եւ
ո՞չ
ժողովուրդքն
ինքեան.
զի
սա
այս
երկրիս
կեօրէ
մարդ
չէ,
եւ
ոչ
կարէ
ժողովուրդ
հովուել
աստ :
Ուստի`
գրեաց
սոցա
սրբ.
վեհն
թէ`
որովհետեւ
ոչ
դա
ժողովուրդսն
կարաց
շահել
եւ
ոչ
ժողովուրդքն
զդա,
ասացէ'ք
զի
եկեսցէ
'
ի
ս.
Աթոռս,
մեք
զայլ
Առաջնորդ
յղեսցուք
յայդր:
Միամտեցուցէք
ասէ
զդա,
զի
առանց
իրիք
կասկածանաց
եկեսցէ
աստ,
մեք
որպէս
եւ
իցէ,
շահելոց
եմք
զդա
աստ,
զի
որդի
մեր
է,
եւ
յայլ
գործս
կացուցանելոց
եմք
զդա
ըստ
իւր
պատշաճին:
Իսկ
եթէ
ոչ
եկեսցէ
ասէ,
զնոր
Առաջնորդ
կարգեալ
յղելոց
եմք
յայդր,
եւ
յայնժամ
ինքն
թեթեւանալոց
է :
Թուղթ
եւս
առ
նոյն
ինքն
Կարնոյ
Առաջնորդ
Յարութիւն
վարդապետն
գրեաց
ըստ
նոյն
դիտման,
եւ
հարկեաց
գալ
ի
սուրբ
Աթոռս,
յուսադրելով
ըստ
ամենայնի,
թէ
աստ
շահելոց
ես :
Ապա
թէ
ոչ
եկեսցես
ասէ,
նոր
Առաջնորդ
եմք
յղելոց
յայդր,
եւ
դու
թեթեւանալոց
ես,
եւ
ստրջութեամբ
գալոց:
Եւ
զի
գրէր
սա
թէ`
մինչեւ
զվանքն
եւ
զքաղաքն
ի
միմեանց
ոչ
որոշեսցես,
ոչ
լինի
շինութիւն
այն
վանիցն:
Գրեաց
թէ`
այդ
ոչ
մինչեւ
ցարդ
եղեալ
է.
եւ
ո'չ
ես
առնել
կարեմ.
դու
որովհետեւ
կառավարել
ո'չ
կարես,
ե'լ
եւ
ե'կ:
Եւ
զի
գրէր
թէ`
ֆարմանի
ԳՃ
ղռուշն
լցուցի:
Գրեաց
թէ,
ո՞ւմ
ես
հասուցեալ
զայդ
որ
այդպէս
գրես,
ոչինչ
հասկացաք
ի
գրելոցդ,
երբ
եկեսցես,
բերանով
հասկացուցանելոց
ես:
Եւ
այլ
առ
այսոսիկ
բանք:
Յղեցաք
զայս
առ
Մուրտիկեանսն
տալ
նմա,
եւ
զոր
ինչ
գրեցաք
ինքեանց
`
ասել
նմա,
եւ
յղել
աստ :
Փուսուլայ
եւս
գրեաց
սրբ.
վեհն
առ
մհ.
Փիլիպպոսն
վասն
որպիսութեանց,
որպէս
եւ
ի
սեպտ.
Բ,
եւ
ի
վերոյսն:
Որք
գրէին
թէ`
երիցս
անգամ
զոր
ինչ
փուսուլայով
գրեալ
ես
մեզ,
փաշայն
զօրինակսն
առեալ
յղեալ
է
առ
թագաւորն,
եւ
գրեալ
է
թէ`
Խալիֆայն
մեզ
այսպէս
բարեկամ
է
եւ
հաւատարիմ
տէրութեան
քում,
որ
միշտ
զայսպիսի
որպիսութիւնս
մեզ
գրէ:
Եւ
ի
նորոյ
եւս
զորպիսութիւնս
էին
խնդրեալ
հրամանաւ
փաշային,
քանզի`
լուեալ
էին
թէ`
Քեարիմ
Խանն
զԶաքի
Խանն
ԽՌ
մարդով
յղեալ
է
ի
կողմն
Թարվիզու.
որ
էր
սուտ:
Զոր
սրբ.
վեհն
էհարց
խանին
մինչ
եկն
աստ`
(որպէս
ասցաւ
ի
վերն ,
)
եւ
խանն
ասաց
թէ`
Զաքի
խանն
այժմ
յԱստարապատու
կողմն
է,
այդ
սուտ
է:
Ուստի`
զայս
ծանոյց
սոցա
զի
ասասցեն
փաշային:
Եւ
գրեաց`
թէ`
ամենայն
այդպիսի
փառ
եւ
փուչ
ձայնից
մի
հաւատայք:
Զի
թէ
լինիցի
ինչ
ասէ,
մեք
գրելոց
եմք:
Մանաւանդ`
Քեարիմն
ասէ
ի
յայս
կողմանցս
իշխողացն
միամիտ
ո'չ
է,
որ
այս
կողմամբքս
զորս
արձակեսցէ
ի
վերայ
այդ
երկրացդ,
այդ
ամենեւին
ի
խելաց
հեռի
է:
Ասա
փաշային
զի
միամտեսցի:
Առ
տէր
Վահանն
յղեցաք
զայսոսիկ
ի
Բայազիտ,
յղել
ի
Կարին
առ
մհ.
Փիլիպպոսն
եւ
Խոջայ
Առաքելն:
Բայց
տէր
Վահանի
յղեալ
Աբրահամ
փայակն
որ
ի
վերն
յիշեցաւ,
աստ
խենթութիւն
ինչ
արար,
ուստի
զթուղթսն
նմա
չետուք:
այլ
Իսաղ
փաշայն
Բայրամ
անուամբ
քիւրտ
մի
յղեալ
էր
աստ
վասն
բանից
ինչ
զոր
ասելոց
եմ,
ընդ
նմա
յղեցաք:
Ի
հոկ .
Դ:
